Zapobieganie chorobom układu ruchu

Dolegliwości kręgosłupa, szyi, ramion, kończyn górnych i dolnych - powszechnie określane mianem mięśniowo-szkieletowych - są najczęściej odnotowywanym w Europie problemem zdrowotnym związanym z pracą. Największa liczba zachorowań występuje wśród osób zatrudnionych w rolnictwie i budownictwie.

Według danych KRUS, choroby układu kostno-stawowego stanowią prawie 25% stwierdzonych u rolników zachorowań, z tytułu których przyznano pierwszorazowe świadczenia rentowe. U kilku osób rocznie rozpoznaje się choroby zawodowe układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy. Choroby te są również przyczyną wypadków przy pracy rolniczej. Nadmierny wysiłek podczas prac rolniczych jest natomiast przyczyną nagłych zachorowań i nasilenia dolegliwości układu ruchu.
Dolegliwości bólowe kręgosłupa, drętwienie kończyn, ograniczenie możliwości ruchowych u rolników spowodowane są przede wszystkim przeciążeniem układu ruchu, wynikającym ze specyfiki prac w gospodarstwie rolnym. Dźwiganie dużych ciężarów, częste pochylanie i skręcanie tułowia, długotrwałe przebywanie w wymuszonej, niewygodnej pozycji ciała, oddziaływanie wibracji ogólnych na kierowców ciągników i maszyn samobieżnych, przebywanie w niskich temperaturach otoczenia, to niektóre przyczyny dolegliwości układu ruchu u rolników.
Problemy zdrowotne kręgosłupa mogą być wywołane przez nagłe, gwałtowne i szybkie ruchy człowieka, szarpnięcia przez zwierzęta, przewlekły stres zwiększający napięcie mięśni oraz wykonywanie prac niedostosowanych do stanu zdrowia rolnika, przekraczających możliwości adaptacyjne organizmu.
Na dolegliwości mięśniowo-szkieletowe najbardziej narażeni są rolnicy posiadający małe gospodarstwa rolne, w których większość prac nadal wykonuje się ręcznie.
W wielkoobszarowych i specjalistycznych gospodarstwach rolnych ciężkie prace fizyczne znacznie wyeliminowano, wprowadzając nowe technologie produkcji, likwidując tym samym ręczny załadunek i rozładunek nawozów, pasz objętościowych, ręczne zadawanie paszy zwierzętom, zbiór owoców, a także pielenie.
Profilaktyka chorób kręgosłupa rolników to przede wszystkim ograniczenie ciężkich prac fizycznych w gospodarstwie rolnym oraz uświadomienie zagrożeń wynikających z niewłaściwych nawyków i metod pracy. Sposób wykonywania codziennych czynności decyduje o obciążeniu kręgosłupa, a w konsekwencji o zdrowiu człowieka.
Zapobiegać występowaniu dolegliwości układu ruchu można:

ograniczając dźwiganie dużych ciężarów, m.in. poprzez stosowanie urządzeń wspomagających, tj. wózków i taczek, wind, krążków linowych, lewarków itd., dzielenie ciężaru na mniejsze ładunki, zakup materiałów w mniejszych opakowaniach, zapewnienie sobie pomocy drugiej osoby;
redukując czynności zginania się, skręcania i sięgania, m. in. poprzez przechowywanie często używanych rzeczy na wysokości pasa, rozmieszczenie narzędzi i sprzętu tak, by były łatwo dostępne, np. poprzez dopasowanie wysokości stołu warsztatowego do swego wzrostu (do pasa), stawianie stopy w kierunku, w którym przenosi się ładunek;
stosując odpowiednie techniki podnoszenia i przenoszenia - podnoszenie ciężarów na zgiętych w kolanach nogach, z wyprostowanym tułowiem, najlepiej w obu rękach, jak najbliżej ciała, lekkie odchylenie kręgosłupa podczas przenoszenia ciężkiego przedmiotu;
unikając przemęczenia mięśni - stosowanie częstych przerw w pracy, zmienianie rodzaju zajęcia w ciągu dnia pracy, przyjmowanie prawidłowej pozycji ciała, stosowanie stołków przy pracach wymagających kucania.

Dolegliwościom układu ruchu zapobiega również stosowanie odpowiednich ćwiczeń profilaktycznych, a także zabiegów rehabilitacyjnych.