Polska na Litwie

Rys historyczny

Polskę i Litwę łączą wielowiekowe związki. Od czasów dynastii Jagiellonów nasze kraje były złączone ścisłymi więzami politycznymi, po Unii Lubelskiej w 1569 r. tworząc Rzeczpospolitą Obojga Narodów. Wielkim osiągnięciem naszych narodów, a także innych narodów zamieszkujących Rzeczpospolitą, było przyjęcie pierwszej konstytucji w Europie – Konstytucji 3 maja. Wspólnie walczyliśmy także o odzyskanie niepodległości w powstaniach w XIX wieku. Choć w XX wieku historia naszych krajów rozeszła się – pamięć o wielowiekowym współdziałaniu pozostała

Współpraca polityczna w okresie III RP

Wznowienie stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską i Republiką Litewską nastąpiło 5 września 1991 r. Traktat między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy został podpisany w Wilnie 26 kwietnia 1994 r. W roku 1997 r. powstały zaś instytucjonalne ramy dialogu politycznego z Litwą: Komitet Konsultacyjny Prezydentów RP i RL, Rada ds. Współpracy między Rządami RP i RL (pod przewodnictwem premierów), Zgromadzenie Parlamentarne Sejmu i Senatu RP i Sejmu RL. We współpracę instytucjonalną z Litwą wpisuje się także trójstronne Zgromadzenie Parlamentarne Sejmu i Senatu RP, Sejmu RL i Rady Najwyższej Ukrainy. Rada ds. Współpracy między Rządami RP i RL powołała cztery komisje; Komisję ds. Współpracy Gospodarczej, Komisję ds. Oświaty Kultury i Wspólnego Dziedzictwa Kulturowego, Komisję ds. Problemów Mniejszości Narodowych oraz Komisję ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, której przewodniczą wiceministrowie spraw zagranicznych jako Narodowi Koordynatorzy ds. Polsko-Litewskiej Współpracy Międzyrządowej (ostatnie posiedzenie Komisji odbyło się 14.11.2013 r. w Wilnie). W 2009 r. na szczeblu parlamentarnym powołane zostały polsko-litewska grupa robocza ds. Karty Polaka oraz komisja ds. oceny realizacji Traktatu z 1994 r. Istnieje także Grupa Ekspertów ds. Zachowania Dziedzictwa Kulturowego, która ostatni raz obradowała w dniach 17-18 maja 2017 roku w Wilnie. Intensyfikacja stosunków polsko – litewskich nastąpiła w 2017 roku. Od tego czasu przedstawiciele obu państw wielokrotnie przybywali z wizytami obustronnymi w celu rozwijania współpracy w dziedzinie realizacji projektów infrastrukturalnych, gospodarczych, jak też w kwestiach bezpieczeństwa.  W lutym 2019 r. Prezydenci Litwy i Polski przyjęli wspólną deklarację w sprawie wzmocnienia polsko-litewskiego partnerstwa na rzecz bezpieczeństwa. Ponadto w obecności prezydentów Polski i Litwy ministrowie obrony Polski - Mariusz Błaszczak i Litwy - Raimundas Karoblis podpisali porozumienie o ustanowieniu bezpiecznej łączności do wymiany informacji radiolokacyjnych oraz list intencyjny w sprawie afiliacji litewskiej brygady zmechanizowanej Geležinis Vilkas (Żelazny Wilk) i polskiej 15. Brygady Zmechanizowanej w czasie pokoju do dowództwa Wielonarodowej Dywizji Północny-Wschód. Polska aktywnie uczestniczy w misji NATO Baltic Air Policing – polskie samoloty regularnie patrolują przestrzeń powietrzną nad krajami bałtyckimi, w tym nad Litwą. 12 lutego 2019 r. wznowiło działalność Zgromadzenie Parlamentarne Polski i Litwy. Współpracę Polski i Litwy w dziedzinie kultury i edukacji reguluje Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litewskiej o współpracy w dziedzinie kultury, oświaty i nauki z 17 grudnia 1998 r. 1 czerwca 2007 r. powstał Polsko-Litewski Fundusz Wymiany Młodzieży. Według ostatniego powszechnego spisu ludności z 2011 roku Polacy stanowią najliczniejszą mniejszość narodową na Litwie: ok. 200 tys. osób czyli 6,58% ogółu ludności kraju.

Współpraca ekonomiczna Polski i Litwy ma intensywny charakter, ze względu na bliskość geograficzną i wspólne uczestnictwo w Jednolitym Rynku Unii Europejskiej. Polska jest jednym z najistotniejszych partnerów gospodarczych Litwy. Jesteśmy obecnie trzecim największym eksporterem na rynek litewski, obok Rosji i Niemiec (ok. 11% litewskiego importu pochodzi z Polski) i trzecim największym rynkiem zbytu dla towarów z Litwy. Wartość polsko-litewskich obrotów handlowych wynosi blisko 6 mld euro.  Polska jest również w czołówce partnerów pod względem bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Litwie. Szczególne znaczenie w naszej współpracy gospodarczej ma sektor energetyczny, w tym przede wszystkim inwestycja PKN Orlen w rafinerię w Możejkach. Orlen Lietuva, spółka córka polskiego koncernu, od lat jest największym płatnikiem podatku dochodowego do litewskiego budżetu. 

Linki

Ministerstwo Gospodarki
Ministerstwo Energetyki
Ministerstwo Finansów
Ministerstwo Transportu i Komunikacji 
Ministerstwo Środowiska
Ministerstwo Rolnictwa 
Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej 
Państwowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych przy Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej 
Centrum Rejestru 
Polsko-Litewska Izba Handlowa 
Forum Przedsiębiorczości Polskiej na Litwie „Korona” 
Enterprise Lithuania
Litewska Konfederacja Przemysłowców
Litewska Konfederacja Biznesu
Stowarzyszenie Izb Przemysłowo-Handlowych i Rzemiosła
Wileńska Izba  Przemysłowo-Handlowa
Kowieńska Izba  Przemysłowo-Handlowa
Kłajpedzka Izba  Przemysłowo-Handlowa 
Poniewieżska Izba  Przemysłowo-Handlowa 
Szawelska Izba  Przemysłowo-Handlowa
Prasa ekonomiczna 
  
Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym 
Departament Statystyki Republiki Litewskiej
Bank Centralny
Sejm Republiki Litewskiej
Litewska Agencja Rozwoju
Litewski Instytut Wolnego Rynku

Najważniejszą instytucją rozwijającą współpracę polsko-litewską w obszarze kultury jest Instytut Polski w Wilnie. Placówka została powołana Zarządzeniem Ministra Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej z dn. 21 grudnia 1995 r. na podstawie zapisów Traktatu między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską o przyjaznych stosunkach i dobrosąsiedzkiej współpracy. W dniu 1 lutego 1996 roku Ambasada RP poinformowała Ministerstwo Spraw Zagranicznych Litwy o rozpoczęciu pracy przez Instytut. Od tego czasu Instytut zorganizował na Litwie kilka tysięcy wydarzeń, od koncertów muzycznych, przez wystawy sztuki współczesnej, pokazy polskich filmów, po prezentacje polskiego teatru i wydanie oraz wsparcie ciekawych publikacji.   Instytut Polski w Wilnie współpracuje z najważniejszymi instytucjami kultury na całej Litwie: nie tylko w największych miastach – Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Szawlach, Poniewieżu, Alytusie, Kiejdanach, ale też w mniejszych miejscowościach – Taurogach, Wiłkomierzu, Telszach, Worniach, Solecznikach, Mejszagole, Niemenczynie, Święcianach, Rakiszkach i wielu in. Zdecydowana większość projektów z dziedziny polskiej kultury i nauki na Litwie odbywa się przy czynnym udziale placówki. Instytut działa w obszarze popularyzacji polskiej kultury, historii, nauki, sportu, turystyki, języka. Organizuje kursy języka polskiego. Instytut jest członkiem litewskiego klastra EUNIC.   Biblioteka Instytutu Polskiego w Wilnie oferuje największy na Litwie wybór polskiej literatury współczesnej. W wideotece Instytutu znajduje się kilkaset płyt DVD z najnowszymi polskimi filmami fabularnymi i dokumentalnymi, klasyka kina polskiego, ekranizacja polskiej literatury pięknej. Ponadto mamy duży wybór polskiej muzyki klasycznej, współczesnej i jazzowej na płytach CD. 

Placówka oraz Instytut Polski w Wilnie inicjuje i wspiera polsko-litewską współpracę naukową poprzez organizację konferencji naukowych, tematycznych prelekcji, wymianę wykładowców oraz spotkania ze znanymi polskimi naukowcami. Instytut Polski uczestniczy w festiwalach nauki na Litwie, zapraszając i sprowadzając z Polski popularne obiekty naukowe (naukobus, planetobus, łazik marsjański, drzewo Sierpińskiego i in.) i promuje studia na wyższych uczelniach w Polsce. Ponadto ambasada oraz Instytut Polski aktywnie angażują się w inne projekty mające na celu popularyzację oraz promocję polskich naukowców i osiągnięcia polskiej nauki.

Uznawalność kształcenia

W przypadku uznawalności w Polsce świadectw, dyplomów, stopni i tytułów naukowych uzyskanych na Litwie ważną datą jest 23 czerwca 1995 r. Podstawę prawną do uznawania ww. dokumentów stanowi tzw. Konwencja Praska z 1972 r. Wszystkie dokumenty, które zostały wydane w okresie obowiązywania tej konwencji i spełniają określone w niej warunki, są nadal uznawane za równoważne z ich polskimi odpowiednikami. Potwierdzenie uznania równoważności dyplomu objętego ww. konwencją można uzyskać występując z prośbą o wydanie imiennego zaświadczenia lub opinii ogólnej o dyplomie. W powyższej kwestii należy zwracać się do Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.
Wyjątek stanowią dyplomy lekarza, lekarza dentysty, farmaceuty, pielęgniarki, położnej, lekarza weterynarii lub architekta, wydane przed 23 czerwca 1995 r., stwierdzenie ich równoważności w Polsce możliwe jest jedynie po przeprowadzeniu nostryfikacji.
Obecnie obowiązująca Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Litewskiej o wzajemnym uznawaniu dokumentów uprawniających do podejmowania studiów wyższych oraz uznawaniu okresów studiów, tytułów zawodowych, stopni naukowych i stopni w zakresie sztuki podpisana w Wilnie dnia 9 marca 2005 r. (M.P. Nr 71, poz. 979) gwarantuje osobom, które po 23 czerwca 1995 r. uzyskały wykształcenie w jednym z państw-stron tej umowy, możliwość kontynuacji kształcenia w placówkach drugiego państwa (jest to tzw. uznanie do celów akademickich). Osoby te nie otrzymują jednak żadnego dokumentu stwierdzającego równoważność ich dyplomów z odpowiednimi dyplomami polskimi.

Instytut Polski w Wilnie