Minister kultury i dziedzictwa narodowego wziął udział w seminarium „Through if be to die, we will fight... And our deeds will live forever. Legacy of the heroes of the Warsaw Ghetto 1943-2023” oraz otwarciu przygotowanej przez Muzeum Getta Warszawskiego wystawy „Miasto żywych. Miasto umarłych”.

 

Minister kultury i dziedzictwa narodowego przypomniał, że Powstanie w Getcie Warszawskim, którego 80. rocznicę wybuchu obchodzimy w tym roku, było pierwszym powstaniem wielkomiejskim, a zarazem największym zrywem ludności żydowskiej w trakcie II wojny światowej i niemieckiej okupacji. Zwrócił uwagę, że kolejnym zrywem było trwające 63 dni powstanie warszawskie.

Wicepremier Gliński przypomniał o wprowadzonej przez Niemców na okupowanych ziemiach polskich karze śmierci za pomoc Żydom. Zaznaczył, że nie przeszkodziła ona tysiącom Polaków w tym, aby nieść pomoc żydowskim sąsiadom.

Przykładem szczególnego heroizmu niech będzie postawa rodziny Ulmów z Markowej. Kierując się chrześcijańską postawą miłości bliźniego, Ulmowie dali schronienie ośmiorgu Żydom. 24 marca 1944 r. Niemcy na oczach mieszkańców wsi zamordowali małżeństwo Józefa i Wiktorię oraz ich siedmioro dzieci, w tym jedno pozostające w łonie matki. W 2022 r. papież Franciszek podjął decyzję o beatyfikacji rodziny Ulmów. Jednak niemieccy mordercy Ulmów i Goldmanów nigdy nie ponieśli kary za swą zbrodnię – wskazał prof. Piotr Gliński.

Otwierając wystawę „Miasto Żywych/Miasto umarłych” Roberta Wilczyńskiego, szef resortu kultury podkreślił, że jest ona jedną z wielu form i wydarzeń wspieranych przez polskie państwo w ramach upamiętnienia 80. rocznicy wybuchu Powstania w Getcie Warszawskim. Zwrócił uwagę, że ekspozycja w symboliczny sposób pokazuje, jak historia splata się z teraźniejszością.

Te poruszające fotografie współczesnej Warszawy, na których pojawią się ludzie i miejsca sprzed 80 lat, opowiadają o mieście, którego już nie ma. Mieście spalonym przez Niemców w zemście za oba nasze powstania, to z 1943 i to z 1944 roku – wskazał wicepremier.

Prof. Piotr Gliński poinformował, że polski rząd przez ostatnie lata konsekwentnie realizuje strategię wzmacniania polskich instytucji, których działalność obejmuje dbanie o pamięć, kulturę i dziedzictwo wielokulturowego narodu polskiego. Zwrócił uwagę, że dotyczy to także dziedzictwa mniejszości żydowskiej na ziemiach polskich, a przede wszystkim upamiętnienia Zagłady Żydów dokonanej przez Niemców na terenie okupowanej Polski.

Wicepremier podkreślił, że w czasie II wojny światowej Niemcy doprowadzili do śmierci prawie 6 mln obywateli Polski, w tym 3 mln polskich Żydów. Wskazał, że przypominanie o tym, a także o tym, kto był sprawcą, jest nadal niezwykle ważne.

Oddajemy hołd niewinnym ofiarom niemieckiej machiny śmierci. Pamiętamy o przeszłości i czerpiąc z historycznych doświadczeń chcemy budować lepszą przyszłość, dlatego też mówimy o tych bardzo ważnych sprawach, na których zasadza się ludzkość i system wartości, który ją definiuje. (…) Występuję jako reprezentant państwa polskiego, ale także jako Polak, którego rodzina doświadczyła niewymownych cierpień w czasie II WŚ – moi dziadkowie, 16-letni brat mojej mamy, wielu kuzynów – zostali zabici przez Niemców. Bardzo proszę o niepropagowanie nieprawdziwego określenia, że to naziści okupowali Polskę i Europę, mordując miliony ludzi. Bez prawdy ludzkość nie ma przyszłości – podsumował minister kultury i dziedzictwa narodowego.

O wystawie

„Miasto żywych / miasto umarłych” to składający się z 20 plansz projekt fotograficzny autorstwa Roberta Wilczyńskiego. Łącząc archiwalne fotografie z terenu getta (pochodzące ze zbiorów Muzeum Getta Warszawskiego) z obrazami dzisiejszej Warszawy, artysta uwidacznia przeszłość miasta – wydawałoby się, bezpowrotnie utraconą.

Wobec zagłady niemal całej warszawskiej społeczności żydowskiej podczas II wojny światowej oraz zniszczenia jej dziedzictwa kulturowego, miniony przedwojenny świat jawi się na fotografiach w formie efemerycznych śladów obecności. Przenikają one współczesną tkankę miejską niczym duchy, zakotwiczone w obrębie nieistniejącego już miasta i domagają się pamięci o swojej historii. Fotografiom towarzyszą wybrane teksty źródłowe – zaczerpnięte m.in. z dzienników i pamiętników powstałych w getcie warszawskim, dokumentujące życie i śmierć jego mieszkańców w latach 1940-1942.