Wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie unieważnia gminnej ewidencji zabytków
17.05.2023
W związku z nieuzasadnionymi doniesieniami medialnymi kwestionującymi przepisy o gminnej ewidencji zabytków po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego informuje, że Trybunał za niekonstytucyjne uznał jedynie niedostateczne uregulowanie procedury wpisu, która nie daje właścicielowi nieruchomości gwarancji ochrony prawnej, a nie gminną ewidencję zabytków jako taką.
Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodny z konstytucją art. 22 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Treść przepisu uznanego przez Trybunał w określonym w orzeczeniu zakresie za niekonstytucyjny to:
„5. W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte:
3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków.”
Z treści wyroku zamieszczonej na stronie internetowej Trybunału wynika, że ma on charakter zakresowy, co oznacza, że nie uchyla gminnej ewidencji zabytków. Nie dotyczy również zabytków, które w gminnej ewidencji zabytków ujęte zostały z powodu ich uprzedniego wpisu do rejestru zabytków lub do wojewódzkiej ewidencji zabytków.
Przepis wskazany jako niekonstytucyjny w określonym zakresie nadal pozostaje w obowiązującym porządku prawnym, ale jego stosowanie od czasu ogłoszenia wyroku jest ograniczone treścią orzeczenia Trybunału. Należy zauważyć, że Trybunał w swoim wyroku stwierdził wystąpienie sytuacji, w której ustawodawca uregulował sprawę w sposób niepełny i określił braki w zapisach, które skutkują niekonstytucyjnością.
Wykonanie wyroku będzie wymagało podjęcia prac legislacyjnych mających na celu opracowanie przepisów uwzględniających zarówno ochronę wszystkich kategorii zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków, jak i prawa właścicieli oraz posiadaczy zabytkowych obiektów i obszarów.
Wyrok nie został jeszcze ogłoszony w Dzienniku Ustaw. Nie zostało także sporządzone jego uzasadnienie, które będzie miało podstawowe znaczenie dla określenia skutków wyroku oraz podjęcia odpowiednich działań legislacyjnych. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego analizuje różne warianty nowelizacji przepisów, tak aby uwzględniały one zarówno ochronę wszystkich kategorii zabytków ujętych w gminnej ewidencji zabytków, jak i prawa właścicieli oraz posiadaczy zabytkowych obiektów i obszarów.