W uroczystościach, które odbyły się w centralnym miejscu pamięci Muzeum Treblinka – niemieckim nazistowskim obozie zagłady i obozie pracy wzięła udział Marta Cienkowska, podsekretarz stanu w MKiDN.

Dziś oddajemy cześć wszystkim ofiarom obozu zagłady w Treblince, więźniom, krewnym, członkom rodzin, wszystkim ludziom, którzy nie pozwalają zapomnieć o dokonanych tutaj zbrodniach. Właśnie w tym niemieckim nazistowskim obozie koncentracyjnym i zagłady SS-Sonderkommando Treblinka śmierć poniosło przeszło 800 tys. Żydów. Około 90% z nich było obywatelami Polski. Miejsce to jest największym cmentarzem polskich obywateli – ofiar II wojny światowej – napisała ministra kultury i dziedzictwa narodowego Hanna Wróblewska w liście odczytanym przez podsekretarz stanu w MKiDN Martę Cienkowską.

Poznaj historię obozu zagłady Treblinka II

Obóz Zagłady Treblinka II został wybudowany przez Niemców w połowie 1942 roku, obok istniejącego w pobliżu karnego obozu pracy. Zajmował 17 hektarów ziemi i był otoczony wysokim ogrodzeniem z drutu kolczastego. Załoga obozu składała się z 30-40 Niemców i Austriaków, którzy zawiadywali obozem, oraz kompanii strażników (ok. 100-120 osób, głównie pochodzenia ukraińskiego). Na komendanta obozu wyznaczono doktora medycyny Irmfrieda Eberla (po nim funkcję tę objął Franz Stangl). Zastępcą komendanta był Kurt Franz.

Pod względem liczby ofiar Treblinka II była największym ośrodkiem zagłady akcji „Reinhardt”. Pierwszy transport Żydów z getta warszawskiego przybył do obozu 23 lipca 1942 roku. Od tego dnia przywożono tam Żydów głównie z okupowanej Polski, ale też z Czechosłowacji, Francji, Grecji, Jugosławii, ZSRR, a także Niemiec i Austrii. Do obozu trafiali również Romowie i Sinti z Polski oraz Niemiec.

Treblinka przyjmowała dziennie około 5-7 tys. ofiar, później liczba wzrosła do 10-12 tys. dziennie. Deportowanych uśmiercano za pomocą gazów spalinowych w specjalnie do tego celu wybudowanych komorach gazowych. Aby zatrzeć ślady zbrodni zwłoki palono na specjalnie skonstruowanych rusztach. Według szacunków w Obozie Zagłady Treblinka II zginęło ponad 800 tys. osób.

Zbrojny bunt więźniów

Od wiosny 1943 r. transporty z deportowaną ludnością żydowską przybywały znacznie rzadziej. Więźniowie zrozumieli, że likwidacja obozu jest nieuchronna. Uznali, że jedynym sposobem na wydostanie się, jest zbrojne powstanie, które wybuchło 2 sierpnia 1943 roku.

Więźniowie podpalili część budynków obozowych, nie udało im się jednak zniszczyć komór gazowych. Tylko niewielka część powstańców posiadała broń i amunicję, którą przejęli w zbrojowni SS, pozostali mogli przeciwstawić dobrze uzbrojonej załodze obozu jedynie siekierami, nożami, prętami czy młotami.

Z 840 więźniów jedynie około 200 osobom udało się uciec z obozu. Ponad 100 osób dożyło końca wojny. Część pozostałych po buncie więźniów Niemcy natychmiast zabili. Pozostałych wykorzystali do rozpoczętej likwidacji obozu i zacierania śladów zbrodni.

W listopadzie 1943 roku rozebrano wszelkie obozowe zabudowania oraz instalacje. Teren obozu zaorano i zasiano łubinem, aby nie pozostał po nim żaden ślad.