Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP dla pani Stanisławy Woronis
08.11.2024
8 listopada Konsul RP na Litwie Jolanta Wiśnioch wręczyła pani Stanisławie Woronis przyznany decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 października br. Krzyż Kawalerski Orderu Zasługi RP za wybitne zasługi w kultywowaniu polskich tradycji narodowych, za działalność na rzecz upamiętniania ofiar II Wojny Światowej. Odznaczenie zostało wręczone w rodzinnym domu Pani Stanisławy we wsi Koniuchy, w rejonie solecznickim na Litwie.
Pani Stanisława urodziła się w 1919 r. we wsi Koniuchy, która w czasie II wojny światowej padła ofiarą grabieży przeprowadzanych przez sowieckich partyzantów. W odwecie za zorganizowanie samoobrony 29 stycznia 1944 r. partyzanci sowieccy spacyfikowali mieszkańców Koniuch, w bestialski sposób zamordowano kilkadziesiąt osób, zaś wieś spalono, Pani Stanisława z mężem i córką zdołali się uratować. W 1947 roku mąż Pani Stanisławy Władysław Woronis został skazany na 10 lat łagrów za udział w samoobronie pod zarzutem antysowieckiej działalności, z zesłania powrócił w 1954 roku. Kobieta wychowywała samotnie córkę oraz doświadczała represji jako żona “wroga ludu”.
Zgodnie z oficjalną sowiecką narracją – okrutnego mordu na mieszkańcach wsi w 1944 roku dokonali Niemcy. To między innymi dzięki pani Stanisławie, która przez niemal pół wieku przechowała pamięć o tragicznych wydarzeniach – po rozpadzie Związku Radzieckiego prawda ujrzała światło dzienne. Dzięki m.in. jej świadectwu możliwe było wszczęcie śledztw ws. mordu w Koniuchach przez Instytut Pamięci Narodowej, Kongres Polonii w Kanadzie (ang. The Canadian Polish Congress) oraz Centrum Badania Ludobójstwa i Ruchu Oporu Mieszkańców Litwy (lt. Lietuvos gyventojų genocido ir rezistencijos tyrimo centras).
Przez kilkadziesiąt lat pani Stanisława Woronis jako wolontariuszka dbała o zachowanie stanu technicznego oraz czystości cmentarza w Koniuchach. Pomnik upamiętniający ofiary tych tragicznych wydarzeń ustanowiono tu dopiero w 2004 roku. Jej postawa była świadectwem polskości w tej miejscowości oraz całym rejonie solecznickim, jednocześnie była prawdziwym kustoszem pamięci, nie tylko pacyfikacji wsi Koniuchy, ale także obecności Polaków w tym rejonie. Przez całe swoje życie kultywowała polskie tradycje oraz język polski.
W 2024 roku Pani Stanisława obchodziła 105. rocznicę urodzin. Nadal mieszka we wsi Koniuchy. Pozostaje ważnym źródłem informacji dla badaczy z całego świata i jest rozpoznawana przez młodzież. Do dziś jest żywym wzorem polskości na dawnych polskich Kresach Wschodnich i stawianą jako wzór lokalną działaczką społeczną, zaangażowaną od ponad 75 lat w podtrzymywanie polskości na Wschodzie.
