Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

W 2020 roku do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w zgłoszono 10 974 wypadki. Wypłacono 7 872 jednorazowe odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu lub śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej. Odnotowano 35 wypadków śmiertelnych, mimo, że o 22 (38,6%) mniej niż w 2019 roku, to wciąż o wiele za dużo. Należy zatem zrobić wszystko, by podobnych w przyszłości uniknąć.

Wypadki śmiertelne zakończone wypłatą jednorazowych odszkodowań w latach 2010-2020

Z danych Kasy wynika, że wypadkom śmiertelnym ulegli przeważnie mężczyźni – było ich 34, stanowili 91,3% poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych), w większości byli w wieku 50-59 lat (42,9% wszystkich poszkodowanych w wypadkach śmiertelnych) i 40-49 lat (20,0%). Najwięcej ofiar śmiertelnych odnotowano w grupach wypadkowych: „przejechanie, uderzenie i pochwycenie przez środek transportu w ruchu” (9 ofiar), „upadek przedmiotów” (7 ofiar) i „pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń” (6 ofiar). W grupie „przejechanie, uderzenie i pochwycenie przez środek transportu w ruchu” były 4 przygniecenia przez przewrócone ciągniki rolnicze, do których doszło do wskutek stosowania niewłaściwej techniki jazdy na pochyłych i grząskich terenach, 4 wypadki komunikacyjne na drogach publicznych, w tym 2 przypadki zderzenia z ciągnikiem, przyczyną ich było nieprzestrzeganie przepisów prawa o ruchu drogowym (nadmierna prędkość, nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu) oraz jeden wypadek, w którym poszkodowany wjechał do kanału melioracyjnego i wypadł z ciągnika do wody. W grupie „upadek przedmiotów” rolnicy tracili życie podczas pozyskiwania drewna (3 przypadki). Ich przyczyną były niewłaściwy sposób wykonywania czynności oraz przebywanie w strefie zagrożenia; kolejne trzy zdarzenia dotyczyły przygniecenia przez maszyny rolnicze podczas wykonywania prac polowych lub ich agregowania z ciągnikiem, jeden natomiast był spowodowany przygnieceniem przez koło, które rolnik pompował. Wypadki śmiertelne w grupie „pochwycenia i uderzenia przez części ruchome maszyn i urządzeń”, odnotowano podczas nieprawidłowego i niezgodnego z instrukcją obsługi użytkowania maszyny, lub z powodu braku osłon na WOM albo niewyłączenia napędu przed przystąpieniem do regulacji/naprawy podczas pracy rozrzutnikiem obornika i prasą do słomy.

Struktura wypadków śmiertelnych w 2020 roku według grup zdarzeń

Czy tym tragediom i im podobnym można zapobiec? Tak, zdecydowanie tak. Wystarczy przestrzegać podstawowych zasad bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym, tj.:

1) Podczas poruszania się i obsługi ciągników, maszyn samobieżnych i innych oraz przemieszczania się samochodami, motocyklami i rowerami: 

• przestrzegać prawa o ruchu drogowym;
• dostosować prędkość jazdy do warunków na drodze, m.in. stanu nawierzchni, pory dnia, pogody, natężenia i prędkości poruszania się innych pojazdów;
• stosować właściwą technikę jazdy na pochyłych i grząskich terenach; a w stosunku do innych użytkowników drogi stosowanie zasady ograniczonego zaufania i wzmożoną uwagę w czasie jazdy;
• dbać o właściwy stan techniczny pojazdów i ich aktualne przeglądy techniczne oraz sprawne oświetlenie i oznakowanie pojazdów;
• właściwie zabezpieczać transportowany ładunek, a także maszyny w czasie postoju.

2) W czasie prac związanych z pozyskiwaniem drewna i jego załadunkiem oraz agregowaniem maszyn rolniczych:

• prace wykonywać co najmniej w dwie osoby w celu zapewnienia asekuracji;
• nie znajdować się w strefie zagrożenia podczas obalania drzewa;
• podczas agregowania maszyny rolniczej z ciągnikiem nie przebywać pomiędzy ciągnikiem a maszyną roboczą;
• sprzęganie maszyn rozpocząć po wyłączeniu silnika i unieruchomieniu pojazdu za pomocą hamulca postojowego;
• przed przystąpieniem do napraw i regulacji zabezpieczyć podniesione elementy maszyn dodatkową, odpowiednio wytrzymałą podporą;
• wyposażyć zaczep przyczepy w sprężynę, co ułatwia łączenie przez jedną osobę; w przypadku braku sprężyny, można wyposażyć zaczep w podporę z regulacją wysokości;
• prace dotyczące demontażu i napraw kół wykonywać tylko przy niezaładowanej przyczepie;
• stosować dodatkowe podpory w przypadku wchodzenia pod maszyny podniesione hydraulicznie.

 3) Wykonując prace z maszynami i urządzeniami z ruchomymi elementami:

• wyłączać zasilanie przed przystąpieniem do napraw i czynności konserwacyjnych;
• stosować się do zaleceń producenta i instrukcji obsługi sprzętu;
• zakładać przylegające do ciała ubrania (luźne mogą zostać pochwycone przez ruchome części) oraz odpowiednie obuwie;
• stosować osłony i zabezpieczenia ruchomych części i elementów napędów (uszkodzone osłony i obudowy należy wymienić na nowe, a brakujące – uzupełniać);
• przed przystąpieniem do pracy sprawdzić stan techniczny maszyny, a jeśli zaistnieje taka konieczność – wykonać niezbędne naprawy i regulacje;
• uwzględniać warunki gruntowe i pogodowe podczas napraw bezpośrednio na polu.

Niezależnie od rodzaju pracy do jakiej rolnik przystępuje powinien być zdrowy i wypoczęty. Niedopuszczalne jest rozpoczynanie pracy pod wpływem alkoholu, narkotyków lub leków, które oddziałują na stan psychofizyczny człowieka, ani też w stanie obniżonej koncentracji uwagi. W czasie pracy należy robić przerwy na odpoczynek oraz regenerację sił i posiłki. Podczas wykonywania czynności związanych z produkcją rolniczą należy stosować adekwatne do potrzeb środki ochrony pracy, tj. rękawice, okulary, maski ochronne.