Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

W gospodarstwie rolnym drewno wykorzystywane jest do różnych potrzeb, m.in. do ogrzewania powierzchni mieszkalnej i gospodarczej, do przygotowywania karmy dla zwierząt, jako materiał stosowany do budowy płotów, zagród, więźby dachowej itp.

Wycinka drzew w lesie, sadzie, na łąkach i nieużytkach wiąże się z dużym ryzykiem wypadku. Niebezpieczne zdarzenia występują podczas cięcia i rąbania oraz w czasie transportu i magazynowania drewna.

Rocznie w trakcie wykonywania czynności związanych z pozyskiwaniem drewna, wypadkom ulega prawie dwa tysiące rolników, w tym kilku traci życie (2012 r. - 7 ofiar, 2013 r. - 4 ofiary). Najczęstsze przyczyny tych zdarzeń to:

• niewłaściwy sposób ścinki i obalania drzew (niewłaściwa organizacja stanowiska pracy, brak koordynacji pracy zespołowej),
• zły stan techniczny urządzeń wykorzystywanych podczas pracy (brak osłon
  i zabezpieczeń ruchomych części maszyn, brak napraw i regulacji pilarek),
• nieprawidłowe trzymanie pilarek i siekier,
• wykonywanie napraw i regulacji przy włączonym napędzie,
• nieporządek w miejscu wykonywania pracy,
• nieumiejętny sposób rozłupywania drewna (niestabilny pieniek, przytrzymywanie ręką klocy drewna),
• stan psychofizyczny rolnika (stan zdrowia uniemożliwiający bezpieczne wykonywanie pracy, wykonywanie pracy po spożyciu alkoholu, zmęczenie i stres).

Przykłady wypadków:

• po zakończeniu ścinania gałęzi w lesie w mroźny, śnieżny dzień, rolnik wracał sam do domu. Po drodze zasłabł i upadł. Wieczorem został znaleziony przez rodzinę w stanie znacznego wychłodzenia organizmu. Po kilku godzinach nastąpił zgon mężczyzny,
• rolnik został przygnieciony przez pień podczas ściągania ściętego drzewa, które zawisło górną częścią na innym drzewie. Poszkodowany był pod wpływem alkoholu (2,2%). Prace wykonywał sam,
• podczas ścinania drzewa w obejściu gospodarstwa, rolnik został uderzony przez opadającą gałąź, wskutek czego spadł z drabiny. Zmarł w wyniku odniesionych obrażeń,
• podczas zjeżdżania ze wzniesienia ciągnikiem z wozem załadowanym drewnem rolnik utracił panowanie nad pojazdem i został przygnieciony przez traktor.

Do licznych okaleczeń i amputacji dłoni dochodzi podczas cięcia drewna na pilarkach tarczowych - zwykle na urządzeniach domowej konstrukcji nieposiadających osłon zabezpieczających przed pochwyceniem przez tarczę piły, wokół których bywa nieuprzątnięta i śliska nawierzchnia. Podobne urazy są odnotowywane, także podczas rozłupywania klocy drewna na mniejsze, gdy rolnicy używają niestabilnych, zniszczonych pieńków, a rozłupywany materiał przytrzymują ręką.

Niebezpieczne urazy ciała (głównie nóg) występują także podczas pracy z pilarkami łańcuchowymi. Najczęściej w wyniku odbicia lub zakleszczenia wynikającego z nieprawidłowej obsługi urządzenia.

Warto pamiętać przed przystąpieniem do pozyskiwania drewna, że czynności te są obarczone dużym ryzykiem wypadku. Do pracy należy przystępować w pełni dyspozycyjnym, zdrowym, wypoczętym, skoncentrowanym, najlepiej w towarzystwie drugiej osoby. Należy także zadbać o ład i porządek w miejscu wykonywania czynności oraz o odpowiednie ubranie robocze i ochrony osobiste (buty na protektorowanej podeszwie ze wzmocnionymi noskami, rękawice, kask z osłoną twarzy, okulary, ochronniki słuchu, maseczki przeciwpyłowe)
oraz przestrzegać następujących zasad w trakcie:

1. ścinania i obalania drzewa
   • sprawdzić przed rozpoczęciem pracy stan techniczny pilarki spalinowej (działanie hamulca bezpieczeństwa i innych elementów mających wpływ na bezpieczeństwo pracy, napięcie i ostrość łańcucha tnącego, obroty biegu jałowego, prawidłowe smarowanie łańcucha tnącego),
   • zachować ergonomiczną, stabilną pozycję ciała (pracować w lekkim rozkroku, trzymając pilarkę blisko ciała, nie pracować pilarką powyżej linii barków),
   • ustalić przed przystawieniem do ścinki kierunek obalania drzewa i upewnić się
     czy w strefie niebezpiecznej (dwukrotna wysokość drzewa) nie przebywają osoby postronne,
   • ustalić zasady komunikowania się osób przebywających w strefie zagrożenia
     i przygotować ścieżkę oddalenia,
   • ściągać drzewa na ziemię bezpośrednio po ścięciu, zachowując szczególną ostrożność,  nie należy odcinać kawałków drzewa od odziomka drzewa zawieszonego,
   • nie przebywać pod złamanym, opierającym się lub zwisającym wierzchołkiem drzewa,
2. transportu drewna do gospodarstwa
   • nie przekraczać dopuszczalnych norm dźwigania - mężczyźni 30 kg przy pracy stałej, 50 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w ciągu 4 godzin/dobę),
   • zabezpieczyć pasami spinającymi ładunek przed upadkiem,
   • nie przebywać na transportowanym drewnie, zaczepie lub innym nieprzystosowanym do transportu osób miejscu,
   • oznakować i oświetlić transport w czasie poruszania się po drodze publicznej,
   • zachować szczególną ostrożność podczas pokonywania wzniesień i pagórków - zabrania się jazdy z wyłączonym silnikiem lub z rozłączonym napędem "na luzie" ,
   • jechać z bezpieczną prędkością, bez ostrych skrętów,
3. wyładunku drewna
   • przygotować stabilne podłoże pod miejsce składowania drewna,
   • ustalić sposób komunikowania się osób zajmujących się rozładunkiem drewna,
   • upewnić się czy w pobliżu nie ma osób postronnych,
   • zabezpieczyć środek transportu przed niekontrolowanym stoczeniem lub przemieszczeniem,
4. przecinania i rąbania drewna
   • zadbać o ład i porządek oraz właściwe oświetlenie w miejscu cięcia drewna,
   • ustawić pilarkę tarczową na równym, twardym podłożu i zabezpieczyć przed przesuwaniem,
   • nie zbliżać palców do tarczy piły; do popychania materiału stosować popychacze,
   • używać pilarek tarczowych wyposażonych w osłony, podajniki, wyłącznik, znajdujący się w zasięgu ręki osoby obsługującej urządzenie. Pilarka do cięcia wzdłużnego powinna być wyposażona w klin rozszczepiający, a stosowana przy cięciu poprzecznym, w mechanizm doprowadzający materiał (sanki, ruchomy stół lub kozioł wahadłowy),
   • dobrać wielkość tarczy i rodzaj zębów do grubości i rodzaju przerzynanego materiału,
   • nie stać na linii możliwego odrzutu w trakcie przesuwania przerzynanego materiału,
   • nie pracować na pilarce z uszkodzoną i wyeksploatowaną tarczą,
   • stosować stabilny, odpowiedni do wzrostu pieniek,
   • nie przytrzymywać drewna ręką.

 

Elementy konstrukcyjne pilarki tarczowej, istotne dla bezpieczeństwa pracy

Stojak z rozsuwanymi nogami ułatwia pracę przy pozyskiwaniu drewna

Uniwersalna pilarka do cięcia drewna

 

Opracowano w Biurze Prewencji i Rehabilitacji w oparciu o dane statystyczne oraz broszury i ulotki prewencyjne KRUS oraz wydawnictwo PIP "Bezpieczne pozyskiwanie drewna" , Jakub Chojnicki.