Wernisaż wystawy „Jan A.P. Kaczmarek – Marzyciel” w Kordegardzie
25.01.2024
W warszawskiej Kordegardzie – Galerii Narodowego Centrum Kultury odbyło się uroczyste otwarcie nowej wystawy „Jan A.P. Kaczmarek – Marzyciel”, która przybliża postać i dokonania wybitnego kompozytora muzyki filmowej i teatralnej, laureata Oscara. „Muzykę Jana A.P. Kaczmarka z „Niewiernej” uważam za jedną z najlepszych ścieżek dźwiękowych, jakie kiedykolwiek powstały do filmu. Podobnie jest z muzyką do filmu „Marzyciel” – powiedziała podczas wernisażu wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Joanna Scheuring-Wielgus. W wydarzeniu wzięła także udział Aleksandra Twardowska-Kaczmarek, żona kompozytora.
Dzięki prezentowanym na ekspozycji przedmiotom, takim jak instrumenty muzyczne, dokumenty, rodzinne fotografie, plakaty i statuetki, a także materiały audiowizualne, które – w porozumieniu z kompozytorem i jego żoną – trafiły do Kordegardy z krakowskiego Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, zwiedzający mają okazję nie tylko poznać biografię kompozytora, ale też jego sposób pracy oraz pozamuzyczne aktywności i pasje. Wystawę można oglądać od 26 stycznia do 18 lutego br. w warszawskiej Galerii Kordegarda.
O wystawie
Wśród wielu prezentowanych na wystawie obiektów szczególną uwagę zwracają dwa instrumenty: zmodyfikowana przez Jana A.P. Kaczmarka Fidola Fischera, na której koncertował używając do gry dwóch smyczków oraz niewkacz – skonstruowany przez poznańskich lutników: Stefana i Jakuba Niewczyków w 1983 r. według autorskiego projektu kompozytora. Z instrumentami korespondują wielkoformatowe fotografie i plakaty związane z najwcześniejszym etapem twórczości artysty.
Prezentowane przedmioty i pamiątki przywołują różne etapy i wydarzenia z życia kompozytora, takie jak: dzieciństwo w Koninie, młodzieńcze poszukiwania muzyczne, działalność Orkiestry Ósmego Dnia, doświadczenie emigracyjne (balansowanie między komercyjnymi oczekiwaniami a artystycznym spełnieniem), światowy sukces w 2005 r., czyli otrzymanie Oscara za kompozycję do filmu „Marzyciel”, stworzenie Instytutu Rozbitek, jak również organizację festiwalu Transatlantyk. Artystyczną pozycję kompozytora w świecie filmu i teatru dokumentują zdjęcia z gwiazdami światowego kina oraz wydawane przez prestiżowe wytwórnie albumy. Ekspozycja obejmuje też statuetki przyznawane Kaczmarkowi za jego dokonania muzyczne oraz działalność społeczną.
Ważnym uzupełnieniem eksponatów jest projekcja audiowizualnych kolaży, wykorzystujących zarówno zapomniane rejestracje występów artysty, jak i fragmenty docenianych, znanych i lubianych dzieł fabularnych. W efektowny sposób ilustrują one istotne elementy twórczości i działalności Kaczmarka, różnorodność jego muzycznego dorobku. Ważną rolę w Kordegardzie pełni także dźwięk, podkreślający muzyczną tematykę wystawy.
Jan A.P. Kaczmarek
Urodził się 29 kwietnia 1953 r. w Koninie. Pierwsze lekcje muzyki otrzymał od swojego dziadka, który był muzykiem-amatorem. W szkole zaczął tworzyć muzykę do szkolnych spektakli. W latach 70. studiował prawo na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Podczas odbywania stażu w awangardowym Teatrze Laboratorium Jerzego Grotowskiego tworzył oprawę muzyczną dla spektakli Teatru Ósmego Dnia oraz Teatru Polskiego w Poznaniu. Następnie, wspólnie z kolegą ze studiów Grzegorzem Banaszakiem, założył Orkiestrę Ósmego Dnia, z którą w latach 80. odbył tournée po wielu krajach, m.in. Włoszech i Stanach Zjednoczonych, gdzie wydał swoją pierwszą płytę. W 1989 r. wyjechał do USA w ramach stypendium Departamentu Stanu. Wkrótce osiadł tam z żoną Elżbietą i czwórką dzieci. Pisał muzykę dla filmu i teatru. W 1993 r. otrzymał nagrodę Drama Desk i Off-Broadway Theatre Award za najlepszą muzykę teatralną roku, a w 2005 r. Oscara – nagrodę amerykańskiej Akademii Filmowej za partyturę do filmu „Marzyciel” w reżyserii Marca Forstera z udziałem m.in. Johny’ego Deppa, Kate Winslet, Radhy Mitchella czy Dustina Hoffmana.
Jest autorem muzyki do ponad 70 obrazów filmowych, takich jak: „Niewierna” Adriana Lyne’a, „Aimée i Jaguar” Maxa Farberbocka, „Stracone dusze” Janusza Kamińskiego czy „Quo Vadis” Jerzego Kawalerowicza. Od lat współpracuje z Lechem Majewskim i Agnieszką Holland, dla której muzycznie zilustrował m.in. „Całkowite zaćmienie”, „Plac Waszyngtona” i „Trzeci cud”. Komponował też utwory autonomiczne, zwykle rozpisane na duże zespoły orkiestrowe i chóry, w tym „Kantatę dla wolności”, którą uczcił 25. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych i powstania Solidarności oraz „Universę - Operę Otwartą” - dzieło napisane z okazji obchodów 650-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W Polsce Jan A.P. Kaczmarek stworzył Instytut Rozbitek (w Rozbitku, gmina Kwilcz), którego celem jest działalność edukacyjna i artystyczna, m.in. łączenie młodych kompozytorów z producentami i uznanymi artystami. Jest też inicjatorem i organizatorem festiwalu Transatlantyk. Od kilku lat zmaga się z ciężką, nieuleczalną chorobą.