Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego

To niepożądany element w pracy rolnika, z którym należy walczyć, a przynajmniej ograniczyć jego obecność do minimum.

Pył to wielowymiarowa mieszanka cząstek pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, drobnoustrojów, środków chemicznych (np. nawozów, pestycydów) i in., której stężenie i skład jest zależny od procesu wykonywanej przez rolnika pracy. Zbyt duże stężenie tych substancji jest niebezpieczne dla życia i zdrowia człowieka. Przy określaniu szkodliwości pyłu na organizm człowieka oprócz stężenia, ważną rolę odgrywają również wymiary i kształt cząstek, cechy osobnicze człowieka (wrażliwość na działanie pyłu -predyspozycje genetyczne bądź nabyte), a także jego zdolność przenikania do dróg oddechowych dolnych i górnych. W niewielkim stopniu przedostaje się on do organizmu przez skórę i oczy. Co bardzo ważne, zapylenie powietrza może być widoczne lub niedostrzegalne gołym okiem np. pył unoszący się w chlewniach, kurnikach.

Miejsca występowania dużego stężenia pyłu:

 

Nadmierna ekspozycja na pył podczas pracy w gospodarstwie rolnym może prowadzić do chorób zawodowych takich jak np. astma oskrzelowa, alergiczny nieżyt nosa, alergiczne zapalenie skóry i spojówek czy też zewnątrzpochodne zapalenie pęcherzyków płucnych, a także może być przyczyną zgonu. Wiele chorób w początkowej fazie nie daje wyraźnych objawów lub są to symptomy typowe jak przy przeziębieniu bądź grypie, dlatego też zarówno pacjentowi jak i lekarzowi jest czasami trudno skojarzyć zachorowanie z narażeniem na pył występujący podczas wykonywania pracy rolniczej. Do najczęstszych dolegliwości spowodowanych tymi chorobami należą: kaszel, katar, bóle głowy, uczucie rozbicia, duszności czy też wysypka alergiczna.

Jeżeli choroba wywołana przez pył rolniczy ma związek z pracą w gospodarstwie rolnym może być uznana za chorobę zawodową. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu i właściwemu inspektorowi pracy, których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca była wykonywana. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może dokonać: lekarz; lekarz dentysta, który podczas wykonywania zawodu powziął takie podejrzenie u pacjenta; ubezpieczony, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na taką chorobę. Właściwy państwowy inspektor sanitarny na podstawie zebranego materiału dowodowego, a w szczególności na podstawie orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej i oceny narażenia zawodowego rolnika, wydaje decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej. Prawomocna decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest podstawą od ubiegania się o świadczenia z ubezpieczenia społecznego rolników.

Jak ograniczać działanie pyłu w miejscu pracy rolnika?

Najlepszym rozwiązaniem jest ograniczenie poziomu narażenia rolnika na działanie pyłu poprzez likwidowanie źródła jego powstawania, a w przypadku występowania, izolowanie człowieka od nadmiernie zapylonego powietrza, m.in. stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Sposoby ograniczania narażenia na oddziaływanie pyłu rolniczego:

• edukacja, uświadamianie rolnikom problemu, uczestnictwo w szkoleniach bhp;
• usuwanie na bieżąco pyłu bezpośrednio u źródła jego powstawania poprzez: stosowanie sprawnych, nowoczesnych systemów wentylacyjnych i odpylających: wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej, wietrzenie pomieszczeń; hermetyzacja procesu produkcyjnego (ograniczenie emisji bioaerozoli);
• zapewnienie odpowiednich warunków sanitarnych, środków i urządzeń odkażających w miejscu pracy;
• stosowanie zbiorowych, a także indywidualnych środków ochronnych w postaci masek, półmasek, gogli, respiratorów itp. dostosowanych do specyfiki zagrożenia;
• stosowanie nowoczesnych, klimatyzowanych kabin pyłoszczelnych izolujących rolnika od strefy zapylenia;
• stosowanie pasz półpłynnych i granulowanych w miejsce materiałów pylistych;
• stosowanie przenośników pneumatycznych ssąco-tłoczących do transportu ziarna; wozów paszowych;
• prawidłowe magazynowanie pasz, zboża, siana, tj. zapobieganie rozwojowi drobnoustrojów, grzybów i pleśni (stosowanie systemu dosuszającego zboże w silosach);
• stosowanie osłon przy maszynach czyszczących, młócących, emitujących duże pokłady zapylenia;
• profilaktyka zdrowotna.

Opracowano na podstawie:

1. dr n. techn. A. Mołocznik, Klasyfikacja typowych prac rolniczych według narażenia rolnika na działanie pyłu – zalecenia profilaktyczne, BEZPIECZEŃSTWO PRACY – NAUKA I PRAKTYKA, Centralny Instytut Ochrony Pracy - Państwowy Instytut Badawczy, nr 10 październik 2002 r., str. 22-25.

2. Materiały z konferencji KRUS Skutki wypadków przy pracy i chorób zawodowych rolników 12.12.2018 r.