Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje:

• ubezpieczonemu (rolnikowi, domownikowi, pomocnikowi rolnika), który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,
• członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli:

• spowodował wypadek umyślnie albo wskutek rażącego niedbalstwa lub
• będąc w stanie nietrzeźwości, lub będąc pod wpływem środków odurzających, substancji psychotropowych, lub innych środków o podobnym działaniu, sam w znacznym stopniu przyczynił się do wypadku.

Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje również ubezpieczonemu oraz członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku, jeżeli do wypadku doszło podczas wykonywania czynności nie związanych z prowadzeniem działalności rolniczej, w tym m. in. podczas prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Definicja wypadku przy pracy rolniczej w przypadku rolnika lub domownika (art. 11 ust. 1 ustawy o u.s.r.)

Za wypadek przy pracy rolniczej uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności:

1. na terenie gospodarstwa rolnego, które ubezpieczony prowadzi lub w którym stale pracuje, albo na terenie gospodarstwa domowego bezpośrednio związanego z tym gospodarstwem rolnym, lub
2. w drodze ubezpieczonego z mieszkania do gospodarstwa rolnego, albo w drodze powrotnej, lub
3. podczas wykonywania poza terenem gospodarstwa rolnego zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej lub w związku z wykonywaniem tych czynności, lub
4. w drodze do miejsca wykonywania czynności, o których mowa w pkt 3 albo w drodze powrotnej.

Definicja wypadku przy pracy rolniczej w przypadku pomocnika rolnika (art. 11 ust. 1a ustawy o u.s.r.)

Za wypadek przy pracy rolniczej uznaje się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło podczas wykonywania przez pomocnika rolnika czynności określonych w umowie o pomocy przy zbiorach, o których mowa w art. 91a ustawy o u.s.r.

Pomoc przy zbiorach obejmuje następujące czynności:

1. zbieranie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich,
2. usuwanie zbędnych części roślin,
3. klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół lub roślin zielarskich do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.

Od dnia 28 stycznia 2023 r. dla pomocnika rolnika będącego obywatelem Ukrainy, przebywającego legalnie na terytorium Polski z powodu działań wojennych prowadzonych na terenie tego państwa, został rozszerzony zakres czynności, które może wykonywać w ramach umowy o pomocy przy zbiorach do wszystkich czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej albo pozostających w związku z wykonywaniem tych czynności. 

Wypadek przy pracy rolniczej należy zgłosić do najbliższej jednostki organizacyjnej Kasy bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 6 miesięcy od dnia jego zaistnienia. Zgłoszenia wypadku może dokonać poszkodowany lub inna osoba, bezpośrednio w siedzibie KRUS lub za pośrednictwem poczty, telefonicznie, pocztą elektroniczną, przez platformę e-PUAP lub eKRUS.

Zasady przyjmowania w Kasie zgłoszenia wypadku przy pracy rolniczej, ustalania jego okoliczności i przyczyn oraz rozpatrywania wniosku o jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej, określa ZARZĄDZENIE NR 40 PREZESA KASY ROLNICZEGO UBEZPIECZENIA SPOŁECZNEGO z dnia 6 lipca 2017 r. w sprawie zasad przyjmowania zgłaszania wypadku przy pracy rolniczej, ustalania jego okoliczności i przyczyn oraz rozpatrywania wniosku o jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej - dostępne na stronie Dzienników Urzędowych KRUS.

Osoba poszkodowana lub inna zgłaszająca wypadek powinna w szczególności:

1. zabezpieczyć w miarę możliwości miejsce i przedmioty związane z wypadkiem;
2. udostępnić miejsce wypadku i przedmioty związane z wypadkiem;
3. wskazać świadków wypadku;
4. dostarczyć posiadaną dokumentację leczenia;
5. udzielić informacji i wszechstronnej pomocy pracownikowi Kasy upoważnionemu przez Prezesa Kasy do prowadzenia postępowania dowodowego w sprawie ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku.

Po przyjęciu zgłoszenia wypadku właściwa jednostka organizacyjna Kasy ustala, czy poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu zaistnienia wypadku. Jeżeli poszkodowany podlegał ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu w dniu zaistnienia wypadku niezwłocznie wszczyna postępowanie dowodowe w celu wyjaśnienia okoliczności i przyczyn wypadku. Osoba uprawniona do ubiegania się o odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej powinna złożyć wniosek o jednorazowe odszkodowanie na formularzu KRUS SR-23.

Wniosek o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy rolniczej można złożyć bezpośrednio w jednostce organizacyjnej KRUS lub za pośrednictwem poczty albo pocztą elektroniczną, przez platformę e-PUAP lub eKRUS.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku, nie później niż w ciągu 14 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, Kasa sporządza w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, protokół powypadkowy, z których jeden doręcza poszkodowanemu, a jeśli poszkodowany zmarł wskutek wypadku - uprawnionemu członkowi rodziny poszkodowanego ubiegającemu się o jednorazowe odszkodowanie.

Poszkodowany lub uprawniony członek rodziny ubiegający się o jednorazowe odszkodowanie może w terminie 7 dni od otrzymania protokołu powypadkowego, zgłosić na piśmie uwagi i zastrzeżenia do ustaleń w nim zawartych.

Protokół powypadkowy stanowi podstawę do uznania bądź nie uznania wypadku za wypadek przy pracy rolniczej.

W przypadku uznania zdarzenia za wypadek przy pracy rolniczej ubezpieczonemu rolnikowi, domownikowi i pomocnikowi rolnika, który w wyniku tego wypadku doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, lub członkom rodziny ubezpieczonego zmarłego wskutek wypadku przy pracy rolniczej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.

Jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej ustala się w myśl art. 13 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, proporcjonalnie do określonego procentowo - w wyniku postępowania orzeczniczego - stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Za stały uszczerbek na zdrowiu uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie jego czynności nie rokujące poprawy. Za długotrwały uszczerbek uznaje się takie naruszenie sprawności organizmu wskutek doznanego wypadku przy pracy rolniczej lub przebytej choroby zawodowej, które spowodowało upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące jednak ulec poprawie.

Wysokość jednorazowego odszkodowania

Od dnia 1 stycznia 2022 r. jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy rolniczej lub rolniczą chorobą zawodową wynosi 1.033 zł za każdy procent tego uszczerbku.

W związku z powyższym od dnia 1 stycznia 2022 r. obowiązują następujące wysokości jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej:

1. 1.033 zł – za każdy procent uszczerbku na zdrowiu doznanego wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,
2. 20.660 zł – z tytułu orzeczonej niezdolności do samodzielnej egzystencji wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej,
3. 103.300 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania uprawniony jest małżonek lub dziecko zmarłego, zwiększone o kwotę 20.660 zł na drugiego i każdego uprawnionego, jeżeli do odszkodowania są uprawnieni równocześnie małżonek i dziecko/dzieci bądź tylko dzieci,
4. 51.650 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania uprawnieni są tylko inni członkowie rodziny niż małżonek i dzieci zmarłego oraz 20.660 zł z tytułu zwiększenia odszkodowania na drugiego i każdego następnego uprawnionego,
5. 20.660 zł – z tytułu śmiertelnego wypadku, gdy do odszkodowania równocześnie z małżonkiem lub dziećmi zmarłego uprawnieni są inni członkowie rodziny, każdemu z nich przysługuje ta kwota niezależnie od odszkodowania przypadającego małżonkowi lub dzieciom.