W liście skierowanym do uczestników uroczystości wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Jarosław Sellin poinformował, że Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego prowadzi działania mające na celu ochronę polskich miejsc pamięci poza granicami kraju i upamiętnienie spoczywających w nich osób. „W polskiej kulturze i tradycji wielkim szacunkiem są otaczane groby tych, którzy zginęli w wyniku wojen i walk” – podkreślił wiceszef resortu kultury.

Podczas uroczystości Medalem „Opiekun Miejsc Pamięci Narodowej”, przyznanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, uhonorowany został pełnomocnik do spraw współpracy polsko-niemieckiej przy powiecie Emsland – Zbigniew Leszczyński. Odznaczony, który zajmuje się pielęgnowaniem polskich mogił i miejsc pamięci na terenie Dolnej Saksonii, zabiegał o rewitalizację polskiej kwatery wojennej na cmentarzu Groß Fullen poprzez upamiętnienie z imienia i nazwiska pochowanych tam mieszkańców Maczkowa.

W uroczystościach na cmentarzu Groß Fullen uczestniczyli: Konsul Generalny w Hamburgu Paweł Jaworski, reprezentanci Środowiska Oberlangen, skupiającego uczestniczki powstania warszawskiego, które trafiły do niewoli niemieckiej, przedstawiciele Federacji Organizacji Polskich Pancerniaków, a także asysta wojskowa z 11. Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej z Żagania. Ze strony niemieckiej obecni byli m.in. starosta powiatu Meppen Marc-Andre Burgdorf, burmistrz miasta Haren Markus Honnigfort oraz delegaci z dolnosaksońskiego ministerstwa spraw wewnętrznych odpowiedzialni za groby wojenne na terenie landu.

---

Polscy mieszkańcy Maczkowa (Haren) na terenie Dolnej Saksonii – rys historyczny

W 1945 r. po wyzwoleniu Emslandu przez wojska alianckie, w skład których wchodziła także polska 1 Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka, na terenach Dolnej Saksonii przebywało ok. 40 tys. obcokrajowców określanych terminem Displaced Persons (DPs, dipisi). Większość z nich stanowili obywatele polscy – oswobodzeni więźniowie obozów koncentracyjnych i jenieckich, a także robotnicy przymusowi.

W połowie maja 1945 r. władze alianckie powierzyły polskim żołnierzom z 1 Dywizji Pancernej i 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej pełnienie służby okupacyjnej w powiatach Aschendorf, Meppen i Lingen oraz hrabstwach Bentheim, Bensbrück i Cloppenburg, jak również sprawowanie opieki nad dipisami na tym terenie. Polskie oddziały wojskowe pozostały w Emslandzie do października 1947 r. Na polecenie brytyjskich władz okupacyjnych dotychczasowi mieszkańcy Haren opuścili miasto, a jego nazwę zmieniono na Maczków i osiedlono tam polskich obywateli. W czerwcu 1945 r. w Maczkowie mieszkało ok. 5 tys. Polaków.

Maczków stał się centrum polskiej enklawy w Emslandzie. Zorganizowano tam polską administrację i szkolnictwo. Bujnie rozwijało się też życie społeczne, kulturalne i religijne. Udzielono 289 ślubów, zarejestrowano narodziny 497 dzieci i odnotowano 101 pogrzebów. Mimo to na transport do Polski bądź emigrację do innych krajów oczekiwało tysiące Polaków. Miasto zwrócono jego dawnym mieszkańcom 6 września 1947 r., a rok później przywrócono niemiecką nazwę – Haren. Ostatnia polska rodzina opuściła Maczków w sierpniu 1948 r. Ślady pobytu Polaków na terenie miasteczka zostały usunięte.

---

Polskie groby wojenne w Niemczech

W lipcu 1958 r. groby polskich mieszkańców Maczkowa zostały przeniesione z cmentarza w Haren na cmentarz Groß Fullen. W polskiej kwaterze spoczywa co najmniej 145 osób, którzy zmarli w Maczkowie w latach 1945-1948.

Rewitalizację kwatery sfinansowano z programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Miejsca Pamięci Narodowej za Granicą” w ramach remontu polskich grobów wojennych w Niemczech. Prace remontowe obejmowały także montaż imiennych tablic z nazwiskami 2009 Polaków – ofiar KZ Dachau na terenie kwatery Ehrenhain I na cmentarzu Perlacher Forst w Monachium w 2021 roku czy rewitalizację Polskiej Kwatery Wojennej na cmentarzu Ohlsdorf w Hamburgu, gdzie w 2022 roku ustawiono tablice z nazwiskami 1229 spoczywających tam Polaków.

Informacje o polskich grobach wojennych i miejscach pamięci w Niemczech związanych z ofiarami II wojny światowej są dostępne na stronie Fundacji „Polsko-Niemieckie Pojednanie”: www.polskiegroby.pl