Wystawa „Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948. Jedno miasto - wiele opowieści” w Litewskim Narodowym Muzeum Sztuki w Wilnie
10.11.2023
„Od kilku już lat współpraca kulturalna naszych krajów nabiera niezwykłego wręcz rozmachu. Bardzo często inspiracją do nowych projektów jest nasze wspólne dziedzictwo. Dziedzictwo Rzeczpospolitej Obojga Narodów, którego wszyscy jesteśmy spadkobiercami. Wielokulturowa Rzeczpospolita była domem wielu narodów, a obchodzone w tym roku 700-lecie Wilna jest naszym wspólnym świętem. Doskonale rozumieją to kuratorzy tej wystawy, podkreślając to już w jej tytule” – powiedziała wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Wanda Zwinogrodzka podczas wernisażu wystawy „Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948. Jedno miasto - wiele opowieści” w Litewskim Narodowym Muzeum Sztuki w Wilnie. Ekspozycja była wcześniej prezentowana przez ponad trzy miesiące w Muzeum Narodowym w Krakowie.
Wiceminister kultury wskazała, że wystawa ukazuje Wilno w wyjątkowo skomplikowanym okresie historycznym. Przedstawia bardzo złożony fragment historii miasta przez pryzmat ówczesnych dzieł sztuki, przede wszystkim obrazów, grafik i fotografii.
To pierwszy raz, gdy mamy do czynienia ze spójną narracją o tym okresie, pełnym nadziei, ale i naznaczonym niezwykle trudnymi doświadczeniami i cierpieniem, które pozostawiły po sobie głęboką traumę. W latach 1918–1948 Wilno zostało wcielone do Polski, a następnie do Litwy, po czym znalazło się pod okupacją niemiecką i w końcu sowiecką. Okupacje i wojny drastycznie odmieniły strukturę ludności w Wilnie i odcisnęły się wyraźnym piętnem na jego architekturze i urbanistyce. Wybuch wojny nie sprawił jednak, że artyści wyjechali z miasta. Większość pozostała i pracowała zarówno w czasie okupacji radzieckiej, jak i niemieckiej– wskazała minister Zwinogrodzka.
Wiceszefowa resortu kultury podkreśliła, że przygotowana wspólnie z Muzeum Narodowym w Krakowie wystawa ukazuje sposób, w jaki ówcześni twórcy postrzegali wieloetniczne i wielokulturowe Wilno.
Obok przedstawicieli kultury polskiej ważną rolę w tworzeniu tego wizerunku odegrali również artyści litewscy, żydowscy i białoruscy. Dziś prezentowane są tu prace wileńskich artystów, gromadzone w zbiorach polskich i litewskich. Obok znanych i wielokrotnie przedstawianych dzieł klasyków, szeroka publiczność pozna także obrazy i grafiki młodszego pokolenia artystów, niektóre eksponowane po raz pierwszy – powiedziała wiceminister kultury.
Podsekretarz stanu w MKiDN Wanda Zwinogrodzka podziękowała zespołom Litewskiego Narodowego Muzeum Sztuki oraz Muzeum Narodowego w Krakowie zaangażowanym w organizację ekspozycji.
Chciałabym serdecznie podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tej wystawy. Na ręce pana Andrzeja Szczerskiego, dyrektora Muzeum Narodowego w Krakowie i pana Arunasa Gelunasa, dyrektora Litewskiego Narodowego Muzeum Sztuki w Wilnie, składam gratulacje i wyrazy uznania dla wszystkich pracowników zaangażowanych w organizację tej niezwykle ważnej ekspozycji. Nie mam wątpliwości, że dobór prezentowanych dzieł usatysfakcjonuje nawet najbardziej wymagającego widza – zakończyła wiceminister Zwinogrodzka.
O wystawie
Wystawa pt. „Wilno, Vilnius, Vilne 1918-1948. Jedno miasto – wiele opowieści” ukazuje Wilno w okresie gdy przechodziło z rąk do rąk – stawało się częścią Polski i Litwy, było zajmowane przez hitlerowców i wojska radzieckie. Okupacje i wojny radykalnie zmieniły strukturę społeczną oraz populację miasta, wpłynęły też na jego architekturę i urbanistykę.
Wystawa prezentuje prace wileńskich artystów przechowywane w polskich i litewskich instytucjach dziedzictwa kulturowego. Obok znanych i wielokrotnie przedstawianych dzieł klasyków wileńskiej sztuki m.in. Ferdynanda Ruszczyca, Jana Bułhaka, Ludomira Sleńdzińskiego, Bronisława Jamontta, Michała Rouby, Jerzego Hoppena można zobaczyć także obrazy i grafiki młodszego pokolenia artystów, do którego należeli m.in. Hanna Milewska, Józef Horyd czy Hadassa Gurewicz-Grodzka. Przebłyski awangardy na artystycznej scenie Wilna, uchodzącej za ważny ośrodek neoklasycyzmu, są reprezentowane przez obrazy Vytautasa Kairiūkštisa i jego kolegi Władysława Strzemińskiego, zdjęcia studenta Bauhausu Mojżesza Worobiejczyka (Moї Vera), akwarele Bencjona Michtoma, a także model słynnego pomnika Adama Mickiewicza autorstwa Zbigniewa Pronaszki. Wizerunek Wilna został poszerzony o rozdział litewski, złożony z pejzaży i portretów Vladasa Drėmy, Antanasa Gudaitisa, Juozasa Mikėnasa, Algirdasa Petrulisa i Adomasa Varnasa. Zwieńczeniem narracji są dzieła zrodzone z nostalgii za utraconym Wilnem, w tym grafiki i obrazy Andrzeja Wróblewskiego.
Wystawa będzie prezentowana w Litewskim Narodowym Muzeum Sztuki w Wilnie do 4 lutego 2024 roku.
