Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Jesteś rolnikiem i wiesz, że praca w gospodarstwie rolnym wiąże się z szeregiem zagrożeń: mechanicznych, chemicznych, biologicznych. Czy zdajesz sobie sprawę z tego, że HAŁAS jest również jednym z nich? Wywoływany przez maszyny i urządzenia, może powodować stopniową utratę słuchu, a także poważnie zaburzać prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jakie są źródła hałasu, jakie działania możesz podjąć, by zabezpieczyć siebie i inne osoby pracujące w Twoim gospodarstwie przed jego skutkami? Zapraszamy do lektury.

Według art. 3 Dyrektywy Hałasowej 2002/49/WE, hałasem jest każdy niepożądany lub szkodliwy dźwięk powodowany przez działalność człowieka na wolnym powietrzu, w tym hałas emitowany przez środki transportu, ruch drogowy, ruch kolejowy, ruch samolotowy oraz hałas pochodzący z obszarów działalności przemysłowej, rolniczej. W uproszczeniu hałasem nazywamy każdy niepożądany dźwięk, który może być uciążliwy, albo szkodliwy dla zdrowia, lub zwiększać ryzyko wypadku przy pracy. W środowisku można spotkać dźwięki w zakresie od wartości progowej, tj. poziomu 0 dB, będącej już w stanie wywołać u człowieka wrażenie słuchowe, po wartości powodujące fizyczne odczucie bólu tj. 130 dB.

 

Dźwięki poniżej35 decybeli (np. spokojna rozmowa) – nie stanowią zagrożenia, mogą być jednak drażniące. Dźwięki od 35 do 70 dB (np. pracujący odkurzacz) są już męczące i dokuczliwe – powodują spadek wydajności pracy, utrudniają wypoczynek. Ciągły hałas w zakresie 70-85 dB (np. przejeżdżający pociąg) jest uznawany za dopuszczalny, ale może przyczyniać się do uszkodzeń słuchu. Dźwięki w przedziale 85–120 dB (np. ciągnik przy krawędzi jezdni, silnik samolotu) prowadzą do licznych i trwałych uszkodzeń narządu słuchu, jak również stale pobudzają układ nerwowy, zmieniają parametry tętna i ciśnienia krwi, wywołują zmęczenie, rozdrażnienie, mdłości, zaburzenia koordynacji ruchowej, stany depresyjne i lękowe. Dźwięki powyżej 120 dB – wzbudzają drgania narządów wewnętrznych, prowadząc do ich trwałych uszkodzeń.

W rolnictwie, które zwyczajowo kojarzone jest z występowaniem dźwięków o znacznym poziomie głośności, głównymi źródłami hałasu są: ciągniki i współpracujące z nimi maszyny rolnicze, maszyny samojezdne i do produkcji paszy oraz maszyny warsztatowe. Należy pamiętać również o samochodach, urządzeniach będących wyposażeniem warsztatów, wentylatorach, agregatach czy sprężarkach, jak również o urządzeniach takich jak spalinowe pilarki, podkaszarki czy kosy. Istotnym źródłem hałasu jest sprzęt AGD oraz coraz bardziej popularne urządzenia do odtwarzania muzyki.

Hałas wpływa na zdrowie człowieka na wielu poziomach. To w jaki sposób będziemy odbierać hałas i jaki będzie miał wpływ na nasz organizm zależy od natężenia dźwięków oraz długości ich trwania, a także od wieku i stanu zdrowia odbiorcy. Niezależnie jednak od indywidualnych różnic hałas u wszystkich może sprzyjać trwałemu uszkodzeniu słuchu. W początkowym etapie może ono mieć charakter czasowy/okresowy, jednak długotrwałe doświadczanie hałasu może utrwalać te niekorzystne zmiany. Oznaki utraty słuchu mogą być nieoczywiste i postępować powoli, mogą być też widoczne i pojawiać się nagle. Najczęściej występującym objawem będzie trudność w rozpoznawaniu dźwięków.

Symptomy utraty słuchu: 

• dzwonienie lub szum w uszach, szczególnie odczuwane po zakończeniu pracy, i w ciszy;
• tendencja do zwiększania głośności telewizora, radia, itp.– często jest to poziom, który przeszkadza innym;
• problem ze słyszeniem treści rozmów szczególnie w sytuacji, gdy nie można obserwować ust rozmówcy (rozmowy telefoniczne), powtarzające się prośby o powtórzenie słów, zdań, trudności z rozmowami w głośnym otoczeniu.

Warto pamiętać, że innym czynnikiem, który obok hałasu może mieć negatywny wpływ na narząd słuchu są szkodliwe substancje chemiczne oddziałujące toksycznie na narząd słuchu, nazywane substancjami ototoksycznymi: niektóre leki (np. aspiryna), metale ciężkie (ołów, arsen, rtęć, mangan) czy też rozpuszczalniki (trichloroetylen, ksylen, toluen). Łączne oddziaływanie substancji ototoksycznych i hałasu może prowadzić do uszkodzeń słuchu w czasie o wiele krótszym niż wynika to z samego narażenia na hałas.  

Hałas wpływa nie tylko na osłabienie czy uszkodzenie słuchu! Działa również destrukcyjnie na system nerwowy oraz immunologiczny, wywołuje apatię, agresję, a nawet bezsenność.

Jest zatem jednym z czynników wpływającym na poziom zmęczenia, które z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia wypadku podczas pracy w gospodarstwie rolnym poprzez negatywne oddziaływanie na poziom koncentracji, tak istotny dla zachowania zdrowia i życia podczas np. obsługi maszyn czy urządzeń rolniczych. Nie wolno go lekceważyć.

Ponieważ nie jest możliwe całkowite wyeliminowanie źródeł hałasu w pracy rolnika, warto poznać najskuteczniejsze sposoby redukowania jego poziomu u źródła, a także niwelowania jego skutków poprzez stosowanie podczas pracy środków ochrony indywidualnej. W przypadku ciągników warto zadbać o stosowanie tłumika układu wydechowego (w starszych modelach) czy też zabezpieczeń dźwiękochłonnych, izolujących rolnika od źródeł dźwięku: kabinę dźwiękoszczelną czy ekranowanie silnika. Dodatkowo warto stosować środki indywidualnej ochrony słuchu, których dobór nie powinien być przypadkowy. Powinny być one wygodne, dostosowane do kształtu głowy (warto je przed zakupem przymierzyć), ale również dostosowane do poziomu hałasu, w jakim użytkownik będzie przebywał oraz rodzaju wykonywanej pracy. Alternatywą dla ochronników słuchu mogą być specjalistyczne zatyczki, jednorazowe lub do wielokrotnego użytku.

Przy zakupie odpowiednich środków ochrony indywidualnej dobrze jest zwrócić uwagę na jakość towaru. Kasa rekomenduje zakup produktów, które posiadają ZNAK BEZPIECZEŃSTWA KRUS, przyznawany przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w formie zezwolenia do oznaczania znakiem graficznym KRUS maszyn i urządzeń o ponadprzeciętnym poziomie bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym. W 2015 r. „Znak Bezpieczeństwa KRUS” otrzymał Zestaw nagłowny nr art. 3M TM, wyprodukowany przez firmę 3M Poland Sp. z o.o. z Kajetan k/Warszawy. Nie bagatelizujmy zagrożenia jakim jest hałas. Uszkodzenie słuchu znacząco obniża komfort życia. Unikajmy przebywania w miejscach, gdzie hałas jest uciążliwy.

Pamiętajmy również o stosowaniu środków ograniczających negatywne oddziaływanie hałasu! Chronisz w ten sposób nie tylko swój słuch, ale też podnosisz poziom bezpieczeństwa podczas pracy w swoim gospodarstwie.

Źródła:

1. Wikipedia: pl.wikipedia.org/wiki/Ha%C5%82as
2. Dyrektywa Hałasowa 2002/49/WE: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/uri=CELEX:32002L0049&from=PL
3. CIOP: „Zagrożenie hałasem w środowisku pracy w Polsce” m.ciop.pl/CIOPPortalWAR/appmanager/ciop/mobi_nfpb=true&_pageLabel=P424002461497875434734&html_tresc_root_id=300007402&html_tresc_id=300007390&html_klucz=300007402&html_klucz_spis=
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (Dz. U. 2005, nr 157, poz. 1318)