Rolniku, chroń się przed zimnem!

Pora jesienno-zimowa to okres, gdy niskie temperatury otoczenia doskwierają ludziom i zwierzętom. Szczególnie dają się we znaki tym, którzy pracują na świeżym powietrzu, m.in. w gospodarstwach rolnych. Przed skutkami ich oddziaływania na organizm człowieka (przeziębieniami i odmrożeniami) można się zabezpieczyć. Warto poznać sposoby ochrony przed zimnem i zapewnić sobie komfort pracy.

Co może doprowadzić do wychłodzenia w porze zimowej?

Najczęstszą przyczyną wychłodzenia jest zbyt długie przebywanie w niskiej temperaturze powietrza lub wody. Wychłodzenie może być powodowane również działaniem deszczu i wiatru. Sprzyja mu również nieodpowiedni ubiór, zbyt długie przebywanie w nieruchomej pozycji, spożywanie alkoholu.

Wychłodzenie i jego objawy

Badania wykazały, że średnia temperatura zdrowej, dorosłej osoby wynosi 36,6°C, a jej nieznaczne wahania nie są anomaliami. Kiedy jednak temperatura ciała człowieka spada o 1°C, mięśnie stają się napięte. Kończyny i palce zaczynają boleć, niekiedy sztywnieje kark. Wraz z utratą kolejnego stopnia temperatury pojawiają się zaburzenia zmysłów. Człowiek ma zauważalne problemy z węchem, słuchem i wzrokiem, a największe z czuciem. Gdy temperatura ciała obniży się do 33°C, pojawia się apatia i otępienie, a wychłodzony organizm przestaje odczuwać zimno. Bardzo wielu ludzi właśnie wtedy po prostu zasypia.Obniżenie temperatury do 32°C powoduje utratę przytomności człowieka. Przy 28°C zaczyna się arytmia serca, a przy 20°C zatrzymanie.

W początkowym stadium wychłodzenia organizmu u człowieka można zaobserwować przyspieszenie metabolizmu, „gęsią skórkę”, bladość skóry i dreszcze. Te ostatnie są normalną reakcją wyziębionego organizmu, który usiłuje podnieść temperaturę ciała poprzez ruch mięśni. Dopiero z czasem do dreszczy dołącza drżenie mięśni, osłabienie, dezorientacja i zawroty głowy. Wówczas mamy do czynienia z łagodną hipotermią. Organizm zaczyna być wyraźnie wyczerpany: oddech stopniowo zwalnia i staje się płytki. Niekiedy pojawia się obojętność, brak reakcji na ból, a nawet utrata przytomności. W przypadku obniżenia temperatury do 27°C, u poszkodowanego wystąpi wiotkie porażenie mięśni, objawiające się niewyczuwalnym tętnem, problemami z oddychaniem, nienaturalnie rozszerzonymi źrenicami.

Odmrożenia

Miejscowe działanie zimna powoduje odmrożenia gorzej ukrwionych części ciała, szczególnie narażonych na działanie niskiej temperatury, tj.: nosa, małżowin usznych, palców rąk i stóp.

Ze względu na charakter i stopień nasilenia przyjmuje się 4-stopniową skalę oceny odmrożeń.

Stopień I cechuje się "zbieleniem" skóry, obrzękiem, który następnie staje się sinoczerwony. Gojenie może potrwać 5–8 dni, ale potem pozostaje wzmożona wrażliwość danego miejsca na skórze na działanie chłodu.

W odmrożeniu II stopnia na obrzękniętej i sinoczerwonej skórze tworzą się różnej wielkości pęcherze podnaskórkowe wypełnione krwistą zawartością. Gojenie zajmie 15–25 dni i nie wykształcają się blizny. Pozostaje jedynie nadwrażliwość na chłód.

III stopień oznacza martwicę skóry z rozwojem stanu zapalnego. Odmrożone tkanki z czasem otorbiają się, na miejscach uszkodzeń pozostają zmiany. Uszkodzone zostają nerwy czuciowe, co w efekcie doprowadza do braku czucia w tych fragmentach ciała.

Przy odmrożeniu IV stopnia rozwija się głęboka martwica, dochodząca do tkanki kostnej. Skóra ma barwę czarną, tkanka podskórna jest galaretowato obrzęknięta, a przy ucisku wydobywa się krwisty, surowiczy płyn. Odmrożone części, np. palce, mogą ulegać mumifikacji i nawet odpaść. Zazwyczaj konieczna jest amputacja.

Jak się chronić przed wychłodzeniem i jego skutkami?

Walkę z zimnem najlepiej zacząć od właściwej organizacji pracy w gospodarstwie, dzięki której ograniczy się czas przebywania w niskiej temperaturze, stosowania właściwego ubioru i przerw w pracy na rozgrzanie, spożywanie ciepłych, wysokoenergetycznych napojów i posiłków. Poza tym przebywając w niskich temperaturach otoczenia nie należy pozostawać bez ruchu. Należy też zadbać, by odzież była sucha. Osoby, które dużo czasu spędzają w niskich temperaturach powinny używać specjalnych zestawów ochron przed zimnem składających się z: rękawiczek, butów ochronnych, kurtki oraz spodni (ewentualnie kombinezonu jednoczęściowego), bielizny termoaktywnej i czapki.

Odzież chroniąca przed zimnem

Odzież chroniąca przed zimnem (ciepłochronna) przeznaczona jest do prac w otwartej przestrzeni, w temperaturze otoczenia niższej od normalnej, do prac w przestrzeniach zamkniętych i nieogrzewanych oraz w chłodniach.

Specjalna odzież ochronna powinna spełniać wymogi podane w normie PN-EN 14058:2018-02 Odzież ochronna – Wyroby odzieżowe chroniące przed chłodem, w której określono wymagania i metody badań zestawów odzieżowych przeznaczonych do ochrony przed zimnem. Sprawdzana jest ich izolacja termiczna, przepuszczalność powietrza i odporność na wodę. Odzież ta jest oznaczona specjalnym piktogramem.

Rysunek 1.PN-EN 14058:2018-02

Odzież stosowana do pracy w niskich temperaturach powinna być w odpowiednim rozmiarze, tj. przylegać do ciała i jednocześnie nie krępować ruchów, być wygodna i praktyczna w użytkowaniu.

Dobra kurtka to podstawa.

Kurtka robocza do prac w gospodarstwie rolnym ma zapewnić ochronę przed wychłodzeniem i komfort pracy, m.in. swobodę ruchów. Ponadto powinna być wyposażona w ocieplany kaptur, ściągacze przy rękawach, otwory wentylacyjne oraz liczne kieszenie, w których można przetrzymywać potrzebne rzeczy. Kurtka powinna być z materiału, który nie chłonie wilgoci, bez elementów odstających i zwisających, które mogłyby być pochwycone przez ruchome elementy maszyn i urządzeń. No i oczywiście musi być w odpowiednim rozmiarze.

Największa ilość ciepła ucieka przez głowę

Ciepła czapka jest niezbędna przy wykonywaniu prac na zewnątrz. Przez odkrytą głowę ucieka od 30-50% ciepła. Z powodu wychłodzenia spada odporność a organizm staje się podatny na różnego rodzaje wirusy i bakterie, to znaczy, że brak czapki w porze zimowej może nawet doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Trzeba również pamiętać o tym, że czapka powinna być dostosowana do kształtu, rozmiaru głowy oraz zakrywać uszy, które bardzo często ulegają odmrożeniom.

Chroń ręce (nie tylko przed uszkodzeniami).

Rękawice przy pracach w gospodarstwie rolnym pełnią funkcję ochron przed urazami oraz uszkodzeniami.Do pracy na zewnątrz w porze zimowej przydadzą się te ocieplane, zabezpieczające przed oddziaływaniem niskiej temperatury.

Tego typu zimowe rękawice ochronne mają za zadanie zapewnić wysoki komfort termiczny. W zależności od środowiska pracy oraz rodzaju zagrożeń na jakie będziemy przy niej narażeni mogą być wykonane z różnych materiałów, z powleczeniem, jak też w wersji skórzanej. Do prac, gdzie występuje duże ryzyko urazów dłoni najlepszym rozwiązaniem będą skórzane rękawice ocieplane przeznaczone do prac remontowo-budowlanych, przeładunkowych czy transportowych. Warto też, gdy pracujemy w pobliżu drogi i innych miejsc, w których mogą znaleźć się po zmroku osoby trzecie, stosować rękawiczki bhp pomalowane fluorescencyjnymi farbami. Zwiększa to widoczność ich użytkowników w niedostatecznie oświetlonych obszarach, w świetle reflektorów pojazdów.

Kupując rękawice robocze warto zwrócić uwagę na materiał, z którego zostały wykonane. Nie należy wybierać tkanin zbyt przewiewnych, ponieważ nie zapewnią komfortu termicznego. Nie sprawdzą się także wykonane z bardzo szczelnego materiału – będzie w nich zbyt ciepło, a ręce będą się pocić. Duży asortyment rękawic dostępnych w handlu, w szerokim przedziale cenowym daje wybór każdemu zainteresowanemu możliwość ich zakupu bez względu na to jakim budżetem dysponuje.

Pamiętaj o stopach! Kup odpowiednie obuwie robocze

Buty robocze do pracy w niskich temperaturach powinny chronić przed mrozem i wilgocią.

Dobre obuwie do pracy na zewnątrz powinno być:

wykonane z surowca o dużej izolacyjności termicznej i odporności na wilgoć
posiadać protektorowaną podeszwę antypoślizgową; zwiększającą bezpieczeństwo poruszania się po różnych nawierzchniach;
mieć wkładkę antyprzebiciową;
usztywniać staw skokowy;
być odporne na oddziaływanie: oleju, wody, wilgoci, benzyny, substancji oleistych, rozpuszczalników, nisko stężonych kwasów i zasad.

Ochrona nóg to nie tylko buty!

Poza butami warto również wyposażyć się w odpowiednie spodnie. Powinny one być dobrze dopasowane, odpowiednio ocieplone oraz nieprzemakalne. Producenci oferują wiele różnych modeli spodni ocieplanych do pracy w niskich temperaturach. Mogą to być standardowe modele sięgające pasa, lub spodnie typu ogrodniczki, które chronią nie tylko nogi przed utratą ciepła, ale również przednią część tułowia. Spodnie powinny być ciepłe, wytrzymałe, wzmacniane podwójnymi szwami, bez wystających elementów, które mogą być pochwycone przez ruchome części maszyny, powinny też posiadać kieszenie. Izolacje przed zimnem zapewnia poliamid i bawełna, oraz podszewka i ocieplenie wykonane z poliestru. Należy też zwrócić uwagę na elementy odblaskowe, które zapewnią widoczność użytkownikowi, zwłaszcza zimą, gdy jest ciemno już około godziny 16.00.

Odzież i bielizna termoaktywna

Odzież termoaktywna ma za zadanie regulować temperaturę, tak by utrzymać stałą temperaturę ciała. W upalne dni odprowadza nadmiar wilgoci i zapewnia właściwą wentylację. W czasie zimowych aktywności bielizna termoaktywna dba o odpowiedni komfort cieplny i pozostaje sucha odprowadzając pot z dala od ciała.

Najczęściej do wykonania bielizny termoaktywnej używany jest poliamid, poliester lub elastan. Bielizna termoaktywna jest pierwszą warstwą odzieży, i traktowana jako druga skóra. Zgodnie z tym założeniem bielizna termoaktywna powinna przylegać do ciała. Oczywiście powinna być optymalnie dopasowana do ciała – nie być ani zbyt obcisła, ani za luźna. Warto wiedzieć, że bielizna termoaktywna męska i damska różnią się od siebie. Odzież ta posiada strefy dopasowane do budowy ciała danej płci, co zapewnia jeszcze lepsze przyleganie i swobodę ruchów, a także skuteczniejszą wentylację i ochronę stawów.

Opracowano w Biurze Prewencji w oparciu o: