Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Stres jest jednym z czynników wpływających na jakość i komfort pracy. Pojawia się, kiedy odczuwamy dyskomfort psychiczny w związku z warunkami i wymaganiami, jakie niesie ze sobą dana sytuacja. Bywa bodźcem mobilizującym, ale kiedy zaczyna mieć charakter długotrwały, negatywnie wpływa na wiele sfer życia, niestety również na bezpieczeństwo podczas wykonywania pracy. W 2016 roku do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego zgłoszono 383 wypadki podczas pracy w gospodarstwach rolnych, których przyczyną był stan psychofizyczny rolnika, w tym również stres.

Rolnik pracuje najczęściej samodzielnie - na ogół sam sobą zarządza i nie może liczyć na wsparcie przełożonych czy też nagrody za wykonane zadania. Wyniki jego pracy i samopoczucie zależą w dużej mierze od czynników zewnętrznych, na które nie ma wpływu, np. warunków atmosferycznych czy też sytuacji na rynkach zbytu produktów rolnych. Ponadto zmuszony jest wykonywać wiele trudnych zadań, często pod presją czasu i w atmosferze konkurencji rynkowej. Praca w gospodarstwie rolnym w zasadzie nigdy się nie kończy - potrzeba wiele wysiłku, by oddzielić ją od życia rodzinnego i wygospodarować czas na regenerację sił i wypoczynek. Tworzy się napięcie, które ma negatywne skutki na gruncie psychicznym - rolnicy doświadczają niepokoju, smutku, chronicznego zmęczenia, problemów z pamięcią i koncentracją, utraty panowania nad sobą, bólów pleców czy kłopotów ze snem. Przewlekły, silny stres lub taki, który występuje nagle, może nieść ze sobą szereg skutków o charakterze fizycznym. Zmniejsza się odporność organizmu, czemu mogą towarzyszyć choroby infekcyjne, pojawiają się bóle mięśniowe, szczególnie w okolicy kręgosłupa. Układ pokarmowy jest narażony na owrzodzenia, występują skurcze jelit. Wzrasta również ryzyko zachorowania na nadciśnienie tętnicze, udar mózgu, chorobę wieńcową, a nawet zawał mięśnia sercowego. Depresja, nerwice, wzrost ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe oraz uzależnienia od substancji odurzających, które są wykorzystywane do obniżenia napięcia, to równie groźne konsekwencje funkcjonowania w ciągłym stresie.

Naukowcy z Centralnego Instytutu Ochrony Pracy - Państwowego Instytutu Badawczego opracowali Kwestionariusz Psychofizycznych i Organizacyjnych Warunków Pracy (POWR), przeznaczony do zbadania obciążenia psychofizycznego dla pracowników gospodarstw rolnych w aspekcie bezpieczeństwa pracy. Z przeprowadzonego z jego wykorzystaniem badania z udziałem 503 rolników wynika, że największą uciążliwość swojej pracy odczuwają oni w związku z brakiem czasu, niepokojem dotyczącym sytuacji finansowej, zmiennymi warunkami atmosferycznymi, awariami sprzętu, niskimi plonami i wysokim spiętrzeniem prac (źródło: „Wpływ czynników psychofizycznych i organizacyjnych na bezpieczeństwo pracy w rolnictwie. Poradnik” autorstwa D. Roman-Liu, A. Groborz, T. Tokarskiego, J. Kamińskiej, Z. Mockałło).

Powiązanie pomiędzy wypadkowością w rolnictwie a stresem odzwierciedla mechanizm: rolnik pod wpływem stresu niedosypia, odczuwa silny niepokój bądź inne negatywne emocje, zaniedbuje swoje zdrowie fizyczne i psychiczne, ma kłopoty z koncentracją – jego reakcje na niespodziewane zdarzenia bywają opóźnione lub nieadekwatne. Jeśli do tego dojdą dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego, przemęczenie oraz brak świadomości zagrożeń związanych z wykonywaną pracą to ryzyko wypadku znacznie się zwiększa.

Radzenie sobie ze stresem wymaga znalezienia własnych sposobów na efektywny odpoczynek i zachowanie równowagi pomiędzy nim a pracą. Dobrą strategią wydaje się być, oprócz wykorzystywania własnych zasobów (np. podchodzenia do problemów zadaniowo), nawiązywanie kontaktów z innymi członkami społeczności i uzyskiwanie w ten sposób wsparcia społecznego - wbrew powszechnemu przekonaniu, że nie wypada nikogo prosić o pomoc, że należy być samowystarczalnym i dumnym. Dodatkowo jeśli rolnik będzie świadomy zagrożeń związanych z pracą w gospodarstwie rolnym to zwiększa szanse na zachowanie swojego zdrowia i życia.

Niezbędną wiedzę na temat zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwach rolnych zdobyć można podczas wydarzeń prewencyjnych organizowanych przez jednostki terenowe KRUS - szkoleń, konkursów, itp. Informacje o wydarzeniach planowanych w Państwa okolicy można znaleźć pod adresem http://www.wydarzenia-prewencyjne.krus.gov.pl/