Wiceminister Jarosław Sellin przypomniał, że obraz pt. „Jeździec polski” został zaoferowany królowi Stanisławowi Augustowi w 1791 roku przez Michała Kazimierza Ogińskiego – wielkiego hetmana litewskiego, kompozytora i pisarza. Zwrócił uwagę, że za czasów panowania króla dzieło zdobiło przedpokój prowadzący do prywatnych apartamentów władcy na piętrze pałacu.

Po śmierci monarchy losy obrazu były zawiłe. Po opuszczeniu rezydencji w 1814 roku, trafiał w ręce różnych właścicieli, ale na gruncie polskim funkcjonował prawie sto lat. Wreszcie w roku 1910 Zdzisław Tarnowski sprzedał go amerykańskiemu finansiście, mecenasowi sztuki i kolekcjonerowi Henry’emu Clay’emu Frickowi. Arcydzieło, o znacznej wówczas wartości, zawisło we wspaniałych wnętrzach nowojorskiej rezydencji Fricka, która po jego śmierci została przekształcona w muzeum – mówił podczas wernisażu Jarosław Sellin.

Wiceszef resortu kultury podkreślił, że The Frick Collection, w którego zbiorach znajduje się obecnie „Jeździec polski” Rembrandta, to jedna z najważniejszych kulturalnych instytucji Nowego Jorku, a prezentacja wspaniałego arcydzieła Rembrandta w naszym kraju wymagała ogromnego zaangażowania i wysiłku pracowników polskich instytucji kultury, zwłaszcza, że obraz nigdy wcześniej nie opuszczał nowojorskiego muzeum. Jarosław Sellin poinformował również, że po czterech miesiącach pobytu w Warszawie obraz będzie prezentowany także na Zamku Królewskim w Wawelu.

Jestem przekonany, że wizyta stanowiącego prawdziwą perłę w historii polskiego kolekcjonerstwa dzieła spotka się w naszym kraju z entuzjastycznym przyjęciem przez publiczność – powiedział wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego.

„Jeździec polski” - jedno z najbardziej rozpoznawalnych dzieł holenderskiego mistrza – prezentowany będzie od 6 maja do 7 sierpnia 2022 r. w Galerii Obrazów w Pałacu na Wyspie. Prezentacja obrazu została sfinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

„Jeździec polski” Rembrandta van Rijna – historia dzieła

Obraz „Jeździec polski” został namalowany ok. 1655 r. Autorstwo Rembrandta zostało potwierdzone badaniami uczonych z Rembrandt Research Project.

Dzieło jest przykładem mistrzowskiego, dojrzałego stylu holenderskiego malarza i jednym z zaledwie dwóch znanych konnych portretów w jego twórczości. Do dziś nie wiadomo jednak, kogo przedstawia „Jeździec polski”, zwany również „Lisowczykiem” – żołnierza konkretnej formacji (lisowczyka), starotestamentowego albo literackiego bohatera czy też konkretną postać. Zagadkowość obrazu i jego niezwykły poetycki nastrój w równej mierze jak jego czysto malarskie walory – mistrzowska, typowo Rembrandtowska technika prowadzenia pędzla i wyrafinowana tonacja barwna – zadecydowały o niezwykłej popularności dzieła.

Obraz holenderskiego malarza zaoferował Stanisławowi Augustowi w 1791 r. wielki hetman litewski Michał Kazimierz Ogiński w zamian za drzewka pomarańczowe z królewskich ogrodów. Monarcha, wielki miłośnik sztuki Rembrandta, posiadał wówczas jedenaście obrazów uchodzących za dzieła mistrza. „Jeździec polski” zawisł w przedpokoju na piętrze Pałacu na Wyspie w Łazienkach Królewskich, ukochanej letniej rezydencji monarchy, w której gromadził on najcenniejsze dzieła swojej malarskiej kolekcji. Po abdykacji króla w 1795 r. i jego wyjeździe z kraju obraz pozostał w Łazienkach. Pod koniec lat 90. XVIII w. został przewieszony do Galerii Obrazów na parterze Pałacu, gdzie teraz prezentowany będzie publiczności.

Od śmierci Stanisława Augusta jego spadkobiercy stopniowo rozprzedawali królewskie zbiory, a „Jeździec polski” od 1814 r. trafiał do kolekcji kolejnych miłośników sztuki. W 1910 r. Zdzisław Tarnowski, ówczesny właściciel obrazu postanowił go sprzedać. Dzieło kupił amerykański finansista, przemysłowiec, mecenas sztuki i kolekcjoner, Henry Clay Frick. „Jeździec polski” zawisł we wspaniałych wnętrzach jego nowojorskiej rezydencji przy Fifth Avenue na Manhattanie – wśród dzieł Belliniego, Vermeera, Goi i Fragonarda. Po śmierci Fricka jego rodzinna siedziba została przekształcona w muzeum. Dziś The Frick Collection uważane jest za jedną z najważniejszych kulturalnych instytucji Nowego Jorku. Wyjątkowe okoliczności, związane z przenosinami kolekcji Fricka do tymczasowego budynku na czas remontu zabytkowej siedziby, stworzyły okazję dla wizyty „Jeźdźca polskiego” w Łazienkach Królewskich po przeszło dwustu latach od chwili, gdy arcydzieło opuściło rezydencję ostatniego polskiego króla.

„Jeździec polski” Rembrandta - wydarzenia towarzyszące

Wystawie pt. „Królewski Rembrandt. Jeździec polski ze zbiorów The Frick Collection w Nowym Jorku” będzie towarzyszyć publikacja w językach polskim i angielskim z esejami kuratorów ekspozycji. Zorganizowane zostaną również wykłady na temat sztuki Rembrandta i kolekcji Stanisława Augusta z udziałem cenionych kuratorów malarstwa, m.in. dr. Xaviera Salomona, wicedyrektora The Frick Collection, oraz prof. Antoniego Zięby. Natomiast w Starej Kordegardzie zostanie otwarta rodzinna strefa malarska.

Szczegółowy program wydarzeń towarzyszących jest dostępny na stronie Muzeum.