Polska na Litwie

Otwierając wystawę w Sali Renesansowej wileńskiego pałacu, głos zabrali: Dyrektor Muzeum Narodowego Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie Vydas Dolinskas, Ambasador RP na Litwie Konstanty Radziwiłł, Minister Kultury Litwy Simonas Kairys, Wiceminister Spraw Zagranicznych Litwy Egidijus Meilūnas, Dyrektor Instytutu Adama Mickiewicza Barbara Schabowska oraz Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Andrzej Szczerski.

„Wagę dzisiejszego wydarzenia znakomicie podkreśla fakt, że swoim patronatem wystawę objęli Minister Spraw Zagranicznych RP prof. Zbigniew Rau, Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP prof. Piotr Gliński, jak również ich odpowiednicy w Republice Litewskiej: Minister Gabrielius Landsbergis oraz Minister Simonas Kairys. Przy okazji chciałbym tu podkreślić rolę pana Ministra Raua, który kilka miesięcy temu zachwycił się w Krakowie obrazem Kazimierza Alchimowicza i zasugerował jego prezentację w Wilnie. Wydarzenie wpisuje się w obchody 700-lecia Wilna i jest efektem doskonałej współpracy polsko-litewskiej: Instytutu Adama Mickiewicza, Muzeum Narodowego w Krakowie z Pałacem Wielkich Książąt Litewskich.” – w swoim przemówieniu zaznaczył ambasador Radziwiłł.

Magiczną oprawę muzyczną wernisażu zapewnili zespół śpiewaczy Monodia Polska pod kierunkiem Adama Struga oraz litewski chór kameralny AIDIJA pod kierownictwem Romualdasa Gražinisa.

 

Monumentalne płótno „Pogrzeb Giedymina“ często uznawane jest za najwybitniejsze dzieło K. Alchimowicza. Artysta podarował je Muzeum Narodowemu w Krakowie. Na obrazie pokazano wyobrażenie procesji pogrzebowej Giedymina. Do dziś okoliczności śmierci władcy pozostają owiane mgłą tajemnicy, jednak długo uważano, że Wielki Książę poległ w potyczce z zakonem krzyżackim w 1341 r. w okolicach Wielony. O tym, że procesja powraca z pola bitwy świadczy fakt, że pośród uczestników uwieczniono litewskich wojowników prowadzących niemieckich rycerzy w zbrojach – jeńców wojennych. Na czele procesji kroczy dwóch muzyków i kapłan, którzy informują o śmierci władcy. Za nimi podążają lamentujące kobiety i uzbrojeni we włócznie litewscy wojownicy. Za dmącym w róg wojownikiem widać arcykapłana Lizdejkę, a dopiero za nim niesione są zwłoki Giedymina. Umiejscowienie arcykapłana Lizdejki w pobliżu władcy potwierdza, że Litwa wciąż była państwem pogańskim. Choć Giedymin starał się o chrzest kilkakrotnie, Litwa odrzuciła pogaństwo dopiero za panowania wnuków Giedymina – Jagiełły i Witolda. Za Giedyminem najprawdopodobniej podążają jego synowie – z lewej strony widać Kiejstuta, z prawej Olgierda, niosącego flagę z historycznym godłem Litwy – Słupami Giedymina.

Prawdziwe miejsce pochówku Giedymina pozostaje nieznane. Według XIV-wiecznego autora Wielki Książę po śmierci został spalony. Według innych przekazów Giedymin mógł zostać pochowany na terenie obecnego Parku Górnego, na Wzgórzu Grobu Giedymina. Na obrazie, w tle, widać Zamek w Trokach, co oznacza, że Wilno, główna rezydencja władcy i miejsce jego wiecznego spoczynku, jest już blisko…

Obraz będzie prezentowany do 14 stycznia 2024 r.

Patronat wystawy:
Minister Spraw Zagranicznych Republiki Litewskiej Gabrielius Landsbergis
Minister Spraw Zagranicznych Rzeczypospolitej Polskiej Zbigniew Rau
Minister Kultury Republiki Litewskiej Simonas Kairys
Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej Piotr Gliński

Organizatorzy:
Muzeum Narodowe Pałac Wielkich Książąt Litewskich
Muzeum Narodowe w Krakowie
Instytut Adama Mickiewicza 

Partnerzy:
Instytut Polski w Wilnie
Ambasada Republiki Litewskiej w Rzeczypospolitej Polskiej
Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Litewskiej