Polska na Litwie

19 października 2021 – 16 stycznia 2022 r., Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich (Katedros a. 4, Wilno)

Patronat honorowy wystawy:
Prezydent Republiki Litewskiej Gitanas Nausėda
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda

Organizator wystawy: Muzeum Narodowe – Pałac Wielkich Książąt Litewskich (Litwa)

Współorganizatorzy wystawy: Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum (Polska), Instytut Adama Mickiewicza (Polska)

Partnerzy: Instytut Polski w Wilnie (Litwa), Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej (Litwa), Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej na Litwie (Polska)

 

Zmiany dojrzewające pod wpływem idei oświeceniowych spowodowały, że pod koniec XVIII wieku zostały przyjęte trzy ważne dla cywilizacji zachodniej dokumenty, kładące podwaliny pod kształtowanie się nowoczesnego społeczeństwa: Deklaracja niepodległości Stanów Zjednoczonych (1776), Deklaracja praw człowieka i obywatela we Francji (1789) i Konstytucja 3 maja w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pod względem radykalizmu Konstytucja 3 maja nie dorównywała programowym dokumentom rewolucji francuskiej, ale to właśnie ta konstytucja stała się granicą między demokracją szlachecką dawnej Polski i Litwy a współczesnością.

Wystawa organizowana w Muzeum Narodowym – Pałacu Wielkich Książąt Litewskich dla uczczenia 230. rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów to prezentacja procesów modernizacyjnych zachodzących w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku. Twórcy wystawy pokażą m.in., w jaki sposób narodziła się epoka „pokojowej rewolucji”, kto był głównym propagatorem nowych idei, jakie działania podjęto w celu umocnienia państwa, jak powstawała monarchia konstytucyjna i jak zmieniała się treść pojęć narodu i ojczyzny. Celem wystawy jest również ukazanie – z perspektywy Wielkiego Księstwa Litewskiego – genezy uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 roku, jej treści i przeznaczenia, wyeksponowanie inicjatorów reform przeprowadzonych za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz podkreślenie ich skali, pokazanie postaw społeczeństwa Litwy wobec centralizacji zjednoczonego państwa i podkreślenie trwałości idei unii lubelskiej, zatwierdzonych 20 października 1791 roku w Zaręczeniu Wzajemnym Obojga Narodów.

Wystawa składa się z siedmiu części powiązanych ze sobą chronologicznie i tematycznie. Procesy reform i centralizacji władzy w w Rzeczypospolitej Obojga Narodów przedstawione są w tekstach ówczesnych polityków, publicystów, luminarzy i kaznodziejów Wielkiego Księstwa Litewskiego, a wdrażane reformy ilustrowane są artefaktami odzwierciedlającymi życie codzienne mieszkańców województw i powiatów Litwy. Każda część tematyczna pokazuje najważniejsze postacie epoki, w której została uchwalona Konstytucja, oraz ich działalność.

Eksponaty wypożyczone na wystawę pochodzą ze zbiorów ok. trzydziestu instytucji dziedzictwa kulturowego i osób prywatnych z Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy.