Polska na Litwie

Ekspozycja, przygotowana przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność we współpracy z międzynarodowym gronem historyków, stanowi próbę syntezy burzliwych początków dwudziestolecia międzywojennego, ze szczególnym uwzględnieniem historii Europy Środkowo-Wschodniej. Składa się na nią ponad 200 ujętych w interaktywną formę materiałów archiwalnych – fotografii, dokumentów, filmów, map oraz indywidualnych świadectw pamięci. – Chcemy pokazać, że konsekwencje niektórych zjawisk sprzed 100 lat odczuwamy do dziś. Poprzez zestawienie różnych interpretacji procesów, które rozegrały się w naszym regionie po Wielkiej Wojnie, możemy zaprezentować także odmienne wrażliwości poszczególnych narodów i różnorodność obrazów tego konfliktu utrwalonych w zbiorowej pamięci. – mówi prof. Jan Rydel, koordynator strony polskiej w Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność (ENRS).

Bogaty wybór materiałów pokazywanych na wystawie dokumentuje i uświadamia niespotykaną skalę przemian, jakie zaszły w latach 1918–1923 w Europie. Pierwsza wojna światowa (1914–1918) całkowicie zmieniła oblicze kontynentu. Na gruzach czterech mocarstw wyrosło kilkanaście nowych państw. Prawie wszystkie granice zostały wytyczone na nowo, często na fali konfliktów zbrojnych, do których dochodziło jeszcze w ciągu kolejnych pięciu lat od oficjalnego zakończenia wojny. W wielu miejscach procesy te zakończyły się dopiero ok. 1923 roku. W wyniku ścierania się różnych, często odmiennych racji wyłoniła się  tzw. Nowa Europa (określenie użyte po raz pierwszy przez czechosłowackiego prezydenta Tomáša G. Masaryka), w której część narodów postrzegała wynik wojny jako ogromną tragedię, a dla innych był on kulminacją wysiłków w walce o niepodległość. Wszystkie jednak połączył trud odbudowy ze zniszczeń wojennych i wysiłki modernizacyjne przebiegające w cieniu zmian nie tylko politycznych, ale także społecznych, gospodarczych i kulturalnych. Wystawa opowiada również o zmianach w sztuce, gdyż pierwsza wojna światowa wzmocniła przekonanie o konieczności dokonania odnowy moralnej dwudziestowiecznego człowieka, co znalazło wyraz w pojmowaniu roli artysty, jako osoby kształtującej rzeczywistość przez sztukę – mówi prof. Piotr Juszkiewicz (UAM), członek Rady Naukowej Wystawy.

Wystawa Po Wielkiej Wojnie. Nowa Europa 1918–1923 prezentowana jest od trzech lat w ramach międzynarodowego tournée. Odwiedziła dotąd Pragę (Czechy), Sarajewo (Bośnia i Hercegowina), Bratysławę (Słowacja), Verdun (Francja), Berlin i Weimar (Niemcy), Rijekę (Chorwacja), Wiedeń (Austria) oraz polskie miasta: Wrocław, Kraków, Warszawę, Poznań i Lublin. Wilno jest drugim przystankiem podczas litewskiego tournée wystawy: między 12 sierpnia a 6 września można ją było zobaczyć w Kownie. 

Kuratorzy wystawy: dr Bartosz Dziewanowski-Stefańczyk (ESPS), dr Robert Żurek. 

Więcej informacji na temat projektu, ekspertów zaangażowanych w przygotowanie wystawy oraz międzynarodowej trasy można znaleźć pod adresem:  www.enrs.eu/afterthegreatwar. 

Wystawie towarzyszy katalog w angielskiej i polskiej wersji językowej. Publikacja w formacie elektronicznym dostępna jest pod adresem: https://enrs.eu/publication/after-the-great-war-exhibition-catalogue-pl

Wystawie towarzyszą materiały edukacyjne do pobrania ze strony ESPS: https://enrs.eu/afterthegreatwar#education

Ze względu na sytuację związaną z epidemią wirusa COVID-19 prezentacja odbywa się przy zachowaniu środków bezpieczeństwa.