Ten skarbiec, udostępniony dziś w nowej aranżacji, to jedna z wielu inwestycji zrealizowanych na Wawelu. Ta inwestycyjna ofensywa trwa od dawna, ale w ostatnim czasie przyspieszyła o tyle, że otwierane są kolejne, dotychczas niedostępne miejsca – mówił podczas uroczystości wicepremier.

Minister kultury i dziedzictwa narodowego zwrócił uwagę na wyjątkowość projektów realizowanych przez Zamek Królewski na Wawelu, które sprawiają, że dostępność tego miejsca dla publiczności stale się zwiększa.

Współpraca Wawelu, podobnie jak wielu innych instytucji muzealnych, z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ostatnich latach jest bardzo udana. Na Skarbiec Koronny przeznaczyliśmy prawie 13 mln zł, ale to dzięki pracy dyrektora i jego zespołu projekt został zrealizowany w zaledwie 11 miesięcy. Tam gdzie jest pasja, etos i misja można z satysfakcją przekazywać środki publiczne – zaznaczył prof. Piotr Gliński.

Wicepremier przypomniał, że kilka dni temu otwarte zostało nowe Muzeum Archeologiczne w Wiślicy oraz ukończona została renowacja Muzeum Narodowego w Kielcach. Wskazał, że w polskich instytucjach muzealnych i pamięci zrealizowanych zostało już 300 różnych projektów inwestycyjnych.

To jest wysiłek, który przekłada się na ogromną frekwencję, ale także efekt edukacyjny. Polskie muzea tuż przed pandemią odwiedziło 40 mln ludzi - przede wszystkim dlatego, że przygotowana oferta jest niezwykle nowoczesna i atrakcyjna – wskazał minister kultury i dziedzictwa narodowego.

Szef resortu kultury podziękował wszystkim, którzy przyczynili się do udostępnienia Skarbca Koronnego. Zwrócił uwagę, że nie byłoby to możliwe bez ciężkiej pracy muzealników. „Pracownicy Wawelu są niezwykle aktywni. Państwa praca jest wspaniała, czego dowody możemy dziś podziwiać” – podsumował wicepremier.

Koszt powstania Nowego Skarbca Koronnego Zamku Królewskiego na Wawelu wyniósł blisko 14 mln zł, z czego 12,8 mln zł to dofinansowanie ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Nowy Skarbiec Koronny Zamku Królewskiego na Wawelu

Nowy Skarbiec Koronny, znajdujący się na parterze w północnym skrzydle zamku, nawiązuje do mieszczących się tu dawniej dwóch historycznych instytucji: Skarbca oraz Archiwum Koronnego. Od późnego średniowiecza aż do rozbiorów były one jednymi z najważniejszych atrybutów suwerenności Królestwa Polskiego, a następnie Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W Skarbcu przechowywano najcenniejsze insygnia władzy królewskiej, w Archiwum – najważniejsze dokumenty państwowe. Ich zasoby nie były jednak ogólnodostępne, a pojedyncze precjoza wyjmowano ze Skarbca jedynie przy wyjątkowych okazjach, przede wszystkim na koronacje królewskie. Pierwszy pokaz insygniów odbył się dopiero w 1792 r. Trzy lata później, po trzecim rozbiorze Polski, zawartość Skarbca została zrabowana przez Prusaków, a następnie zniszczona.

Fundamentem nowej ekspozycji są ocalałe po pruskiej grabieży pojedyncze zabytki staropolskiego Skarbca Koronnego, precjoza z królewskich i książęcych skarbców (m.in. Sobieskiego, Radziwiłłów, Sapiehów, Potockich), pamiątki po sławnych Polakach – monarchach, arystokratach i przywódcach, a także oznaki wysokich dystynkcji, dary dyplomatyczne i trofea. Pokaźny zestaw klejnotów oraz wytwarzanych na specjalne zamówienia od XV do XVIII wieku naczyń paradnych ze srebra i złota składa się na jeden z najważniejszych zbiorów kosztowności w Polsce.

Wystawę zlokalizowano w dwunastu nowo zaaranżowanych salach. Wyjątkowy charakter zbiorów wymaga ich specjalnego wyeksponowania, dostosowanego do rangi eksponatów, dlatego w przestrzeni Skarbca szczególną rolę odgrywa światło. Skarbiec będzie dostępny dla zwiedzających od 1 lipca. Jego otwarciu będzie towarzyszył specjalny Festiwal Otwarcia z szeregiem różnorodnych wydarzeń, w tym grą dla rodzin z dziećmi, mappingiem czy wykładami historycznymi.

Otwarcie wystawy „Arcydzieła z Kolekcji Lanckorońskich”

Od 1 lipca zwiedzającym Zamek Królewski na Wawelu zostanie udostępniona również wystawa pt.„Arcydzieła z Kolekcji Lanckorońskich”, prezentująca trzy wyjątkowe obrazy pochodzące z dawnej wiedeńskiej kolekcji hrabiego Karola Lanckorońskiego uznawanej za jedną z najznakomitszych prywatnych kolekcji w Europie. Na Wawelu znajdą się trzy obrazy: „Św. Jerzy i smok” (ok. 1470 r.) Paola Uccella ze zbiorów National Gallery w Londynie, „Portret 21-letniej kobiety” (ok. 1530 r.) Bartholomaeusa Bruyna ze zbiorów Ackland Art Museum w Chapel Hill oraz „Towarzystwo w ogrodzie” (1661 r.) Barenda Graata ze zbiorów Rijksmuseum w Amsterdamie.

Zbiory liczące około 800 dzieł malarstwa były zgromadzone w zbudowanym w latach 1892-1894 pałacu Lanckorońskich w Wiedniu. W pierwszych miesiącach II wojny światowej zostały skonfiskowane, a w latach 1943-1944 były stopniowo ewakuowane poza miasto. Pałac został zniszczony w ostatnich miesiącach wojny, a spadkobiercy Karola Lanckorońskiego zdecydowali się osiąść na stałe w Szwajcarii i we Włoszech. W 1947 roku syn Karola – Antoni Lanckoroński odzyskał rodzinne zbiory i wywiózł je z Austrii. Kolekcja była częściowo rozprzedawana na rynku antykwarycznym.

Dzieła sztuki z wiedeńskich zbiorów Karola Lanckorońskiego znajdują się dziś w muzeach i kolekcjach prywatnych na całym świecie. Najcenniejsza część kolekcji została w 1994 roku podarowana przez prof. Karolinę Lanckorońską polskim instytucjom kultury, w tym Zamkowi Królewskiemu na Wawelu, który otrzymał 87 obrazów, głównie włoskich, z XIV – XVII wieku. 85 dzieł z tego bezcennego daru można będzie obejrzeć w nowej aranżacji w Prywatnych Apartamentach Królewskich na pierwszym piętrze Zamku. Wyjątkowym wprowadzeniem do nowej ekspozycji obrazów z daru Karoliny Lanckorońskiej będzie czasowy pokaz kilku arcydzieł pochodzących z wiedeńskich zbiorów jej ojca, sprowadzonych specjalnie na tę okazję z muzeów zagranicznych. Niezwykłemu pokazowi będą towarzyszyć wydarzenia związane z obchodzonym właśnie Rokiem Karoliny Lanckorońskiej. 25 sierpnia przypada 20. rocznica jej śmierci.

Nowa odsłona Komnat Królewskich

Na Wawelu trwają również prace związane z modernizacją zamkowych sal obejmujące m.in. dwie największe i najważniejsze sale Reprezentacyjnych Komnat Królewskich. Pierwsza z nich- Sala Poselska –  była miejscem obrad sejmów Rzeczypospolitej, służyła też jako sala tronowa i audiencjonalna oraz sądowa. Z kolei w Sali Senatorskiej, określanej w opisach jako domus regia lub aula superior, odbywały się posiedzenia Izby Wyższej Parlamentu.

W części zamkowych sal przetrwały nienaruszone pożarami renesansowe stropy belkowo-kasetonowe oraz malowane fryzy podstropowe. Gotycko-renesansowy charakter mają zachowane kamienne obramienia okien i drzwi. W nowej aranżacji będzie można zobaczyć znacznie więcej obiektów. Będą to dzieła rzadko pokazywane, wiele z nich po konserwacji, trwającej czasem kilka lat. Znajdą się tam m.in. słynne arrasy króla Zygmunta Augusta, portrety królewskie, obrazy mistrzów włoskich i niderlandzkich oraz renesansowe meble. Wystrój wnętrz uzupełnią obrazy z kolekcji Lanckorońskich oraz dzieła znajdujące się dotąd w innych wawelskich budynkach i gabinetach. Wszystkie zostaną uzupełnione o podpisy, przygotowane zgodnie ze standardami współczesnego muzealnictwa.