Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków jest państwową instytucją kultury utworzoną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w celu podnoszenia standardów i jakości prac konserwatorskich przy obiektach zabytkowych i w otoczeniu zabytków. Instytut ma działać na rzecz zapewnienia najwyższego poziomu przygotowania i prowadzenia prac konserwatorskich. Instytut - we współpracy z Generalnym Konserwatorem Zabytków i Departamentem Ochrony Zabytków w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Narodowym Instytutem Dziedzictwa i  Narodowym Instytutem Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą Polonika - ma działać na rzecz praktycznego wdrażania standardów związanych z ochroną zabytków poprzez prowadzenie projektów konserwatorskich i remontowo-budowlanych ich dotyczących, a także upowszechniać te standardy poprzez promowanie modelowych prac i dobrych praktyk dotyczących zabytków i ich otoczenia. Instytut prowadzić będzie także działania promocyjne i informacyjne w zakresie dziedzin objętych przedmiotem jego działania, w tym w zakresie promowanie dorobku konserwatorów polskich i z Polską związanych, a także kampanie społeczne dotyczące zabytków i jakościowego prowadzenia prac przy zabytkach.

Obowiązki dyrektora NIKZ pełni dr Michał Laszczkowski, historyk, prawnik, działacz społeczny, menadżer kultury. Jest założycielem i wieloletnim prezesem pozarządowej Fundacji Dziedzictwa Kulturowego, która w ostatnich dziesięciu latach prowadziła liczne prace konserwatorskie przy obiektach zabytkowych w Polsce, na Ukrainie, a także na Białorusi, na Łotwie, we Francji, w Mołdawii i we Włoszech. W przeszłości pełnił także funkcje rzecznika prasowego Narodowego Centrum Kultury oraz zastępcy dyrektora ds. programowych Instytutu Adama Mickiewicza.