Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Z dniem 15 października 2020 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 sierpnia 2020 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1578), która wprowadziła możliwość przyznania świadczenia wyrównawczego beneficjentom ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, którzy są uprawnieni do emerytur, rent inwalidzkich i rent z tytułu niezdolności do pracy.

Następnie z dniem 30 maja 2021 r. weszła w życie ustawa z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2021 r. poz. 794), która poszerzyła krąg osób mogących ubiegać się o przyznanie prawa do świadczenia wyrównawczego o osoby pobierające rentę rodzinną.

Celem tego świadczenia jest zwiększenie pomocy Państwa i poprawa sytuacji życiowej tej grupy społecznej oraz częściowe rekompensowanie ekonomicznych skutków represji doznanych w okresie PRL.

Komu przysługuje świadczenie wyrównawcze?

Świadczenie wyrównawcze przysługuje osobie, której Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych nadał status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych i która pobiera emeryturę, rentę inwalidzką, rentę z tytułu niezdolności do pracy lub rentę rodzinną w kwocie niższej niż 3.046,29 zł miesięcznie. Przy czym przez kwotę emerytury lub renty rozumie się wysokość pobieranej emerytury lub renty brutto lub sumę tych świadczeń, wraz ze świadczeniami wypłacanymi przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem dodatku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych z emeryturami i rentami, przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń.

W jakiej wysokości przysługuje świadczenie wyrównawcze?

Świadczenie wyrównawcze przysługuje w kwocie stanowiącej różnicę pomiędzy kwotą 3.046,29 zł, a kwotą pobieranej emerytury lub renty (bądź kwotą sumy takich świadczeń, łącznie ze świadczeniami wypłacanymi przez zagraniczne instytucje właściwe). Np. świadczeniobiorca pobierający emeryturę rolniczą w wysokości 1.588,44 zł brutto miesięcznie oraz dodatek pielęgnacyjny w wysokości 294,39 zł - otrzyma świadczenie wyrównawcze w kwocie 1.457,85 zł brutto miesięcznie (tj. 3.046,29 zł – 1.588,44 zł). Ze świadczenia wyrównawczego potrącana jest zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych i składka na ubezpieczenie zdrowotne (na zasadach analogicznych, jak w przypadku emerytury lub renty). W razie przyznania, ustania lub ponownego obliczenia wysokości emerytury/renty, świadczenie wyrównawcze podlega ponownemu obliczeniu z urzędu, w taki sposób, aby łączna kwota emerytury/renty, wraz ze świadczeniem wyrównawczym, nie przekroczyła kwoty 3.046,29 zł miesięcznie. Kwota, do której przyznawane jest świadczenie wyrównawcze podlegała podwyższeniu w terminach i na zasadach określonych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od kiedy przysługuje świadczenie wyrównawcze?

Prawo do świadczenia wyrównawczego przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zostały spełnione warunki wymagane do jego przyznania, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o to świadczenie i nie wcześniej niż od dnia 15 października 2020 r. – w przypadku osób uprawnionych do emerytur, rent inwalidzkich, rent z tytułu niezdolności do pracy oraz nie wcześniej niż od 30 maja 2021 r. – w przypadku osób uprawnionych do rent rodzinnych.

W jaki sposób można ubiegać się o przyznanie świadczenia wyrównawczego?

Postępowanie w sprawie przyznania i wypłaty świadczenia wyrównawczego wszczyna się na pisemny wniosek złożony:

• osobiście,
• za pośrednictwem przedsiębiorcy uprawnionego do wykonywania działalności pocztowej w obrocie krajowym lub zagranicznym,
• przez elektroniczną skrzynkę podawczą KRUS-ePUAP,
• w formie dokumentu elektronicznego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, czy też podpisem zaufanym.

Osoba pobierająca emeryturę lub rentę z KRUS wniosek powinna złożyć w jednostce organizacyjnej KRUS (Oddział Regionalny, Placówka Terenowa).

Osoba pobierająca emeryturę rolniczą z KRUS i emeryturę wypłacaną przez ZUS wniosek o świadczenie wyrównawcze powinna złożyć w jednostce organizacyjnej ZUS.

Co należy dołączyć do wniosku?

Do wniosku należy dołączyć dokumenty potwierdzające okoliczności faktyczne mające wpływ na przyznanie prawa i ustalenie wysokości świadczenia wyrównawczego, w tym przede wszystkim dokument potwierdzający nadanie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych wystawiony przez Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.

Osoba uprawniona do emerytury lub renty zagranicznej, bądź innego świadczenia zagranicznego o podobnym charakterze zobowiązana jest dołączyć także dokument potwierdzający prawo do tych świadczeń i ich wysokość, wystawiony przez zagraniczną instytucję właściwą.

O czym należy poinformować KRUS, jeśli przyznano świadczenie wyrównawcze?

Osoba, której przyznano świadczenie wyrównawcze jest obowiązana poinformować KRUS o wszelkich zmianach mających wpływ na prawo do świadczenia oraz jego wysokość, a w szczególności o:

• utracie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych;
• nabyciu prawa do świadczeń emerytalno–rentowych przyznanych przez inny organ rentowy np. ZUS;
• nabyciu/utracie prawa/zmianie wysokości świadczeń emerytalno-rentowych wypłacanych przez zagraniczne instytucje właściwe.

Osoba, która pobrała nienależnie świadczenie wyrównawcze, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego.