Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

Komu przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński przysługuje osobie ubezpieczonej podlegającej z mocy ustawy lub na wniosek ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu oraz emerytalno-rentowemu, bądź tylko ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, która:

• jest matką albo ojcem dziecka,
• przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14. roku życia, 
• przyjęła na wychowanie dziecko i wystąpiła do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postepowania w sprawie jego przysposobienia, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14. roku życia, 
• przyjęła dziecko w wieku do 7. roku życia na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego – do 10. roku życia.

Ubezpieczonemu ojcu dziecka zasiłek macierzyński przysługuje tylko w przypadku:

• skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka,
• śmierci matki dziecka,
• porzucenia dziecka przez matkę.

W razie śmierci ubezpieczonej matki dziecka lub porzucenia przez nią dziecka, zasiłek macierzyński za pozostałą część okresu zasiłkowego przysługuje ubezpieczonemu – ojcu dziecka lub innej ubezpieczonej osobie należącej do członków najbliższej rodziny pod warunkiem, że sprawują oni osobistą opiekę nad dzieckiem.
Członkami najbliższej rodziny są m.in.: małżonek, rodzice, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo.

Przez jaki okres przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres:

• 52 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka,
• 65 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci,
• 67 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci,
• 69 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci,
• 71 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci.

Zasiłek macierzyński przysługuje od dnia:

• porodu,
• przysposobienia dziecka, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia – w przypadku osoby, która przysposobiła dziecko,
• przyjęcia dziecka na wychowanie, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia – w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie, jeżeli do sądu opiekuńczego został złożony wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia,
• przyjęcia dziecka na wychowanie, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10. roku życia – w przypadku przyjęcia dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

Przykład:

W dniu 4 stycznia 2023 r. ubezpieczona rolniczka urodziła dziecko. W dniu 27 stycznia 2023 r. wystąpiła z wnioskiem o zasiłek macierzyński. Zasiłek macierzyński będzie wypłacany od 4 stycznia 2023 r. do upływu 52-tygodnia od daty urodzenia dziecka.

Przykład:

W dniu 4 stycznia 2023 r. ubezpieczona rolniczka urodziła bliźnięta. W dniu 27 stycznia 2023 r. wystąpiła z wnioskiem o zasiłek macierzyński. Zasiłek macierzyński będzie wypłacany od  4 stycznia 2023 r. do upływu 65. tygodnia od daty urodzenia dzieci.

Osobie uprawnionej do zasiłku macierzyńskiego przysługuje w tym samym czasie jeden zasiłek macierzyński bez względu na liczbę urodzonych/wychowywanych dzieci. Wydłużeniu może ulec jedynie okres pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Od 1 stycznia 2016 r. zasiłek macierzyński wynosi 1.000 zł miesięcznie. W przypadku prawa do zasiłku macierzyńskiego za niepełny miesiąc kwotę zasiłku ustala się dzieląc kwotę 1000 zł przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które zasiłek przysługuje. Kwotę zasiłku macierzyńskiego przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Od kiedy powstaje prawo do zasiłku macierzyńskiego?

Prawo do zasiłku macierzyńskiego ustala się od miesiąca urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie, jeżeli wniosek o ustalenie prawa do zasiłku macierzyńskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie. 
W przypadku złożenia wniosku w terminie późniejszym niż 3 miesiące od daty urodzenia, przysposobienia lub przyjęcia dziecka na wychowanie, jednak nie później niż w okresie przysługiwania zasiłku macierzyńskiego, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek, jednak nie wcześniej niż od dnia objęcia ubezpieczeniem.

Przykład:

Ubezpieczona rolniczka w dniu 11 grudnia 2023 r. przysposobiła 13-letnie dziecko. W dniu 31 stycznia 2024 r. wystąpiła z wnioskiem o zasiłek macierzyński tj. przed upływem 3 miesięcy od dnia przysposobienia. Zasiłek macierzyński będzie wypłacany od 11 grudnia 2023 r. do upływu 52 tygodni, licząc od daty przysposobienia, ale nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14. roku życia.

Kiedy nie przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński nie przysługuje, jeżeli:

• co najmniej jeden z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego,
• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej – w przypadku osoby, która jest matką lub ojcem dziecka oraz osoby, która przysposobiła dziecko,
• jedno z rodziców dziecka lub osoba, która przyjęła dziecko na wychowanie, nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Jeżeli osoba uprawniona do zasiłku macierzyńskiego zostanie wyłączona z ubezpieczenia emerytalno-rentowego wypłata zasiłku zostanie wstrzymana.

Wymagane dokumenty do przyznania prawa do zasiłku macierzyńskiego

Podstawą do rozpatrzenia uprawnień do zasiłku macierzyńskiego jest wniosek na druku KRUS SR - 24A (dostępny na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/krus/formularze-i-wnioski---swiadczenia złożony bezpośrednio do jednostki organizacyjnej KRUS lub za pośrednictwem poczty albo pocztą elektroniczną, przez platformę e-PUAP lub eKRUS, a ponadto:

• z tytułu urodzenia dziecka:
  • odpis skrócony aktu urodzenia dziecka *,
• z tytułu przysposobienia dziecka (faktyczne objęcie opieką): 
  • odpis skrócony aktu urodzenia dziecka*,
  • oświadczenie ubezpieczonego o dacie przyjęcia dziecka,
• z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie i wystąpienie do sądu z wnioskiem o przysposobienie:
  • oświadczenie ubezpieczonego o dacie przyjęcia dziecka,
  • zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka zawierające datę urodzenia dziecka,
• z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej:
  • prawomocne orzeczenie sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej albo umowa cywilna zawarta pomiędzy rodziną zastępczą a starostą,
  • dokument potwierdzający wiek dziecka,
• z tytułu skrócenia przez ubezpieczoną matkę dziecka okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego:
  • ojciec dziecka winien przedłożyć wniosek matki o rezygnacji z pobierania zasiłku  macierzyńskiego, 
• w przypadku śmierci matki dziecka:
  • odpis skrócony aktu zgonu matki*,
  • odpis skrócony aktu urodzenia dziecka*, 
• w przypadku porzucenia dziecka przez matkę:
  • oświadczenie ubezpieczonego ojca dziecka o porzuceniu przez matkę dziecka,
  • odpis skrócony aktu urodzenia dziecka*, 
• w przypadku pobytu matki dziecka w szpitalu:
  • zaświadczenie o dacie przyjęcia matki dziecka do placówki leczniczej, jeżeli nie wpłynęło do KRUS zaświadczenie lekarskie (e-ZLA).

*) Odpis skrócony aktu urodzenia dziecka, odpis skrócony aktu zgonu matki może zostać pobrany przez KRUS z systemu Rejestrów Państwowych.