Polska na Litwie

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Oficjalna nazwa państwa: Lietuvos Respublika (LR)  -  Republika Litewska (RL)

Flaga państwowa: (od 1988 r.) prostokąt o proporcjach 1:2, podzielony na trzy równe poziome pasy: żółty, zielony i czerwony.

Godło państwowe: Pogoń – konny rycerz w czerwonym polu, trzymający w lewej dłoni tarczę, w prawej miecz.

Główne miasta: Vilnius (Wilno) 557.237, Kaunas (Kowno) 287.009, Klaipėda (Kłajpeda) 148.506, Šiauliai (Szawle) 100.739, Panevėžys (Poniewież) 86.480, Alytus (Olita) 50.035, Marijampolė (Mariampol) 35.093 mieszkańców (źródło: Centralny Urząd Statystyczny RL, dane z czerwca 2019 r.).

Regiony etnograficzne: pod względem grup etnograficznych Litwa dzieli się na 4 regiony: Žemaitija (Żmudź), Aukštaitija (Auksztota), Suvalkija (Suwalszczyzna), Dzukija (Dzukia).

Położenie geograficzne: Współrzędne geograficzne Litwy: na północy – 56°27’ szerokości geograficznej północnej, na południu – 53°54’ szerokości geograficznej północnej, na zachodzie – 20°56’ długości geograficznej wschodniej, na wschodzie – 26°51’ długości geograficznej wschodniej. Na Litwie obowiązuje czas środkowoeuropejski: GMT + 02:00. Wprowadza się czas letni i zimowy, podobnie jak w Polsce.

Ludność: Liczba ludności 2,793 mln (źródło: Centralny Urząd Statystyczny RL, stan na marzec 2020 r.)
Struktura narodowościowa: 86,4% Litwinów; 5,7% Polaków; 4,5% Rosjan; 1,5% Białorusinów; 1% Ukraińców; 0,9% pozostałe narodowości (źródło: Centralny Urząd Statystyczny RL, dane z 2019 r.). 

Obszar: 65 303 km2. Ogólna długość granicy państwowej wynosi - 1735 km, w tym - 99 km wybrzeża bałtyckiego. Granica z Łotwą wynosi - 588 km, z Białorusią - 654 km, z Polską - 104 km, z Federacją Rosyjską (Obwód Kaliningradzki) - 290 km.
Dane dotyczące granic lądowych nie są ostateczne, gdyż nie jest zakończona demarkacja granicy.

Stolica: Vilnius (Wilno) 557 tys. mieszkańców.

Język urzędowy: Językiem państwowym jest język litewski. Współczesna forma języka litewskiego ukształtowała się na przełomie XIX i XX w. na bazie dialektu auksztockiego. Drugim podstawowym dialektem języka litewskiego jest dialekt żmudzki. Alfabet litewski utworzony jest na bazie alfabetu łacińskiego. Składa się z 32 liter.

Warunki klimatyczne

• średnia temperatura powietrza w zimie -4,9°C
• średnia temperatura powietrza w lecie +17,0°C
• roczna ilość opadów 748 mm

Wpływ na klimat na Litwie ma położenie geograficzne kraju (Litwa leży w strefie umiarkowanej, blisko morza i oceanu), czynniki globalne (zwłaszcza – wieczorne przemieszczanie się mas powietrza) oraz lokalne warunki przyrodnicze (ukształtowanie, właściwości powierzchni). Pod względem klimatu Litwa jest określana jako kraj leżący w północnej części umiarkowanej strefy klimatycznej. Według klasyfikacji klimatu kraj należy do południowo zachodniej strefy umiarkowanej (kontynentalnej) lasów atlantyckich. Jedynie klimat wybrzeża bałtyckiego jest zbliżony do klimatu Europy Zachodniej i może być zaliczony do osobnej strefy klimatu południowo bałtyckiego. W przeważającej części roku na pogodę na Litwie wpływają fronty atmosferyczne, których liczba w ciągu roku dochodzi do 160–170.

Główne bogactwa naturalne

Litwa nie należy do państw zasobnych w surowce mineralne. Występuje tu 17 rodzajów użytecznych kopalin, z których większość jest wykorzystywana do produkcji materiałów budowlanych. Są to: dolomity, wapienie, gips, anhydryty, kreda, glina, piasek. Największe zasoby dolomitów występują w północnej Litwie (okolice miasta Szawle, przy granicy z Łotwą), wapieni (Akmene przy granicy łotewskiej), gipsu (okolice Birż). Anhydryty zalegają w okolicy Kowna, a margle kredowe na południu i południowym wschodzie. W północno-wschodniej Litwie wydobywa się kwarcowe piaski szklarskie. Na terenie Litwy występują także liczne torfowiska, zajmujące około 6,5% powierzchni kraju. Tradycyjnie, do bogactw naturalnych Litwy zalicza się bursztyn, obecnie niewydobywany, zalegający w północnej części Zalewu Kurońskiego. W czterech litewskich uzdrowiskach (Druskienniki, Birsztany, Połąga i Likenai koło Birż) są eksploatowane lecznicze wody mineralne.

Struktura użytkowania ziemi: grunty orne 38 %, użytki zielone 17 %, lasy 27 %, pozostałe 18 %.  Ponad połowę obszarów leśnych stanowią lasy iglaste. Tereny łowieckie bogate są w łosie, sarny, dziki, lisy, zające, kuny, wydry, borsuki, rysie oraz ptactwo. Na Litwie jest 5 parków narodowych - Aukštaitijski, Dzukijski, Žemaitijski, Trocki oraz Mierzeja Kurońska, a także 30 parków regionalnych. Obszary chronione na Litwie zajmują 11,5 % powierzchni kraju. Działalność rekreacyjna i gospodarcza na obszarach chronionych jest regulowana. Na Litwie objęto ochroną 386 zabytków przyrody (drzewa, źródła, cieki wodne, kamienie itp.).

System walutowy, kurs i wymiana

Euro (od 1 stycznia 2015 r.). Do 1 stycznia 2015 r. walutą obowiązującą na Litwie był lit litewski (LTL).

Aktualne kursy walut - na stronie internetowej www.lb.lt.

Wymiany walut można dokonywać w ogólnodostępnych kantorach (również internetowych) oraz w bankach. 

Religia

Katolicy rzymscy (79 %), prawosławni (4,6 %), protestanci (0,8 %) oraz żydzi, staroobrzędowcy, baptyści, muzułmanie i karaimi. 

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia - Nowy Rok
16 lutego - Dzień Odrodzenia Państwa Litewskiego
11 marca - Dzień Odrodzenia Niepodległości Litwy
Nd-Pn.(termin ruchomy) - Święta Wielkanocne
1 maja - Międzynarodowy Dzień Pracy
24 czerwca - Noc Świętojańska
6 lipca - Dzień Państwa (dzień koronacji króla Litwy Mendoga)
15 sierpnia - Wniebowzięcie NMP
1 listopada - Wszystkich Świętych
2 listopada - Dzień Zaduszny
24 grudnia - Wigilia Bożego Narodzenia
25-26 grudnia - Boże Narodzenie

Infrastruktura transportowa

Litwa posiada dobrze rozwiniętą sieć dróg. W jej skład wchodzą zarówno drogi szybkiego ruchu (w tym autostrady) jak i drogi niższych klas. Samochodowe polsko–litewskie przejścia graniczne, to: Ogrodniki/Lazdijai i Budzisko/Kalvarija.

Przejścia graniczne na zewnętrznych granicach UE:

• z Federacją Rosyjską (drogowe: Panemune-Sowieck, Kybartai-Czernyszewskoje, Nida-Morskoje; kolejowe: Pagegai-Sowieck, Kybartai-Nesterow),
• z Białorusią (drogowe: Raigardas-Priwałka, Soleczniki-Bieniakoni, Miedniki-Kamiennyj Ług, Ławaryszki-Kotłowka; kolejowe: Druskienniki-Poriecze, Kabeliai-Poriecze, Stasylos-Bieniakoni, Kena-Gudagaj, Geledne-Lentupy, Adutiskis-Postawy).

Transport kolejowy odgrywa znaczącą rolę jako środek transportu zarówno osób jak i towarów. Międzynarodowe pociągi umożliwiają dojazd z Wilna do Rygi, Moskwy, St. Petersburga, Mińska. Przez Wilno kursują także pociągi relacji Ryga-Lwów oraz Kaliningrad – Moskwa, St. Petersburg, Charków, Homel, Odessa, Kijów, Brześć.

Najważniejszą rolę w transporcie wodnym Litwy odgrywa port morski w Kłajpedzie, który ma połączenia z wieloma portami świata oraz terminal naftowy w Butingė. Port w Kłajpedzie posiada nowoczesne terminale promowe. Stąd do Niemiec, Szwecji, Danii odbywają się systematyczne rejsy transportujące ładunki i podróżnych.

Największy port lotniczy (międzynarodowy) znajduje się w Wilnie. Ponadto są lotniska w Kownie (głównie tanie linie: połączenia z Londynem, Liverpoolem, Dublinem i Frankfurtem), w Połądze (połączenia  od marca do października z Londynem, Dublinem, Kopenhagą, Oslo) oraz w Szawlach (wojskowe).

Obowiązek wizowy

Z dniem 21 grudnia 2007 roku Litwa dołączyła do Strefy Schengen, obszaru bez kontroli na granicach wewnętrznych. Zniesione zostały kontrole na granicy z Polską. Obywatele polscy przebywający do 90 dni na terytorium Litwy nie są zobligowani do dokonywania jakichkolwiek formalności urzędowych związanych z ich pobytem. Powinni jedynie posiadać dokument tożsamości (paszport lub dowód osobisty). Przy pobytach powyżej 90 dni należy ubiegać się o zezwolenie na pobyt obywatela kraju UE.

Ustrój polityczny

Republika parlamentarna. Głową państwa jest prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 5-letnią kadencję.

Prezydentem od 2019 r. jest Gitanas Nausėda.

Władza ustawodawcza

Władzę ustawodawczą sprawuje jednoizbowy parlament – Sejmas, w skład którego wchodzi 141 posłów wybieranych w wyborach powszechnych. Kadencja parlamentu trwa 4 lata. Obecna kadencja rozpoczęła się w październiku 2020 r. 

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, na czele z premierem, powoływanym przez prezydenta, zatwierdzanym przez parlament, po uprzednim przyjęciu programu nowego gabinetu. Po wyborach parlamentarnych na jesieni 2020 r., został powołany rząd, którego premierem jest Ingrida Šimonytė.

Podział administracyjny: Na Litwie podstawową jednostką podziału administracyjnego jest samorząd (lit. „savivaldybė”) – istnieje 60 samorządów, w tym 8 miejskich. Każdy samorząd posiada radę samorządową, której członkowie są wybierani w wyborach powszechnych i bezpośrednich na czteroletnią kadencję. Rada jest ciałem ustawodawczym i decyzyjnym, przyjmuje budżet oraz ustanawia najmniejsze jednostki terytorialne (starostwa). Starostwa (lit. „seniūnija”) są najmniejszymi jednostkami i nie odgrywają znaczącej roli w polityce krajowej. W wyniku reformy administracyjnej z 1 lipca 2010 r. likwidacji uległy dotychczasowe powiaty (łącznie 10, oba słowa są używane jako tłumaczenie lit. „apskritis”), które jednak nadal utrzymały funkcję statystyczną i geograficzną. Dotychczasowi naczelnicy powiatów (powoływani przez premiera, ich podstawowym zadaniem było zapewnienie przestrzegania konstytucji, ustaw i postanowień rządu na terytorium powiatu) zostali członkami rad samorządowych. Funkcje powiatów zostały przekazane samorządom lub ministerstwom i należącym do nich instytucjom, albo też w ogóle zostały zlikwidowane (ogółem 58 z 88).

Stolice okręgów geograficznych: Alytus (Olita), Kaunas (Kowno), Klaipeda (Kłajpeda), Marijampole (Mariampol), Panevezys (Poniewież), Saulai (Szawle), Taurage (Taurogi), Telsai (Telsze), Utena (Uciana), Vilnius (Wilno).

Władza sądownicza: Sąd Najwyższy, Sąd Konstytucyjny, Sąd Apelacyjny, sądy okręgowe i rejonowe. 

Struktura administracji gospodarczej

• Ministerstwo Gospodarki i Innowacji RL – odpowiedzialne za realizację strategicznych celów polityki gospodarczej państwa, instytucja koordynująca wdrażanie Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju, działające na rzecz rozwoju przyjaznego przedsiębiorcom środowiska prawnego i ekonomicznego, innowacyjności i konkurencyjności gospodarki, zarządzająca częścią funduszy UE.
• Ministerstwo Energetyki RL
• Ministerstwo Finansów RL
• Ministerstwo Rolnictwa RL
• Ministerstwo Transportu i Komunikacji RL
• Ministerstwo Środowiska RL
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RL (współpraca regionalna, migracja)

Samorząd gospodarczy:

• Litewskie Stowarzyszenie Izb Handlowo-Przemysłowych i Rzemiosła, posiadające pięć oddziałów regionalnych: w Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Poniewieżu i Szawlach.
• Litewska Konfederacja Przemysłowców
• Litewska Konfederacja Biznesu 

Sądownictwo gospodarcze

Spory gospodarcze rozstrzygane są w sądzie wskazanym w umowie / kontrakcie handlowym. 

Jeżeli w umowie brak odpowiedniej klauzuli, wówczas  najczęściej postępowanie jest prowadzone w sądzie pozwanego (rejonowym lub okręgowym).

Postępowanie polubowne przed sądem arbitrażowym ma miejsce tylko w przypadku, jeśli w umowie / kontrakcie została umieszczenia klauzula arbitrażowa.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Według danych Centralnego Urzędu Statystycznego Republiki Litewskiej (RL) w trzecim kwartale 2022 r. w ujęciu rok do roku (rdr) tempo wzrostu PKB Litwy wynosiło 2,5%. W porównaniu do drugiego kwartału 2022 r. odnotowano jego wzrost o 0,5 proc. Wartość bezwzględna litewskiego PKB w III kwartale 2022 roku wyniosła 18,8 mld EUR. Pozytywnie na tempo wzrostu krajowej gospodarki wpłynął szczególnie wzrost obrotów w sektorach informacji i komunikacji oraz rolnictwa i leśnictwa. 
W trzecim kwartale 2022 r. odnotowano odbicie i wzrost obrotów w litewskim handlu zagranicznym. W stosunku do analogicznego okresu w 2021 r. wielkość eksportu wzrosła o 39,27 %. Największe wzrosty wartości eksportu odnotowano w sektorze gazu, ropy naftowej i jej produktów, energii elektrycznej. W stosunku kw./kw. wielkość eksportu wzrosła o 50,48 % Za wzrost dynamiki importu odpowiedzialny był przede wszystkim sektor gazu, import pojazdów drogowych i  energii elektrycznej. 
Od września do końca listopada 2022 r. roczna inflacja spadła z 22,5% do 21.4%, z dalszym potencjałem spadku, a roczna inflacja w grudniu 2022 r. wyniosła 20%. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia w gospodarce Litwy  w III kw. 2022 r. wyniosły: brutto: 1 799,00 euro ( +1% kw./kw.; +12,6% r/r.); netto: 1126,7 euro (+0,9% kw./kw.; + 11,3% r/r.); płace realne 2022r. w III kw. spadły o 4,2% kw./kw.. lub 9,3  r/r. Dynamiczny wzrost poziomu wynagrodzeń znacząco przewyższał poziom wydajności pracy. 
Odnotowano poprawę sytuacji na litewskim rynku pracy. W III kw. 2022r. zarejestrowanych pozostawało 141,9 tys. osób aktywnych zawodowo, co dawało ogólny wskaźnik bezrobocia na poziomie 5,7% (7,1% na koniec 2021r.). 

Główne trendy litewskiej gospodarki w 2022 roku:

• wzrastająca inflacja (rekord: wrzesień 2022 – 22,5 % wg. wskaźnika HCPI) wynikająca głównie z rekordowych cen energii (sierpień 2022 r. 480 EUR za MwH, najwięcej w UE);
• dwukrotna nowelizacja budżetu w związku z dodatkowymi wydatkami powiązanymi ze skutkami wojny w Ukrainie (m.in. środki na łagodzenie inflacji, dopłaty do kosztów ogrzewania, pomoc dla UA);
• straty Litewskich Kolei Państwowych, Portu w Kłajpedzie i litewskich lotnisk w związku z wprowadzeniem sankcji na RU i BY (koleje – spadek o ponad 40%; transport morski – spadek o ok. 35%; przewozy lotnicze, w tym tranzyt – 97,2%).  
• spadek poziomu bezrobocia (5,7 % w III kwartale 2022 w porównaniu z 7,1% na koniec 2021 r.);
• lekki wzrost napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich (+11,7% r/d/r; III kwartał 2022 r. wartość 28,84 mld EUR). 
• lekki wzrost w obrotów litewskim handlu zagranicznym 

Główne sektory gospodarki

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych​​​​​

Handel zagraniczny

W okresie styczeń-październik 2022 r. Litwa najwięcej eksportowała na Łotwę (13,1%), do Polski (9%), Niemiec (7,9%) i Rosji (6,8%), natomiast importowała z Polski (11,3%), Niemiec (11,2%), Stanów Zjednoczonych (8,1%) i Łotwy (7,3%). Eksport pochodzenia litewskiego kierowany był głównie do Niemiec (9,7%), Polski (9,1%), Łotwy (8,6%), Stanów Zjednoczonych (7,9%) i Holandii (7,4%).

Głównym przedmiotem litewskiego eksportu w tym okresie były produkty mineralne (18,2%), produkty chemiczne i pokrewne (12,6%), maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny (11%); głównym przedmiotem importu były produkty mineralne (29,7%), maszyny i urządzenia mechaniczne, sprzęt elektryczny (14,3%) oraz produkty chemiczne i pokrewne (11,3%). Spośród towarów pochodzenia litewskiego najczęściej eksportowano produkty mineralne (19,5%), różne wyroby przemysłowe (11,6%), wyroby przemysłu chemicznego i przemysłów pokrewnych (11%), gotowe artykuły spożywcze, napoje bezalkoholowe i alkoholowe, tytoń (8,1%).

Wartość bezwzględna litewskiego eksportu w okresie I-X 2022 r. wyniosła 4,21 mld EUR (+32,4% r/r.), eksportu towaru litewskiego pochodzenia – 2,4 mld EUR (+30,9%), importu z kolei – 5,06  mld EUR (+44,4%). Ujemnie saldo bilansu handlowego Litwy w okresie I-X r. wyniosło - 850,1 mln EUR.

Eksport usług wyniósł w trzecim kwartale 2022 roku 4,6 mld EUR (+33,9% r/r; ),  import - 2,8 mld EUR (+31,2% r/r.) Nadwyżka w sektorze usług stanowiła 1,8 mld EUR czyli 9,6% PKB (+38,2% r/r.). Usługi transportowe stanowiły największy udział w eksporcie i imporcie usług (odpowiednio 54,3 % i 53,9 %). W III kwartale 2022 r. największa nadwyżka (1 148 mln EUR) wystąpiła w saldzie usług transportu drogowego, a największy deficyt (315,7 mln EUR) w saldzie usług transportu morskiego.

Inwestycje zagraniczne

W III kw. 2022 r. wartość skumulowana bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) na Litwie wyniosła 28,9 mld EUR (44,7% PKB) i była wyższa o 11,2% w ujęciu r/r. Wśród największych inwestorów na Litwie należy się wymienić: Niemcy - 5,6 mld EUR, Szwecję – 3,1 mld EUR i Estonię-2,9 mld EUR. Najwięcej BIZ przyciągały firmy finansowe i ubezpieczeniowe -35,1 % wszystkich BIZ.

W III kw. 2022 r. skumulowana wartość litewskich BIZ  za granicą wyniosła 10,4 mld EUR (+ 7,3 r/r.). 
Udział litewskich BIZ do państw członkowskich UE wyniósł 52,7%, a do USA - 40,9% wszystkich litewskich BIZ za granicą. Największy udział w skumulowanych litewskich BIZ za granicą miała działalność usługowa, naukowa i techniczna (50,8% lub 5,3 mld EUR).

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

• członkostwo w WTO od 31 maja 2001 r.;
• członek Grupy Roboczej ds. Współpracy Gospodarczej w Radzie Państw Morza Bałtyckiego;
• członkostwo w OECD od 31 maja 2018 r. 

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Litwa, jako członek UE prowadzi politykę gospodarczą w oparciu o acquis communautaire oraz bieżących ustaleń rad sektorowych i Rady Europejskiej. Państwa UE-27 nalezą do najważniejszych partnerów w zakresie inwestycji oraz handlu zagranicznego Litwy.

Gospodarcze umowy dwustronne

Po akcesji do Unii Europejskiej utrzymano w mocy te polsko – litewskie umowy międzynarodowe, które nie są w kolizji z acquis communautaire, pozostałe zostały wypowiedziane. 

Obowiązują:

• Umowa między RP i RL ws. wzajemnego popierania i ochrony inwestycji z 28.09.1992 r.,
• Umowa między RP i RL o unikaniu podwójnego opodatkowania z 20.01.1994 r.,
• Umowa między Rządem RP i Rządem RL o współpracy transgranicznej z 16.09.1995 r., 
• Umowa między Rządem RP i Rządem RL o współpracy w dziedzinie turystyki  z 14.09.1997 r. (umowa weszła w życie 2.10.2001 r.).

Dwustronna wymiana handlowa

Z danych Centralnego Urzędu Statystycznego wynika, iż w III kw. 2022r. eksport z Litwy do Polski wynosił 1 134 396,3 tys. EUR (ub. r. 722755,7 tys. EUR), w ogólnej statystyce wyprzedziła ją tylko Łotwa (1783427,3 tys. EUR). Najczęściej z Litwy do Polski eksportowano: oleje mineralne i produkty ich destylacji, substancje bitumiczne, woski mineralne, produkty spożywcze, urządzenia transportu lądowego inne niż tabor kolejowy i tramwajowy. 

W III kw. 2022 r. import z Polski na Litwę wyniósł 1621971,7 tys. EUR (1155542,3 tys. EUR ub.r.) i tym samym uplasował Polskę na 1 miejscu w statystyce ogólnej. 

Najwięcej Litwa importowała z Polski urządzeń transportowych, z wyłączeniem taboru kolejowego i tramwajowego, tworzyw, reaktorów jądrowych, kotłów grzewczych, maszyn i urządzeń mechanicznych oraz żelaza i stali.  

Saldo obrotów towarowych Litwy z Polską było ujemne i wyniosło – 487 575,4 tys. EUR. 

Wzajemne inwestycje

Wartość polskich BIZ na Litwie na koniec III kw. 2022r. wyniosła 1,741,01 (+12,96% kw/kw; +24,61% r/r.). W/w wzrost w III kw. zadecydował o zajęciu przez Polskę 5. miejsca – w II kwartale Polska lokowała się na 6 miejscu największych inwestorów na Litwie (największy wzrost wśród wszystkich BIZ na LT – 171 mln EUR).  Najwięcej inwestycji dokonano w sektorach: przemysłu wytwórczego -1213,58  mln EUR; działalności finansowej i ubezpieczeniowej- 254,51 mln EUR, handlu hurtowym i detalicznym, naprawie pojazdów mechanicznych i motocykli – 136,46 mln EUR. 

Wartość litewskich BIZ w Polsce na koniec III kw. 2022r. wyniosła 504,95 mln EUR (+3,32%kw./kw.; +32%r/r. ). Najwięcej inwestycji dokonano w sektorach: działalności eksperckiej, naukowej i technicznej – 156 mln EUR; handlu hurtowego i detalicznego; naprawy pojazdów samochodowych i motocykli – 51,21 mln EUR; energii elektrycznej i klimatyzacji - 47 mln EUR. 

Największe litewskie inwestycje w Polsce to: sieć sklepów wielkopowierzchniowych „Stokrotka”, sklepy internetowe „BARBORA” (UAB „Maxima”), farma wiatrowa „Pomerania” (Ignitis Group), elektrownie fotowoltaiczne (Modus Group), zakład farmaceutyczny JELFA w Jeleniej Górze (AB „SANITAS”), firmy sektora nieruchomości (UAB BPT OPTIMA), budownictwa (UAB Šiauliu Plentas, UAB Kauno Tiltai „Tiltra”- fuzja z Trakcja S.A.), handlu („UAB Sinerta”, „Maxima”), produkcji (NDX-Mispol), obsługi lotniskowej (Avia Solutions Group), transportu („Fima”), farma wiatrowa „Silesia 2” (Ignitis Group poprzez Ignitis Renewables). 

Współpraca regionalna

W październiku 2022  roku dokonano uroczystej inauguracji programu operacyjnego „Program Interreg Litwa – Polska 2021-2027”, który  jest kontynuacją wcześniejszych edycji programu Interreg Litwa – Polska z lat 2014-2020 i 2007-2013. Celem programu jest wspieranie inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego włączeniu społecznemu wzrostu na obszarze przygranicznym poprzez współpracę transgraniczną. Całkowity budżet programu wynosi 57,13 mln EUR, z czego dofinansowanie Europejskiego Fundudszu Rozwoju Regionalnego wynosi 45,7 mln EUR.

W ramach edycji programu Interreg Litwa – Polska 2014-2020 odbyło się pięć naborów wniosków. Wspólny Komitet Monitorujący programu przyznał 132 projektom dofinansowanie w wysokości ponad 59 mln euro. Instytucje programowe rozdysponowały ponad 105% środków, które przyznano ponad 100 projektom. 

Lista miast partnerskich:

1. Bełchatów – Taurogi (data podpisania umowy: 2001 r.)
2. Będzin – Koszedary (2014 r.)
3. Białystok – Kowno (1994 r.)
4. Biłgoraj – Kielmy (1998 r.)
5. Brodnica – Kiejdany (2001 r.)
6. Chełm – Uciana (1998 r.)
7. Choszczno – Olita (2001 r.)
8. Częstochowa – Szawle (1999 r.)
9. Elbląg – Druskieniki (1996 r.)
10. Ełk – Niemenczyn
11. Gdańsk – Wilno (1998 r.)
12. Gdynia – Kłajpeda (1993 r.)
13. Iława - Gorżdy (1998 r.)
14. Kraków – Wilno
15. Krotoszyn – Mejszagoła (1992 r.)
16. Kutno – Taurogi
17. Lębork – Kretynga (2004 r.)
18. Lubań – Preny (1999 r.)
19. Lubartów – Rosienie (2003 r.)
20. Lublin – Poniewież (1999 r.)
21. Łeba – Nerynga
22. Łomża – Soleczniki (1995 r.)
23. Łomża – Kowno (2002 r.)
24. Łódź – Wilno (1991 r.)
25. Malbork – Troki (1997 r.)
26. Mińsk Mazowiecki – Telsze
27. Nowy Sącz – Troki (1998 r.)
28. Opoczno – Gmina Rudomino
29. Opoczno – Suderwa
30. Opole – Olita
31. Pabianice – Rokiszki (1998 r.)
32. Piotrków Trybunalski – Mariampol
33. Płock – Możejki (1994 r.)
34. Rybnik – Rejon Wileński
35. Siedlce – Rejon Wileński
36. Strzelce Opolskie – Druskieniki
37. Świdnica – Rejon Święciański (2002 r.)
38. Tczew – Birże (1998 r.)
39. Warszawa – Wilno
40. Wrocław – Kowno
41. Zduńska Wola – Jeziorosy
42. Zgierz - Kupiszki
43. Żory – Poswol
44. Żnin – Soleczniki
45. Żnin – Jaszuny

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Od dnia wstąpienia Litwy i Polski do UE w wymianie handlowej obowiązują unijne zasady wspólnego rynku, czyli swoboda przepływu towarów i usług. W przypadku większości towarów i usług nie ma barier utrudniających dostęp do rynku.

Kontroli podlega eksport, import i tranzyt towarów strategicznych - towarów i technologii o podwójnym przeznaczeniu oraz sprzętu wojskowego, a także pośrednictwo w zawieraniu transakcji obejmujących te towary. Definicję  towarów podwójnego przeznaczenia, zasady obrotu  i wydawania niezbędnych licencji reguluje Ustawa o kontroli towarów strategicznych (Lietuvos Respublikos strateginių prekių kontrolės įstatymas, nr IX-2198 z dnia 29.04.2004, Valstybės žinios 2004, nr 73-2532). Licencje na eksport, import, tranzyt towarów strategicznych wydaje Ministerstwo Gospodarki i Innowacji RL.

Ustawy RL przewidują kilkanaście licencjonowanych rodzajów działalności, np. produkcja wyrobów alkoholowych; import i eksport wina, odżywki winogronowej oraz alkoholu etylowego pochodzenia gospodarczego; handel hurtowy i detaliczny wyrobami alkoholowymi; uprawa tytoniu; produkcja wyrobów tytoniowych; handel hurtowy i detaliczny wyrobami tytoniowymi; produkcja, import i eksport amunicji, broni oraz jej części składowych; eksploatacja strzelnic; wynajem i naprawa broni; przeróbka broni i amunicji; produkcja materiałów wybuchowych; handel materiałami wybuchowymi; wykorzystywanie materiałów wybuchowych; produkcja, import, eksport, przewóz, wywóz oraz handel cywilnymi materiałami pirotechnicznymi; produkcja, import, handel hurtowy preparatami medycznymi; działalność aptek (w tym aptek prowadzących produkcję leków); przetwarzanie odpadów farmaceutycznych z wyjątkiem ich eliminacji, organizowanie imprez komercyjnych, produkcja opakowań do produktów żywnościowych, energetyka jądrowa, działalność instytucji finansowych, ubezpieczenia i inna działalność, która w myśl ustaw RL podlega ograniczeniom.
(Więcej informacji można znaleźć w  Rozporządzeniu Rządu Republiki Litewskiej „O potwierdzeniu metodycznych wskazówek dotyczących licencji działalności gospodarczo-komercyjnej (LR Vyriausybės nutarimas „Dėl ūkinės komercinės veiklos licencijavimo metodinių nurodymų patvirtinimo).
Licencje na prowadzenie produkcji wyrobów tytoniowych i alkoholowych Departement ds. kontroli narkotyków, artykułów alkoholowych i tytoniowych przy Rządzie RL (Narkotikų, tabako ir alkoholio kontrolės departamentas). Licencje uprawniające  do importu i  eksportu  napojów alkoholowych wydaje Narodowa Agencja ds. Płatności przy Ministerstwie Rolnictwa Republiki Litewskiej (Nacionalinė mokėjimo agentūra prie LR Žemės ūkio ministerijos).  Licencje na  prowadzenie produkcji  wyrobów alkoholowych i tytoniowych wydawane są bezterminowo zarejestrowanym spółkom Republiki Litewskiej i zagranicznym osobom prawnym, które zgodnie z ustawodawstwem swojego państwa mają prawo do prowadzenia działalności gospodarczej oraz przedstawią dokumenty potwierdzające to prawo.

Dostęp do rynku pracy

Między Polską i Litwą obowiązuje zasada swobodnego przemieszczenia się osób. Obywatele polscy i członkowie ich rodzin zamierzający podjąć pracę na terytorium Republiki Litewskiej na podstawie umowy o pracę są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na podjęcie pracy. Obywatele państw UE, nieposiadający na Litwie stałego miejsca zamieszkania, powinni uzyskać zezwolenie na pobyt tymczasowy. Zezwolenie wydaje Departament Migracji przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Zgodnie z ustawą RL z dnia 29 kwietnia 2004 r. o sytuacji prawnej cudzoziemców. Rejestrację obcokrajowców podejmujących pracę na terytorium Republiki Litewskiej prowadzi Departament Migracji przy Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Polscy obywatele nie napotykają na przeszkody w dostępie do rynku pracy. Nie ma przeszkód w zakresie swobody świadczenia usług i przepływu pracowników.

Obywatele krajów Unii Europejskiej mogą pracować na Litwie praktycznie bez żadnych ograniczeń. Jednak niektóre specjalności wymagają akredytacji lub uzyskania licencji. Są to: specjalista planowania terytorialnego, konserwator zabytków, pracownik socjalny, fizjoterapeuta, ergoterapeuta, dietetyk, technik dentystyczny, higienista jamy ustnej, pomocnik odontolog, technik farmacji, technolog biomedycyny, nauczyciel zawodu, nauczyciel dzieci specjalnej troski, wychowawca, pedagog socjalny, psycholog szkolny, adwokat, agent patentowy, makler, przewodnik, masażysta, lekarz, pielęgniarz, odontolog, akuszer, weterynarz, farmaceuta, architekt. Decyzje o akredytacji podejmują stosowne urzędy RL. Informacja: https://uzt.lt/; https://www.vaspvt.gov.lt/

Polscy przedsiębiorcy budowlani są zobowiązani do uzyskania litewskich certyfikatów i atestów na wykonywanie usług budowlanych, korzystanie z urządzeń i materiałów sprowadzanych z Polski. Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność budowlaną na Litwie jest Ustawa o Budownictwie (Lietuvos Respublikos statybos įstatymas, Nr I-1240 z dn. 19.03.1996 r. z późniejszymi zmianami,  Valstybės žinios 2001 Nr 101-3597), która określa również podstawowe normy techniczne. 

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Tryb nabywania nieruchomości przez obcokrajowców reguluje Kodeks Cywilny RL (Lietuvos Respublikos civilinis kodeksas) oraz  artykuł 47 Konstytucji RL z 2003 r. (Lietuvos Respublikos Konstitucijos 47 nr IX-1381 z dnia 20.03.2003, Valst.Žinios, 2003, nr 34-1418),  wprowadzający, w stosunku do zagranicznych podmiotów prawnych, ograniczenia możliwości nabycia praw własności do gruntów, wód wewnętrznych i lasów.

Zagraniczny podmiot prawny może nabyć nieruchomość na podstawie transakcji kupna – sprzedaży, wymiany lub w innej formie prawnej, zgodnej z ustawodawstwem litewskim. Prawo własności gruntów, wód wewnętrznych oraz lasów mogą nabyć tylko osoby prawne, spełniające kryteria integracji europejskiej i transatlantyckiej. Zagraniczne osoby fizyczne (z wyjątkiem osób zamieszkujących stale na Litwie oraz prowadzących działalność rolniczą nie krócej niż w okresie 3 lat) nie mogą nabyć gruntów rolnych oraz gruntów leśnych. Także zagraniczne podmioty prawne nie mogą nabyć prawa własności do innych, wymienionych w ustawie, rodzajów gruntów, wód wewnętrznych lub lasów (art. 9 Ustawy Konstytucyjnej) oraz gruntów, na które nie zostały odtworzone prawa własności obywateli Republiki Litewskiej.

Zasady wynajmu nieruchomości reguluje Kodeks Cywilny Republiki Litewskiej.
Transakcje związane z nabyciem powinny być potwierdzone notarialnie oraz zarejestrowane w „Centrum Rejestru” (Registų centras): www.registrucentras.lt https://www.notarurumai.lt/

System zamówień publicznych

Zasady prowadzenia zakupów publicznych reguluje Ustawa o Zamówieniach  Publicznych Republiki Litewskiej  (Lietuvos Respublikos Viešųjų Pirkimų Įstatymas) z dn. 22 grudnia  2005 r. Nr X-471 (z późn. zm.),  Valstybės Žin., 2006, Nr. 4-102. W nowelizowanej ustawie  dokonano  decentralizacji systemu zamówień publicznych poprzez znaczące zwiększenie samodzielności decyzyjnej zamawiających w zakresie wyboru trybu  zamówienia oraz czasu realizacji.  Podniesiono wysokość progów, których przekroczenie nakłada na zamawiających określone obowiązki przy jednoczesnym uproszczeniu procedury udzielania zamówień o wartościach niższych od kwot progów unijnych. Dodatkowe ułatwienia ograniczające wymogi formalne wprowadzono w odniesieniu do zamówień w przedziale wartości od 6 tys. do 60 tys. euro.  

Do ogłaszania przetargów publicznych zostały zobowiązane instytucje sektora publicznego. Funkcję koordynującą i nadzorującą przetargi publiczne pełni Służba Zamówień Publicznych RL (Viešųjų pirkimų tarnyba prie LR Vyriausybės, https://vpt.lrv.lt/).

Ogłoszenia o przetargach są drukowane w oficjalnym biuletynie Unii Europejskiej, w dodatku „Informaciniai pranešimai” do wydawnictwa „Valstybės žinios” i w Centralnym Systemie

Informacyjnym Zamówień Publicznych. Prowadzenie przetargów publicznych w Internecie umożliwia Centralny Portal Zamówień Publicznych  www.cvpp.lt ; https://vpt.lrv.lt/; www.cpva.lt; https://ivpk.lrv.lt/

Kultura biznesowa na Litwie jest zbliżona do warunków obowiązujących w Polsce. Jeśli chcemy zaskarbić sobie przychylność u partnera litewskiego, to warto, oprócz angielskiego, znać choć kilka zwrotów po litewsku. Większość spraw biznesowych można załatwić przez telefon lub mailowo, jednak w wypadku ściślejszej współpracy warto czasem zadbać także o spotkania nieformalne np. podczas świąt narodowych lub spotkania na daczy podczas dni wolnych od pracy.  

Na Litwie przykłada się dużą wagę do tego, aby wszystkie transakcje handlowe podparte były pisemnymi umowami, z wyszczególnionymi warunkami dostaw i płatności oraz ewentualnymi karami za ich niedotrzymanie. Zerwanie umowy może mieć przykre konsekwencje.

Administracja gospodarcza

• Ministerstwo Gospodarki i Innowacji (LR ekonomikos ir inovacijų ministerija)

Gedimino pr. 38, LT-01104 Vilnius
http://eimin.lrv.lt/

• Ministerstwo Energetyki (LR Energetikos ministerija)

Gedimino pr. 38, LT-01104 Vilnius
http://enmin.lrv.lt/

• Ministerstwo Finansów (LR Finansų ministerija)

Lukiškių g. 2, 01512 Vilnius
http://finmin.lrv.lt/

• Ministerstwo Transportu i Komunikacji (LR Susisiekimo ministerija)

Gedimino pr. 17, 01505 Vilnius
http://sumin.lrv.lt/

• Ministerstwo Środowiska (LR Aplinkos ministerija)

A. Jakšto g. 4, LT-01105 Vilnius,​​​​​​
http://am.lrv.lt/

• Ministerstwo Rolnictwa (LR žemės ūkio ministerija)

Gedimino pr. 19, LT-01103 Vilnius
http://zum.lrv.lt/lt/

• Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej (LR socialinės apsaugos ir darbo ministerija)

Vivulskio g. 11, 03610 Vilnius
https://socmin.lrv.lt/

• Państwowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej (Valstybinio socialinio draudimo fondo valdyba prie Socialinės apsaugos ir darbo ministerijos)

Konstitucijos pr. 12, LT-09308 Vilnius
Odział w Wilnie - Laisvės pr. 28, LT-04540 Vilnius
Odział w Kownie - A.Mickevičiaus g. 42, LT-44240 Kaunas
www.sodra.lt

• Centrum Rejestru (Valstybės įmonė Registrų centras) 

Lvovo g. 25-101, 09320 Vilnius
www.registrucentras.lt
 
Samorządy gospodarcze

• Polsko-Litewska Izba Handlowa http://www.plcc.lt/pl/
• Forum Przedsiębiorczości Polskiej „Korona” www.korona.lt
• Litewska Konfederacja Przemysłowców (Lietuvos Pramonininkų Konfederacija)

Algirdo g. 4, LT-03161 Vilnius
www.lpk.lt

•  Litewska Konfederacja Biznesu (Lietuvos Verslo Konfederacija)

Gedimino pr. 2/1 – 28 (wejście od ul. Odminių), LT-01103 Vilnius
https://lvk.lt/

• Stowarzysznie Izb Przemysłowo-Handlowych i Rzemiosła (Lietuvos prekybos, pramonės ir amatų rūmų asociacija)

Vašingtono a. 1-63a, LT-01108 Vilnius 
www.chambers.lt

• Wileńska Izba  Przemysłowo-Handlowa (Vilniaus prekybos, pramonės ir amatų rūmai)

T. Kosciuškos g. 30, LT-01100 Vilnius
www.cci.lt

• Kowieńska Izba  Przemysłowo-Handlowa (Kauno prekybos, pramonės ir amatų rūmai)

K. Donelaičio g. 8, LT-44213 Kaunas
www.chamber.lt

• Kłajpedzka Izba  Przemysłowo-Handlowa (Klaipėdos prekybos, pramonės ir amatų rūmai)

Danės g. 17, LT-92117 Klaipėda
www.kcci.lt

• Poniewieżska Izba  Przemysłowo-Handlowa (Panevėžio prekybos, pramonės ir amatų rūmai)

Respublikos g. 34, LT-35173 Panevėžys 
https://paneveziorumai.lt/lt/

• Szawelska Izba  Przemysłowo-Handlowa (Šiaulių prekybos, pramonės ir amatų rūmai)

Vilniaus g. 88, LT-76285 Šiauliai
www.rumai.lt
 
Prasa ekonomiczna
Verslo žinios
J.Jasinskio g. 16A, LT-01112 Vilnius
www.vz.lt

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym
Departament Statystyki Republiki Litewskiej www.stat.gov.lt
Bank Centralny Lietuvos Bankas www.lb.lt
Sejm Republiki Litewskiej www.lrs.lt  (akty prawne)
Litewska Agencja Wsparcia Biznesu (Lietuvos verslo paramos agentura) http://lvpa.lt/
Litewski Instytut Wolnego Rynku (Lietuvos laisvosios rinkos institutas) https://www.llri.lt/
Przedsiębiorcza Litwa (Versli Lietuva)  https://www.enterpriselithuania.com/en/
Narodowa Agencja Rozwoju Regionalnego (Nacionalinės regionų plėtros agentūra) https://nrda.lt/

Wytyczne UE pt. Guidance on due diligence ws. rozpoznawania zjawiska pracy przymusowej