Polska w Libanie

Rys historyczny

Od 1 listopada 1933 r. w Bejrucie działali agenci konsularni RP z kompetencją terytorialną na Liban i Syrię w zakresie spraw handlowych i morskich. Wszystkie inne sprawy należały do kompetencji Konsulatu RP w Marsylii. W 1939 r. powstał w Bejrucie Wicekonsulat RP, przekształcony 1 kwietnia 1940 r. w Konsulat Generalny RP. Po uzyskaniu przez Liban niepodległości, począwszy od 15 grudnia 1943 r. konsul generalny RP w Bejrucie był jednocześnie akredytowany przy rządzie Libanu jako agent dyplomatyczny rządu RP na uchodźstwie w Londynie, w randze ministra pełnomocnego. Z dniem 1 sierpnia 1944 r. Polska i Liban nawiązały oficjalne stosunki dyplomatyczne na szczeblu poselstw.

Po drugiej wojnie światowej współpracę między PRL i Republiką Libańską zapoczątkowało podpisanie 4 stycznia 1956 r. przez rządy obu państw clearingowej umowy płatniczej i handlowej. Jednocześnie rząd polski wystąpił z propozycją nawiązania stosunków dyplomatycznych między PRL i Libanem. 20 października 1956 r. rząd Libanu przyjął inicjatywę rządu PRL w sprawie nawiązania stosunków dyplomatycznych na szczeblu poselstw, co oznaczało jednoczesne wycofanie uznania rządu RP na uchodźstwie.

Polska i Liban nawiązały stosunki dyplomatyczne 20 października 1956 r. na szczeblu poselstw. Ambasadorzy PRL w Libanie akredytowani byli również w Jordanii (w latach 1964-1976), w Kuwejcie (1964-1971) i na Cyprze (1971-1974).

Współpraca polityczna w okresie III RP

W latach 1992-2009 wzajemne kontakty były ożywione z uwagi na udział Polski w siłach UNIFIL. W 1999 r. z oficjalną wizytą w Bejrucie przebywał minister SZ B. Geremek. W 2002 r. roboczą wizytę w Libanie złożył prezydent A. Kwaśniewski, a w 2003 r. Bejrut odwiedził premier L. Miller. W 2004 r. oficjalną wizytę w Polsce złożył prezydent Libanu E. Lahoud. W okresie tzw. cedrowej rewolucji (wiosna 2005 r.) list z poparciem dla libańskiego obozu niepodległościowego wystosował prezydent L. Wałęsa. Jesienią 2006 r. wiceminister SZ, W. Waszczykowski przeprowadził konsultacje polityczne w Bejrucie. Wizyty w Libanie związane z PKW UNIFIL złożyli: szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego min., W. Stasiak (maj 2007 r.), minister ON, A. Szczygło (czerwiec 2007 r.) i minister ON, B. Klich (kwiecień 2009 r.).  W ostatnim okresie polsko-libańskie kontakty i dialog polityczny uległy pewnemu ożywieniu. Wpłynęło na to m.in. zaangażowanie Polski w rozwiązywanie problemów uchodźców syryjskich, przebywających obecnie w krajach sąsiadujących z Syrią.

W lutym 2016 r. Prezydent RP Andrzeja Duda spotkał się z ówczesnym premierem T. Salamem. Rozmowy poświęcone były sytuacji wokół kryzysu uchodźców syryjskich.  20 września 2016. r. podczas sesji ZO ONZ miało miejsce spotkanie ministrów SZ Polski i Libanu. W. Waszczykowski i G. Bassil omówili perspektywy współpracy dwustronnej oraz najważniejsze problemy o charakterze globalnym (wojna w Syrii, kryzys uchodźczy). Strona polska zasygnalizowała gotowość powrotu do sił UNIFIL na granicy libańsko-izraelskiej. Ważnym tematem spotkania była promocja kandydatury Polski do RB ONZ (Liban poparł kandydaturę Polski).  W dniach 05-06 września 2017 r. wizytę w Libanie złożyła Minister Beata Kempa. W jej trakcie odwiedziła m. Zahle (szpital parafialny oraz szkołę, w której przekazała dzieciom przywiezione ze sobą z Polski dary – zabawki oraz art. szkolne), a ponadto na terenie zespołu klasztornego w m. Taanayel uczestniczyła wraz z ks. prof. Waldemarem Cisło w godzinnym spotkaniu z nuncjuszem apostolskim w Syrii, kardynałem Mario Zenarim. W dniach 12 – 13 lutego 2018 w Libanie przebywał premier M Morawiecki. Była to pierwsza od 2003 roku wizyta głowy polskiego rządu. PMM spotkał się z S. Hariri, M. Aounem oraz wizytował projekty humanitarno – rozwojowe realizowane przez PCPM w północnym Libanie. 25-26 października 2018 r. minister Gebran Bassil, złożył wizytę w Polsce. Wraz z ministrem Jackiem Czaputowiczem Min. Gebran Bassil omówił kwestie wsparcia Polski dla Libanu w związku z napływem uchodźców z Syrii, sytuacji na Bliskim Wschodzie oraz rozwiązanie konfliktu syryjskiego, a także zagadnienia relacji dwustronnych. Była to pierwsza od 40 lat wizyta Szefa libańskiej dyplomacji w Polsce. W dniach 24 – 28 marca 2019 r. z wizytą w Libanie przebywał Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Minister Paweł Soloch. Wizyta była związana z przygotowaniami do udziału Polski w misji pokojowej Organizacji Narodów Zjednoczonych w Libanie (UNIFIL).  

Libański rynek jest mały, lecz chłonny. Wg danych GUS, w 2017 r. wymiana handlowa z Polską wyniosła 90,6 mln USD (w tym polski eksport – 81,5 mln USD, import – 9,6 mln USD; dodatnie saldo - 72,4 mln USD). W eksporcie dominują artykuły spożywcze (tytoń, cukier, wyroby czekoladowe, sery, pieczywo cukiernicze, mleko), produkty przemysłu chemicznego (preparaty do włosów, pielęgnacji i makijażu, perfumy, barwniki), urządzenia mechaniczne i elektryczne (aparatura telekomunikacyjna, maszyny introligatorskie, pompy, maszyny piorące). W imporcie z Libanu główne miejsca zajmują produkty pochodzenia zwierzęcego (osłonki, jelita naturalne) i gotowe artykuły spożywcze (tytoń nieprzetworzony).  Efektywną formą promocji współpracy są wizyty studyjne do Polski (część finansowana ze środków unijnych).  Kontaktom sprzyja sezonowe połączenie PLL LOT Warszawa – Bejrut, które wznowiono w 2019 r.

Ambasada RP w Bejrucie realizuje liczne przedsięwzięcia promocyjne: koncerty muzyki poważnej, wykłady, odczyty, wystawy, pokazy filmów.  W 2002 r. otwarta została w Ghazir pod Bejrutem stała ekspozycja muzealna poświęcona J. Słowackiemu (przebywał w Libanie w 1837 r.). Bogate były obchody dwusetnej rocznicy urodzin F. Chopina w 2010 r. (Festiwal Chopinowski w Bejrucie, koncert Krakowskiej Orkiestry Symfonicznej pod batutą K. Pendereckiego na Festiwalu w Baalbek, koncert Krakowskiej Orkiestry Kameralnej podczas festiwalu Beiteddine, pokazy filmów o tematyce chopinowskiej, recital chińskiego pianisty Jundi Li na festiwalu al-Bustan). W listopadzie 2010 r. uroczysty koncert zamykający obchody Roku Chopinowskiego w Libanie odbył się w historycznej siedzibie premiera Libanu. Przez 10 lat (2000-10) dyrektorem artystycznym i dyrygentem libańskiej Narodowej Orkiestry Symfonicznej był W. Czepiel. Od 1996 r. znakomicie rozwija się prestiżowa współpraca archeologiczno-konserwatorska. W okresie letnim prace prowadzą specjaliści z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW oraz ASP w Warszawie.

Aktywność polskich naukowców w Libanie  objęła m.in.: prace wykopaliskowe w Jieh (starożytny Porphyreon), restaurację mozaik i malowideł ściennych w kościołach średniowiecznych w miejscowościach Chhim, Jiyeh, Kaftoun, Ma’ad, Kfar Helda, Amiun, pałacu w Beiteddine, w katedrze Św. Jerzego w Bejrucie, w kościele Mar Elias Btina w Bejrucie, w prowincji Iqlim el-Kharrub, w dolinie rzeki Awali. Prospekcję w twierdzy Krzyżowców w Smar Jbeil k. Batroun. Co roku w ruinach antycznej osady w Chhim organizowany jest piknik archeologiczny połączony z promocją pracy polskich archeologów i konserwatorów. W 2012 r. delegacja libańskiego ministerstwa kultury brała udział w organizowanym w Warszawie kongresie archeologii starożytnej. W latach 2013-2014 medalem Gloria Artis wyróżnionych zostało 3 libańskich naukowców zaangażowanych w polsko-libańska współpracę.

Regularną praktyką ostatnich lat stały się wizyty studyjne w Polsce oraz tzw. rezydencje artystyczne. W latach 2008-2015 przyjęliśmy m.in. libańską grupę dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego, profesorów reprezentujących libańskie uniwersytety, dyrektorów libańskich festiwali, dziennikarzy czołowych gazet libańskich, przedstawicieli libańskiego środowiska filmowego, twórców w ramach projektu Re-Directing: East (Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski). Ambasada RP w Bejrucie inicjuje i podejmuje działania dot. ochrony ptaków, w tym migrujących nad Libanem bocianów (kampania medialna, seminarium edukacyjne, współpraca z NGOs).

Rozwija się współpraca instytucji naukowych (m.in. wydziału architektury Politechniki Krakowskiej z Libańskim Uniwersytetem Amerykańskim, instytutów badawczych paleontologii, PISM z Issam Fares Institute for Public Policy and International Affairs AUB).

Podczas targów książki w Bejrucie w 2012 r. odbyła się premiera książki autorstwa M. Zielińskiej-Schemaly pt. „Cedr i Orzeł. Polacy w Libanie”, a w grudniu 2013 r. - powieści S. Strasburgera „Handlarz wspomnień”. W 2015 r. sfinalizowane zostały prace wydawnicze arabskiego przekładu „Ferdydurke” W. Gombrowicza.