Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

W ubiegłym roku do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zgłoszono ponad 23 tysiące zdarzeń wypadkowych. Poza niewłaściwą organizacją pracy i złym stanem technicznym maszyn, urządzeń i obiektów budowlanych przyczyną ich były również zły stan psychofizyczny poszkodowanych (niedyspozycja zdrowotna, nadmierny wysiłek i przemęczenie, stres, obniżona sprawność spowodowana przyjmowaniem leków albo spożyciem alkoholu lub środków odurzających), a także nieprawidłowe zachowanie rolnika (m.in. pośpiech, niewłaściwe tempo pracy, niedostateczna koncentracją na wykonywanej czynności).

Pośpiech, niewłaściwe tempo pracy, niedostateczna koncentracja na wykonywanej pracy

W XXI wieku presja czasu dotyczy wszystkiego i wszystkich. W pospiechu pracujemy, spożywamy posiłki, a nawet odpoczywamy. Ulegają jej również rolnicy, szczególnie w okresie zbioru plonów, gdy zmienna pogoda powoduje spiętrzenie pracy w gospodarstwie rolnym. Pośpiechem między innymi rolnicy usprawiedliwiają nie wyłączenie maszyny przed przystąpieniem do usuwania zapchań i awarii, zeskakiwanie z ciągników i przyczep transportowych zamiast schodzenia po schodkach czy drabinach do tego przeznaczonych, jazdę samochodem z prędkością niedostosowaną do warunków drogowych, przebywanie na ładunkach objętościowych i zaczepach podczas transportu,
a także nerwowe, siłowe zachowania wobec zwierząt. Ten "usprawiedliwiony pęd" , w wyniku, którego zyskują minuty czasu w wielu przypadkach kosztuje utratę zdrowia, a nawet życia!

Wykonywanie przez rolników przez dłuższy czas powtarzających się czynności,
w trudnych warunkach (w słońcu, wysokiej temperaturze otoczenia, kurzu bądź deszczu) powoduje zmęczenie i problemy ze skupieniem uwagi na pracy. Do rozproszenia koncentracji i zwiększonego wysiłku (niewspółmiernego do efektów wykonanej pracy) prowadzi również praktykowana powszechnie w życiu codziennym i podczas pracy w gospodarstwie tzw. wielozadaniowość czyli wykonywanie jednocześnie wielu czynności - np. obsługiwanie maszyny i rozmowa z inną osobą, czytanie instrukcji obsługi i napełnianie zbiornika cieczą, prowadzenie kombajnu i rozmawianie przez telefon z odbiorcą zboża itp.

Przemęczenie, nadmierny wysiłek fizyczny

Długie godziny pracy, często w wymuszonej, nienaturalnej pozycji ciała, stres
i wzmożona uwaga podczas obsługi skomplikowanych maszyn i urządzeń powodują nadmierny wysiłek i przemęczenie. Prowadzą do przeciążenia organizmu skutkującego nasileniem dolegliwości układu ruchu i układu krążenia. Im dłużej pracujemy, tym organizm gorzej znosi wysiłek. Obniża się nasza sprawność i wydolność.

Stres

Troska o dobre plony, spiętrzenie prac w gospodarstwie, sytuacja ekonomiczna, trudne relacje w rodzinie i z sąsiadami powodują stres, którego skutkiem są m.in. bezsenność, migreny, nadciśnienie tętnicze, astma, dolegliwości układu ruchu oraz problemy żołądkowo-jelitowe. Stresowi sprzyja również brak kontaktu z ludźmi (wiele godzin w ciągu dnia rolnicy pozostają sami), zmienne warunki pogodowe, awarie sprzętu, problemy ze zbyciem produktów oraz brak odpoczynku i umiejętności relaksowania się. Długotrwały niedobór snu powoduje spadek formy, niepokój i drażliwość. Zwiększa też podatność na choroby i popełnianie błędów podczas pracy.

Niedyspozycja zdrowotna, leki, używki i środki odurzające

Zły stan zdrowia może być również przyczyną wystąpienia wypadku. Dolegliwości ze strony układu ruchu (ból, słabsza siła chwytania, ograniczenie koordynacji ruchowej), zaburzenia równowagi, omdlenia, problemy z koncentracją są przeciwwskazaniem do pracy z maszynami i urządzeniami w gospodarstwie rolnym, wykonywania czynności na wysokości, wchodzenia i schodzenia z drabin i schodów oraz obsługi zwierząt.

Przeciwwskazaniem do pracy jest także spożycie nawet niewielkiej ilości alkoholu, który obniża sprawność człowieka i uniemożliwia wykonywanie pracy w sposób bezpieczny - pogarsza koordynację ruchów i wzrok, zmniejsza szybkość reakcji, ogranicza pole widzenia, powoduje błędną ocenę odległości i szybkości. Podobnie oddziałują na człowieka również środki odurzające, substancje psychotropowe i inne o podobnym działaniu, a także niektóre leki.

Żeby zapewnić sobie stan psychofizyczny umożliwiający bezpieczne wykonywanie pracy w gospodarstwie rolnym należy:

• zaplanować z wyprzedzeniem pracę w gospodarstwie by eliminować jej spiętrzenie i towarzyszący temu pośpiech, uwzględniać w czasie dnia pracy przerwy na odpoczynek i spokojne spożycie posiłków i napojów,
• przystępować do pracy wypoczętym i zdrowym,
• powierzać pracę na miarę możliwości i stanu zdrowia osoby, która będzie ją wykonywać,
• rozpoczynać wykonywanie pracy w gospodarstwie od najcięższej do najlżejszej,
• nie przystępować do obsługi maszyn i urządzeń, wchodzenia na wysokości, obsługi zwierząt, gdy jesteśmy zmęczeni, senni, mamy problemy z koncentracją, zaburzenia równowagi,
• w przypadku problemów zdrowotnych bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarzy i wskazań zamieszczonych w ulotce dołączonej do leków, które przyjmujemy,
• nie przystępować do pracy po spożyciu alkoholu lub innych substancji o podobnym działaniu,
• zmieniać pracę w ciągu dnia tak żeby równomiernie obciążać układ ruchu i nie powodować nadmiernych przeciążeń kręgosłupa oraz długotrwałego przebywania w wymuszonej pozycji ciała, 
• dostosować czas i tempo pracy do swoich indywidualnych możliwości,
• osłaniać ciało przed nadmiarem słońca, a w upalne dni spożywać duże ilości płynów, 
• stosować zasady ochrony zdrowia i życia w gospodarstwie rolnym, nawet wtedy, gdy się spieszymy.

Tylko osoba zdrowa, wypoczęta, pracująca na miarę swoich możliwości i w tempie odpowiadającym jej kondycji może pracować efektywnie i bezpiecznie, nie stanowiąc zagrożenia dla siebie i osób postronnych. Zdrowie i życie to wartości bezcenne.