Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny, objawy, profilaktyka - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego

Zespół cieśni nadgarstka – przyczyny, objawy, profilaktyka

Nic nie dzieje się bez przyczyny, lecz wszystko z jakiejś racji i konieczności – to motto starożytnego filozofa greckiego Leucypa z Miletu (V w. p. n.e.), który twierdził, że przyroda tworzy ciąg przyczynowo-skutkowy i nic w niej nigdy nie ginie.

I dziś pomimo upływu setek lat nie możemy się z tym stwierdzeniem nie zgodzić. Okazuje się, że nawet rutyna, kojarzona z brakiem zmian i stałością sytuacji, może w złożoności swej natury prowadzić do powstania czegoś nowego.

I tak na przykład wielokrotnie powtarzane i często niezmiennie wykonywane przez nas czynności mogą być przyczyną chorób skutkujących długotrwałymi, uciążliwymi dolegliwościami. Jedną z nich może być ZESPÓŁ CIEŚNI NADGARSTKA – schorzenie polegające na dysfunkcji nerwu pośrodkowego w nadgarstku, będące następstwem przewlekłego ucisku mechanicznego. Dłoń sforsowana monotonnym ciągiem tych samych ruchów, angażujących nieustannie te same części stawu nadgarstka, reaguje obrzękiem w kanale nadgarstka, co przyczynia się do ucisków nerwu i tętnic go odżywiających. To znowu powoduje dysfunkcję dłoni – jej czucia i zakresu ruchu.

Objawy temu towarzyszące to najczęściej:

na początku sporadyczne i lekkie mrowienie, odrętwienie palców (kciuka, wskazującego, środkowego, i części serdecznego – choroba nie dotyka małego palca) po nocy, mogące wywoływać przypuszczenie, że źle spaliśmy,
drętwienie i ból palców w nocy w stadium rozwoju choroby (występujące w stopniu wybudzającym ze snu), oraz ich osłabienie i brak precyzji w wykonywaniu codziennych czynności, np. przy pisaniu, używaniu klawiatury, obieraniu warzyw czy owoców, wykonywaniu makijażu. W miarę postępowania zaburzenia ból może często promieniować wyżej do przedramienia czy barku,
zanik mięśni w obrębie nerwu pośrodkowego – brak możliwości zaciśnięcia pięści, a tym samym utrzymania przedmiotów w dłoni w fazie znacznego rozwoju schorzenia. Przyczyny takich symptomów są różne. Zazwyczaj to:

przeciążenie dłoni na skutek jej ekspozycji na powtarzalne jednostajne ruchy w stawie nadgarstka, szczególnie (choć nie wyłącznie) te z użyciem siły (chwytanie przedmiotów, narzędzi z uciskiem; pompowanie; trzymanie w ucisku) i przy zastosowaniu narzędzi wibrujących czy platform drgających,
niewłaściwe struktury w nadgarstku – występowanie tłuszczaków, kostniaków, np. na skutek złych zrostów po złamaniach, nieprawidłowości pozostających po zwichnięciach,
współwystępowanie chorób reumatycznych (np. reumatoidalne zapalenie stawów, dna moczanowa), chorób z nieprawidłową gospodarką hormonalną (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy), gruźlicy czy otyłości.

Wpływ wymienionych w powyższej tabeli czynników powodujących rozwój choroby nie jest jednoznaczny. Z badań Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi przeprowadzonych w latach 2010-2013 na 300 hospitalizowanych osobach cierpiących na omawianą dolegliwość wynika, że choroba ma podłoże złożone – nie samo długotrwałe powtarzanie monotonnych ruchów ją powoduje, a w większości przypadków obciążenie organizmu innymi schorzeniami przewlekłymi oraz czasową monotonią gestów dłoni. Przypadłość ta, uznawana również za chorobę zawodową w środowisku rolniczym występuje rzadko – w ostatnich latach odnotowano tylko kilka przypadków zachorowań. Jak pokazują statystyki KRUS, jest ona rzadko uznawana za związaną z pracą rolniczą, a przecież wielu rolników często uskarża się na wyżej wymienione dolegliwości, nie będąc świadomymi, że są one objawami rozpoczynającego się procesu chorobowego prowadzącego do zespołu cieśni nadgarstka. W początkowej fazie chorobę można wyleczyć stosując rehabilitację i leczenie farmakologiczne. Dlatego warto jak najszybciej rozpocząć leczenie – degeneracja dłoni oznacza dla rolnika długotrwałe wykluczenie z wykonywania pracy zawodowej (ostatnim stadium leczenia jest operacja i kilkumiesięczna rekonwalescencja) oraz dyskomfort i dolegliwości bólowe.

Szczególnie narażeni na zespół cieśni nadgarstka są rolnicy wykonujący długotrwałe prace wymagające powtarzalnych monotypowych ruchów dłoni (kierowanie dużymi maszynami rolniczymi przy pomocy joysticka, ręczny oprysk, dojenie zwierząt, zbieranie i sortowanie warzyw i owoców, prace pielęgnacyjne w sadzie, przy przetwórstwie. Ryzyko zachorowania wzrasta, im częściej i dłużej będą wykonywane i im więcej pozostałych czynników chorobotwórczych (przewlekłych chorób typu cukrzyca, nadwaga, niedoczynność tarczycy, choroby reumatyczne, zła budowa dłoni) będzie im towarzyszyć. Dlatego w gospodarstwie rolnym podczas tego typu czynności istotne jest nie tylko zróżnicowanie rodzajów prac wykonywanych w ciągu dnia, ale też odpoczynek w pracy, rozluźniające i rozciągające ćwiczenia palców w przerwach, a także odciążenie dłoni poprzez jej podparcie podczas wykonywania czynności, jeśli to możliwe, ale przede wszystkim dbanie o kondycję i zdrowie w szerokim tego rozumieniu. Pozwoli to uniknąć urazów i nieprawidłowości w konstrukcji ręki. Nie mniej ważna jest systematyczność w wykonywaniu badań podstawowych, a także niebagatelizowanie dolegliwości bólowych, szczególnie w okresie prac sezonowych obciążających ręce.

Pamiętaj! Krótkotrwałe unieruchomienie dłoni, zażywanie leków przeciwzapalnych, a także wizyta u lekarza przy pierwszych objawach choroby mogą ją skutecznie zatrzymać. Leczenie w pierwszej fazie schorzenia jest nieinwazyjne i mało kłopotliwe.

Profilaktyka i pierwsze zabiegi sprzyjające zmniejszeniu obrzęku wewnątrz nadgarstka to duża korzyść dla zdrowia małym kosztem. Możemy przechytrzyć Leucypa z Miletu i wykorzystać mechanizm przyczynowo–skutkowy jako broń przed groźną zmianą.

Zespół cieśni nadgarstka może być uznany za chorobę zawodową, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że został on spowodowany działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu inspektorowi pracy, których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca była wykonywana.

Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać:

lekarz,
lekarz dentysta, który podczas wykonywania diagnostyki powziął takie podejrzenie u pacjenta,
ubezpieczony, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę.

Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie, kieruje rolnika do jednostki orzeczniczej, na badanie w celu wydania orzeczenia o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania.

Szczegóły w linku: https://www.krus.gov.pl/zadania-krus/prewencja/choroby-zawodowe-rolnikow/definicja-i-rozpoznanie-choroby-zawodowej/

Źródła tekstu: