Podczas uroczystości, która odbyła się w Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku, miało także miejsce oficjalne uruchomienie japońsko- i anglojęzycznej wersji strony internetowej poświęconej Bronisławowi Piłsudskiemu – polskiemu badaczowi ludów Dalekiego Wschodu i ich kultur www.bronislawpilsudski.pl. 

Wicepremier wskazał, że choć już od końca XIX w. można zauważyć wzajemną sympatię i zainteresowanie narodów Polski i Japonii, to w XX wieku największa liczba Polaków zainteresowała się japońską kulturą dzięki uprawianiu dyscypliny sportowej, która z Japonii wyrosła.

Tysiące adeptów, którzy trenowali czy trenują judo, przyczyniło się do rozpowszechnienia kultury japońskiej. Judo jest bowiem dyscypliną sportową nierozerwalnie związaną z kulturą i pewnym etosem – podkreślił prof. Piotr Gliński.

Minister kultury przypomniał, że o Polsce w Japonii pisał już w 1885 roku Tōkai Sanshi w powieści Kajin no kigu („Niespodziewane spotkania z pięknymi kobietami”), a także poeta Ochiai Naobumi. Inspiracją stały się dla nich raporty majora Fukushimy Yasumasy z samotnej podróży konnej z Berlina do Władywostoku (1892-1893), przez tereny Polski. Fukushima, jako pierwszy przedstawiciel władz Japonii, nawiązał kontakty z Polakami – przedstawicielami ruchów niepodległościowych i zesłańcami na Syberię. W Tokio odbyło się także pamiętne spotkanie dwóch liderów polskiej niepodległości – Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego.

Na temat Japonii pisali Polacy, którzy dotarli do Japonii na przełomie XIX i XX wieku. Byli wśród nich podróżnicy (np. Karol Lanckoroński i Paweł Sapieha) oraz badacze, a wśród nich dwaj zesłańcy na Syberię, etnolog Bronisław Piłsudski oraz etnograf i pisarz – Wacław Sieroszewski. Pojawiły się wtedy pierwsze pośrednie przekłady literatury japońskiej, prace na temat historii i kultury Japonii, a w sztuce polskiej zrodził się nurt japonizmu. Szczególną rolę odegrał tu Feliks Jasieński „Manggha”, miłośnik, propagator i kolekcjoner sztuki japońskiej. Po latach, dzięki Krystynie i Andrzejowi Wajdom, mamy w Krakowie muzeum nazwane imieniem Feliksa Jasieńskiego „Manggha” i jest ono prowadzone przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Związków kultury polskiej i japońskiej i ośrodków, które dbają o dziedzictwo japońskiej kultury jest bardzo wiele. Wydajemy wiele literatury japońskiej w ramach funkcjonowania Państwowego Instytutu Wydawniczego – wskazał prof. Piotr Gliński.

Minister kultury przypomniał, że w Japonii pracowali także polscy misjonarze, przede wszystkim franciszkanie konwentualni. Ich misję założył w 1930 roku ojciec Maksymilian Kolbe, który przyjechał do Nagasaki m.in. z bratem Zeno, czyli Zenonem Żebrowskim. Zeno działał tam do końca swego życia, niosąc ofiarną pomoc sierotom, starcom, biednym i niepełnosprawnym. Do dziś w Japonii aktywnie pracuje wielu misjonarzy i sióstr zakonnych z Polski.

Tragiczne losy Polaków zsyłanych na Syberię miały niekiedy swoje pozytywne zakończenie w odległej Japonii. Tak jak Bronisław Piłsudski odnalazł tam spokojną przystań i przyjaznych ludzi, tak samo grupa polskich dzieci odnalazła w latach 20. XX w. schronienie i tymczasowy dom w ośrodku Fukudenkai w Tokio – przypomniał wicepremier.

Szef resortu kultury zwrócił uwagę, że choć Japonia i Polska w czasie II wojny światowej znajdowały się w przeciwnych obozach, to jednak nie zabrakło wśród Japończyków heroicznych bohaterów, którzy mieli odwagę sprzeciwić się niemieckiemu planowi systematycznej eksterminacji Żydów w gettach, obozach koncentracyjnych i obozach zagłady.

Tak jak Aleksander Ładoś, dyplomata Poselstwa RP w Bernie, lider tzw. grupy Ładosia, wystawiał europejskim Żydom paszporty krajów latynoamerykańskich, by uratować ich od Zagłady, tak Chiune Sugihara, konsul japoński w litewskim Kownie, współpracując z polskim wywiadem wydawał polskim Żydom japońskie wizy tranzytowe – przypomniał wicepremier.

Wicepremier podkreślił, że Polskę i Japonię łączą różnorakie wątki naszej historii, ale także – trwająca nieprzerwanie od lat – fascynacja muzyką Fryderyka Chopina, która ma swoją kulminację w zmaganiach m.in. polskich i japońskich pianistów podczas Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina w Warszawie.

Wspólna jest nam także fascynacja nauką i odkryciami, czego najlepszym dowodem jest ogromna i nie do przecenienia praca Pana Profesora Sawady nad życiem i działalnością Bronisława Piłsudskiego. Dzisiaj, w muzeum jednego z największych Polaków i zarazem brata wspomnianego Bronisława – Józefa Piłsudskiego – przypada mi w udziale zaszczyt odznaczenia Pana Profesora medalem Gloria Artis. Panie Profesorze, niech ten medal będzie oznaką naszej największej wdzięczności za Pański trud badań naukowych i popularyzatorskich, a zarazem zachętą do dalszych działań na rzecz wzmacniania wzajemnej wiedzy o wspólnych wątkach w historii Polski i Japonii. Zapewniam Pana, że jesteśmy bardzo zainteresowani kontynuacją współpracy, a nasze instytucje są zawsze na nią otwarte – powiedział minister kultury i dziedzictwa narodowego.

prof. Kazuhiko Sawada

Urodził się w 1953 r. w prefekturze Osaki, w 1983 roku na prestiżowym tokijskim Uniwersytecie Waseda uzyskał stopień doktora w zakresie literatury. Przez 40 lat badał spuściznę naukową i działalność Bronisława Piłsudskiego, opublikował kilkadziesiąt artykułów w językach japońskim, angielskim i rosyjskim, poświęconych tej postaci.

Profesor Sawada jest autorem pierwszej opartej na źródłach biografii badacza, opublikowanej w języku polskim w 2021 roku, noszącej tytuł „Opowieść o Bronisławie Piłsudskim; Polak nazwany Królem Ajnów”, która z języka japońskiego została przetłumaczona przez Barbarę Słomkę i ukazała się nakładem Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku przy wsparciu Fundacji Japońskiej oraz Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.