Podczas uroczystej gali wiceministra Żelazowska uhonorowała osoby szczególnie zasłużone w dziedzinie ochrony zabytków Złotą odznaką „Za opiekę nad zabytkami” oraz odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Tegorocznemu spotkaniu towarzyszyła dyskusja na temat odpowiedzialnego zarządzania zabytkami w kontekście wyzwań związanych ze zmianami urbanistycznymi czy rozwojem technologii cyfrowych.

Obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków to okazja do podsumowania dotychczasowych działań i poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie zarządzania dziedzictwem. Skuteczna ochrona wymaga nie tylko odpowiedzialności i pasji, ale także współpracy różnych sektorów. Dzisiaj wyróżnimy tych, którzy swoją pracą i zaangażowaniem szczególnie przyczyniają się do ochrony i popularyzacji dziedzictwa kulturowego. Dzięki ich wysiłkom kolejne pokolenia mogą poznawać historię poprzez autentyczne świadectwa przeszłości. Ich praca stanowi inspirację i dowód na to, że troska o zabytki jest wyrazem szacunku dla historii oraz zobowiązaniem wobec przyszłości – mówiła wiceministra Bożena Żelazowska, generalna konserwator zabytków. – Dziękuję wszystkim, którzy każdego dnia podejmują trud dbania o zabytki. Życzę inspirujących rozmów, owocnych działań i dalszych sukcesów w ochronie dziedzictwa – dodała.

Odznaczeni działacze na rzecz ochrony zabytków

Obchody Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków rozpoczęły się uroczystą galą wręczenia odznaczeń dla osób szczególnie zasłużonych w dziedzinie ochrony zabytków.

Złotą odznakę „Za opiekę nad zabytkami” otrzymali:

• Maria Badeńska-Stapp - historyczka sztuki, główny specjalista w Zespole Zadaniowym ds. Zarządzania Dziedzictwem i Analiz Wpływu Zmian Klimatu na Dziedzictwo, a także koordynatorka Centrum Kompetencji ds. Rewitalizacji dla woj. mazowieckiego i woj. opolskiego w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Pełni obowiązki Miejskiego Konserwatora Zabytów dla Miasta Żyrardowa oraz jest koordynatorką procedury wpisu Żyrardowa na Listę Miejsc Światowego Dziedzictwa UNESCO.
• Ewa Barlik - mieszkanka zabytkowej kamienicy w Lądku-Zdroju. Osobiście zaangażowała się na rzecz ratowania zabytków, które ucierpiały w wyniku powodzi 15 września 2024 r. Podjęła działania w zakresie uproszczenia procedur budowlanych, jak również wspierała mieszkańców zabytkowych obiektów w przygotowaniu dokumentacji niezbędnej do złożenia wniosku w programie dotacyjnym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
• Katarzyna Czerlunczakiewicz - podejmuje działania w celu ratowania lubelskich zabytków, jak również ich popularyzacji. W 2007 r. m.in. z jej inicjatywy reaktywowano Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, którego została prezesem. Przez kilka lat organizowała kwestę na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków na cmentarzu prawosławnym. Od 2023 r. pełni funkcję starszego specjalisty w Oddziale Terenowym Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Lublinie.
• Daniel Czernek - od ponad 20 lat związany jest ze służbami konserwatorskimi, gdzie zajmuje się ochroną zabytków archeologicznych i technicznych woj. świętokrzyskiego. Od 2017 r. pełni funkcję kierownika Wydziału Zabytków Archeologicznych, Techniki i Rejestru Zabytków Archeologicznych w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Kielcach.
• Waldemar Gliński - od ponad 40 lat pracuje na rzecz ochrony zabytków. Był archeologiem w służbach konserwatorskich i instytucjach zajmujących się ochroną oraz promocją świętokrzyskiego dziedzictwa kulturowego. W 1996 roku założył Pracownię Badań Archeologicznych Waldemar Gliński, która w ciągu kolejnych 25 lat stała się jednym z czołowych przedsiębiorstw archeologicznych w regionie.
• Anna Michalska - od ponad 22 lat pracuje jako badaczka i dokumentalistka dziedzictwa kulturowego woj. łódzkiego w Regionalnym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków w Łodzi (od 2011 r. Oddział Terenowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa).
• Daria Olewińska – pracowała jako inspektor ds. zabytkowych układów zieleni w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków w Katowicach. Od 2024 r. pracuje w Oddziale Terenowym Narodowego Instytutu Dziedzictwa w Opolu. Zajmuje się zagadnieniami krajobrazu kulturowego, układami przestrzennymi wsi i miast oraz zabytkowych układów zieleni w woj. opolskim.
• Patrycja Podgarbi - od ponad 20 lat pracuje w Regionalnym Ośrodku Badań i Dokumentacji Zabytków w Łodzi (od 2011 r. Oddział Terenowy Narodowego Instytutu Dziedzictwa). Pełni funkcję regionalnego koordynatora Europejskich Dni Dziedzictwa na terenie woj. łódzkiego. Prowadzi też monitoring obiektów i terenów uznanych za pomnik historii na tym terenie. 
• Henryk Woźniakowski - współzałożyciel i przewodniczący Towarzystwa Przyjaciół Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego (oddział MNK). Jako współzałożyciel Stowarzyszenia Dom pod Jedlami przyczynił się do udostępnienia zwiedzającym jednego z najważniejszych zabytków architektury drewnianej w Polsce. Od 2023 r. pełni funkcję przewodniczącego zarządu Stowarzyszenia Willa Decjusza.
• Elżbieta Wyrwińska - archeolog, specjalizuje się w archeologii wczesnego i późnego średniowiecza oraz okresu nowożytnego. Pracuje jako główny specjalista w Narodowym Instytucie Dziedzictwa. Należy do Zespołu Zadaniowego ds. Zespołu Pałacowo-Parkowego w Trzebinach.

Odznaką honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” została odznaczona Magdalena Lisowska, która od ponad 30 lat zajmuje się badaniem ogrodów i parków historycznych. Uczestniczyła w opracowaniu wielu dokumentacji projektowych, w tym m.in. dla Ogrodu Izabeli Czartoryskiej w Puławach, Parku Zamkowego w Łańcucie czy Parku Mużakowskiego w Łęknicy.

Rozmawiamy o kluczowych zagadnieniach związanych z ochroną zabytków

Drugiego dnia obchodów odbyły się trzy panele dyskusyjne:

• I panel: „Ochrona przestrzeni – wyzwanie współczesności”, podczas którego rozmawiano na temat wyzwań ochrony dziedzictwa kulturowego po nowelizacji Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz wobec planowanych zmian prawa budowlanego i rozporządzeń obowiązujących organy architektoniczno-budowlane.
• II panel: „Opinie eksperckie – odpowiedzialność i współpraca” poświęcony opiniom eksperckim w systemie ochrony zabytków i roli Narodowego Instytutu Dziedzictwa w ich tworzeniu. W ramach panelu swoje spostrzeżenia przedstawili eksperci NID oraz prowadzący postępowania administracyjne – pracownicy Departamentu Ochrony Zabytków MKiDN oraz wojewódzcy konserwatorzy zabytków.
• III panel: „Transformacja cyfrowa – nowe perspektywy dokumentacji” dotyczący tego, w jaki sposób nowe technologie zmieniają wyobrażenie o dokumentacji obiektów ochrony konserwatorskiej. Paneliści dyskutowali o tym, jak zebrane dane mogą wpłynąć na procesy identyfikacji oraz zarządzania dziedzictwem.

Międzynarodowy Dzień Ochrony Zabytków

Obchodzone 18 kwietnia święto zostało ustanowione w 1983 r. przez Międzynarodową Radę Ochrony Zabytków (ICOMOS). Dzień poświęcony jest wszystkim osobom, które na co dzień zajmują się ratowaniem zabytków i opieką nad nimi – konserwatorom, historykom sztuki i architektury, urbanistom, archeologom oraz przedstawicielom innych zawodów, związanych z ochroną zabytków, a także właścicielom, opiekunom i zarządcom obiektów zabytkowych.

Coroczne obchody święta obejmują liczne spotkania i debaty, będące okazją do dyskusji na temat zarządzania dziedzictwem oraz przybliżania lokalnym społecznościom problemów jego ochrony. W tym roku odbędą się one m.in. w Bazylice Katedralnej w Płocku, Zabytkowej Kamienicy „Niemczówka” w Chęcinach oraz na Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie. Ich organizatorem jest Narodowy Instytut Dziedzictwa.

» Dowiedz się więcej o regionalnych wydarzeniach w ramach MDOZ 2025