Polska w Malezji

1. System gospodarczy i najważniejsze strategie gospodarcze

Brunei Darussalam to państwo położone na wyspie Borneo w Azji Południowo-Wschodniej. Gospodarka Brunei opiera się głównie na zasobach naturalnych, zwłaszcza na ropie naftowej i gazie ziemnym. Kraj ten charakteryzuje się stosunkowo wysokim standardem życia, bardzo niskim poziomem bezrobocia oraz znaczną zależnością od przemysłu naftowego i gazowego. Ropa i gaz wydobywane są przez państwową spółkę Brunei Shell Petroleum (największy podmiot gospodarczy w kraju), Total E&P Borneo BV oraz konsorcja australijskie i kanadyjskie. Warto zauważyć, że wydobycie ropy i gazu od lat spada, co jest wynikiem braku wcześniejszych, wystarczających inwestycji w infrastrukturę wydobywczą.

Najważniejsze strategie gospodarcze Brunei:

Dywersyfikacja gospodarki: Brunei, choć w dużej mierze zależne od ropy naftowej i gazu, dąży do dywersyfikacji gospodarki, by zmniejszyć swoją zależność od wahań cen surowców energetycznych. W ramach tego celu rozwija sektory takie jak turystyka, handel międzynarodowy, a także nowoczesne technologie. Programy takie jak Brunei Vision 2035 i Wawasan Brunei 2035 zakładają zwiększenie innowacyjności i poprawę konkurencyjności w różnych branżach.

Inwestycje w rozwój infrastruktury: Brunei stara się rozwijać swoją infrastrukturę, zwłaszcza w zakresie transportu, zdrowia, edukacji oraz cyfryzacji. Dzięki temu kraj chce przyciągnąć inwestycje zagraniczne oraz stworzyć lepsze warunki do rozwoju sektora prywatnego.

Strategie rozwoju sektora finansowego: rząd stara się wprowadzić reformy, które mają na celu przyciągnięcie inwestycji zagranicznych do sektora finansowego i bankowego. Brunei jest częścią Islamic Financial Centre, co przyciąga inwestycje z krajów Bliskiego Wschodu, które preferują inwestycje zgodne z zasadami prawa islamskiego.

Zrównoważony rozwój: Kraj jest jednym z regionalnych liderów ochrony środowiska i stara się promować inwestycje w odnawialne źródła energii, takie jak energia słoneczna i biomasa.

Edukacja i kapitał ludzki: Brunei inwestuje w system edukacji, aby wykształcić wykwalifikowaną siłę roboczą, która będzie mogła pracować w bardziej zaawansowanych technologiach i branżach.

Współpraca międzynarodowa: Brunei jest członkiem różnych organizacji międzynarodowych, takich jak ASEAN (Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej), WTO (Światowa Organizacja Handlu) oraz APEC (Wspólnota Gospodarcza Azji i Pacyfiku). W ramach tych organizacji Brunei stara się promować handel i współpracę regionalną, a także przyciągać inwestycje zagraniczne.

Źródła:

World Bank - Brunei Overview: https://www.worldbank.org/en/country/brunei

The World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

Ministry of Finance and Economy: https://www.mofe.gov.bn/SitePages/Home.aspx

Główne sektory gospodarki Brunei i ich udział w PKB

Przemysł naftowy i gazowy (sektor przemysłowy [surowcowy]) - udział w PKB: około 60-65%:

Brunei jest jednym z największych producentów ropy naftowej i gazu ziemnego w regionie. Przemysł ten jest kluczowy dla gospodarki kraju, odpowiadając za większość przychodów z eksportu oraz dochodów rządowych. Ropa naftowa i gaz ziemny stanowią około 90% eksportu Brunei. Wydobycie odbywa się głównie na Morzu Południowochińskim.

Usługi (sektor usługowy) - udział w PKB: około 30-35%:

W skład sektora usług wchodzi szeroki wachlarz działalności, w tym bankowość, turystyka, edukacja oraz sektor publiczny. Zmiany w polityce rządu, zmierzające do dywersyfikacji gospodarki, wpływają na rozwój tego sektora.

Rolnictwo i przemysł spożywczy - udział w PKB: mniej niż 2%:

Brunei posiada ograniczoną powierzchnię gruntów rolnych, co sprawia, że kraj w dużej mierze polega na imporcie produktów spożywczych. Władze Brunei inwestują w rozwój lokalnego rolnictwa (głównie rybołówstwo, hodowla drobiu, uprawy ryżu i warzyw), aby zwiększyć bezpieczeństwo żywnościowe i zminimalizować zależność od importu.

Budownictwo i infrastruktura - udział w PKB: około 2-3%:

Sektor budowlany jest również ważny, choć w porównaniu do sektora surowcowego i usługowego ma mniejszy udział w PKB.

Źródła:

The World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

Brunei Darussalam National Statistic Centre: https://www.deps.gov.bn/

Polityka kursowa Brunei

Brunei nie prowadzi własnej, niezależnej polityki kursowej, lecz opiera swoją politykę walutową na stabilności kursu singapurskiego dolara, a obie waluty – dolar brunejski (BND) i dolar singapurski (SGD) – są wzajemnie wymienne po stałym kursie 1:1.

Źródła:

Monetary Authority of Brunei Darussalam (MABD): https://www.mabd.gov.bn

Bank Centralny Singapuru (Monetary Authority of Singapore: https://www.mas.gov.sg

CIA World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

Surowce i technologie krytyczne Brunei

Brunei, będąc jednym z najbogatszych państw w Azji, opiera swoją gospodarkę na zasobach naturalnych, zwłaszcza ropie naftowej i gazie ziemnym. Oprócz tego, Brunei dąży do dywersyfikacji swojej gospodarki poprzez inwestycje w technologie, szczególnie te związane z przemysłami przyszłości, jak technologie cyfrowe i zielona energia.

Surowce krytyczne:

Ropa naftowa - Brunei jest jednym z większych producentów ropy naftowej w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Ropa stanowi główny surowiec eksportowy, a jej wydobycie i sprzedaż są fundamentem gospodarki kraju. Szacuje się, że Brunei posiada złoża ropy, które mogą wystarczyć na kolejne dziesięciolecia.

Gaz ziemny - to drugi kluczowy surowiec w Brunei, który również stanowi istotną część eksportu. Kraj posiada znaczące zasoby gazu ziemnego, które są wykorzystywane zarówno do zaspokojenia krajowego zapotrzebowania na energię, jak i eksportowane, głównie do Japonii i innych państw Azji.

Woda - choć Brunei jest małym krajem, posiada stosunkowo duże zasoby wodne, które są ważne zarówno dla konsumpcji wewnętrznej, jak i dla przemysłu. Woda w Brunei jest zasobem krytycznym z uwagi na intensywne wydobycie ropy i gazu, które mogą wpływać na jakość wód gruntowych.

Złoża wapienia - Brunei dysponuje także złożami wapienia, które są wykorzystywane głównie w budownictwie. Wpływają one na rozwój sektora budowlanego, choć są to zasoby o mniejszym znaczeniu w porównaniu do ropy i gazu.

Technologie krytyczne:

Technologie cyfrowe i sztuczna inteligencja (AI) - w ramach dążenia do dywersyfikacji gospodarki Brunei inwestuje w rozwój sektora IT i sztucznej inteligencji. W kraju rozwija się rynek technologii cyfrowych, a rząd stawia na innowacje w obszarach takich jak FinTech, e-commerce i edukacja cyfrowa. Przemiany cyfrowe są postrzegane jako kluczowe dla przyszłego rozwoju kraju.

Zielona energia i technologie odnawialne - Brunei stawia na rozwój technologii związanych z odnawialnymi źródłami energii, zwłaszcza w kontekście globalnych zmian klimatycznych. Kraj inwestuje w technologie słoneczne i biomasę, które mogą pomóc w przyszłości zrównoważyć jego zależność od paliw kopalnych.

Przemiany w sektorze wodnym i oczyszczania wody - z uwagi na znaczenie zasobów wodnych, Brunei rozwija technologie związane z zarządzaniem wodą i oczyszczaniem wody, w tym technologie oszczędzania wody w przemyśle i gospodarstwach domowych.

Technologie w sektorze naftowym i gazowym – związane z wydobyciem, transportem i przetwarzaniem ropy i gazu. Brunei korzysta z zaawansowanych technologii w celu efektywnego i bezpiecznego wydobycia surowców energetycznych z morza oraz optymalizacji procesów rafineryjnych.

Źródła:

World Bank (Bank Światowy): https://www.worldbank.org/en/country/brunei

CIA World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

Brunei Darussalam National Statistic Centre: https://www.deps.gov.bn/

Stan infrastruktury Brunei

Brunei, mimo swojej niewielkiej powierzchni i populacji, dysponuje stosunkowo rozwiniętą infrastrukturą, szczególnie w zakresie transportu, energetyki, telekomunikacji i dostępu do usług publicznych. Jako jedno z najbogatszych państw w regionie Azji Południowo-Wschodniej, Brunei ma dostęp do nowoczesnych technologii i zasobów, które umożliwiają podnoszenie standardu życia.

Transport

a) Transport drogowy

Sieć dróg: Biorąc pod uwagę, że ponad 50% powierzchni tego kraju stanowi las tropikalny, to Brunei ma rozwiniętą sieć dróg, szczególnie w stolicy, Bandar Seri Begawan, oraz w innych większych miastach. W kraju znajdują się zarówno drogi asfaltowe, jak i wiele dróg prowadzących do obszarów wiejskich. Sieć drogowa jest dobrze utrzymana, a infrastruktura transportowa jest nowoczesna (jednak z uwagi na małą powierzchnię kraju transport drogowy nie odgrywa tak kluczowej roli, jak w większych państwach). W marcu 2020 r. otwarty został 30-kilometrowy most Sultan Haji Omar Ali Saifuddien – największy projekt infrastrukturalny w historii sułtanatu, łączący dwie oddzielone dotychczas szeroką zatoką części kraju (Muara i Temburong).

b) Transport lotniczy

Lotniska: Brunei posiada jedno międzynarodowe lotnisko – Międzynarodowy Port Lotniczy Brunei (BIA) w Bandar Seri Begawan. Lotnisko obsługuje zarówno połączenia krajowe, jak i międzynarodowe, głównie do sąsiednich krajów Azji Południowo-Wschodniej. Królewskie Linie lotnicze Brunei (RBA) obsługują loty długodystansowe do Azji, Australii, na Bliski Wschód i do Europy, a także do kilku miejsc na krótkich trasach do Malezji i Indonezji.

c) Transport wodny

Porty: Brunei ma kilka portów morskich, w tym główny port Muara, który obsługuje eksport ropy naftowej i gazu. Porty te są dobrze rozwinięte, ale mają charakter głównie przemysłowy.

Transport rzeczny: Rzeki, zwłaszcza rzeka Brunei, odgrywają rolę w transporcie lokalnym, zwłaszcza w regionach mniej zurbanizowanych.

Energetyka

Brunei dysponuje rozbudowaną infrastrukturą energetyczną, głównie związaną z wydobyciem i przetwarzaniem ropy naftowej oraz gazu ziemnego. Większość energii elektrycznej w Brunei pochodzi z gazu ziemnego, którego kraj posiada duże zasoby. Sieć elektroenergetyczna jest nowoczesna i pokrywa zapotrzebowanie krajowe. W 2020 r. Brunei podjęło inicjatywy dotyczące rozwoju odnawialnych źródeł energii, takich jak energia słoneczna, ale wciąż głównym źródłem energii są paliwa kopalne. System przesyłowy gazu ziemnego jest rozwinięty, a gaz jest wykorzystywany nie tylko do produkcji energii, ale także w przemyśle i do celów domowych.

Telekomunikacja

Brunei ma rozwiniętą infrastrukturę telekomunikacyjną, która zapewnia szybki dostęp do internetu oraz nowoczesnych usług komunikacyjnych. Brunei wdraża także sieć 5G.

Woda i kanalizacja

Brunei dysponuje rozbudowaną siecią wodociągową i kanalizacyjną, zapewniającą wysoką jakość usług w miastach. Większość mieszkańców Brunei ma dostęp do czystej wody pitnej, a sieć wodociągowa w miastach jest nowoczesna i efektywna. Brunei inwestuje w rozwój nowoczesnych technologii oczyszczania ścieków oraz w zarządzanie zasobami wodnymi, aby zapewnić długoterminową zrównoważoną gospodarkę wodną.

Zrównoważony rozwój infrastruktury

Brunei stara się stawiać coraz większy nacisk na zrównoważony rozwój infrastruktury, szczególnie w kontekście zielonych technologii, energii odnawialnej i zmniejszania emisji CO₂. Kraj koncentruje się na zrównoważonym planowaniu miast i rozwoju przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem zielonych przestrzeni oraz efektywnych technologii budowlanych. W ramach strategii rozwoju, Brunei dąży do rozwoju elektrycznych pojazdów oraz inwestuje w zrównoważony transport publiczny.

Źródła:

World Bank (Bank Światowy: https://www.worldbank.org/en/country/brunei

CIA World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

Nations Encyclopedia: https://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Brunei-Darussalam-INFRASTRUCTURE-POWER-AND-COMMUNICATIONS.html

US Department of State: https://www.state.gov/reports/2021-investment-climate-statements/brunei/

Kalendarz dni wolnych od pracy w Brunei

Liczba świąt państwowych w Brunei jest efektem poszanowania islamu jako religii państwowej, królewskich tradycji i wielokulturowości. Najważniejsze uroczystości to Święto Narodowe, upamiętniające niepodległość Brunei z 1984 r., oraz urodziny sułtana, na cześć monarchy – głowy państwa. Święta takie jak Mawlid al-Nabi, Ramadan z Hari Raya Aidilfitri i Święto Ofiarowania, Hari Raya Aidiladha, podkreślają głęboko zakorzenioną wiarę muzułmańską w Brunei. Z kolei celebrowanie Chińskiego Nowego Roku oraz Bożego Narodzenia pokazuje różnorodność kulturową kraju i poszanowanie różnych grup etnicznych. W Brunei dni wolne od pracy obejmują zarówno święta narodowe, jak i religijne.

 Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy w 2025 r.:

Źródła:

Most Holidays: https://mostholidays.com/brunei#:~:text=Public%20Holidays%20in%20Brunei%201%20Chinese%20New%20Year,7%20His%20Majesty%20the%20Sultan%27s%20Birthday%20%2815th%20July%29

Public Holidays: https://publicholidays.asia/brunei/2025-dates/

Źródła:

Międzynarodowy Fundusz Walutowy. World Economic Outlook 2024: https://www.imf.org/external/datamapper/datasets/WEO
Bank Światowy. Brunei Darussalam: https://data.worldbank.org/country/brunei-darussalam

Źródła:

Ministerstwo Finansów Brunei Darussalam. Final report of the labour force survey 2023: https://deps.mofe.gov.bn/SitePages/Labour%20Force.aspx

Ministerstwo Finansów Brunei Darussalam. Report of summary findings household expenditure survey (HES) 2015/16.: https://deps.mofe.gov.bn/DEPD%20Documents%20Library/DOS/KPK_HES/Final%20HES%202015-16%20Report%20(15-01-2018)%20(Reduced%20Size).pdf

Bank Światowy. Gini Index: https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?year=2019 Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju. Human Development Report 2023/2024: https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2023-24

1. Najważniejsi partnerzy handlowi

W 2023 r. najważniejszym rynkami eksportowymi dla Brunei były Australia (21%), Singapur (17%), Chiny (16,6%), Japonia (14%), Malezja (7%), Tajlandia (5%), Indonezja (3%) oraz Republika Korei (2,7%). Brunei najwięcej importowało z Malezji (26%), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (11%), Chin (10,5%), Australii (7,2%), Kataru (6,2%), Kazachstanu (6%), Singapuru (4,7%), Arabii Saudyjskiej (3,7%), USA (3,6%) oraz Rosji (3,2%).

Podstawowe produkty i usługi importowe i eksportowe

Wartość eksportu towarów z Brunei wyniosła w 2023 r. 11,2 mld USD. Ogólny eksport towarów z Brunei spadł o 21% w porównaniu z 2022 rokiem. Eksport towarów zmniejszył się dokładnie o 2,98 mld USD (wartość eksportu towarów z Brunei wyniosła 14,2 mld USD w 2022 r.). Wartość importu towarów do Brunei wyniosła w 2023 r. 7,48 mld USD. Całkowity import surowców do Brunei zmniejszył się o 18,5% w porównaniu z 2022 rokiem. Import towarów zmniejszył się dokładnie o 1,69 mld USD (wartość importu towarów do Brunei wyniosła 9,18 mld USD w 2022 r.). Warto podkreślić, że Brunei, poza wydobyciem, także importuje ropę naftową w celu jej rafinacji.

Głównymi towarami eksportowymi Brunei są: rafinowana ropa naftowa (4,94 mld USD), gaz ropopochodny (3,99 mld USD), ropa naftowa (2,1 mld USD), węglowodory cykliczne (1,98 mld USD) i nawozy azotowe (241 mln USD). Głównymi towarami importowanymi do Brunei są z kolei: ropa naftowa (5,05 mld USD), rafinowana ropa naftowa (544 mln USD), samochody (249 mln USD), brykiety węglowe (165 mln USD) oraz turbiny gazowe (128 mln USD).

Źródła:

OEC: https://oec.world/en/profile/country/brn

World Integrated Trade Solution: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/Country/BRN/Year/2022/TradeFlow/EXPIMP

Trend Economy: https://trendeconomy.com/data/h2/Brunei/TOTAL

CIA World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

​​​​​​​Główni inwestorzy

Chiny - są jednym z najważniejszych inwestorów zagranicznych w Brunei, szczególnie w kontekście inicjatywy Pasa i Szlaku (Belt and Road Initiative). Inwestycje chińskie obejmują infrastrukturę, energetykę i przemysł budowlany. Chińskie firmy, takie jak China State Construction Engineering Corporation i China National Offshore Oil Corporation (CNOOC), są aktywne w sektorze naftowym i gazowym. W ostatnich latach obserwuje się również rosnące zaangażowanie Chin w rozwój infrastruktury transportowej i energetycznej.

Wielka Brytania – ze względów historycznych Brunei ma bliskie powiązania z Wielką Brytanią. Wielu Brunejczyków, w tym większość ministrów, studiowało w Wielkiej Brytanii. W kraju jest wielu brytyjskich ekspatriantów, a także pracowników migrujących. Do brytyjskich firm działających w Brunei należą m.in. Standard Chartered czy KPMG, ale największe znaczenie za względu na inwestycje ma firma Royal Dutch Shell, która posiada 50% udziałów (pozostałe 50% należy do rządu Brunei) w Brunei Shell Petroleum (BSP) – spółce, która jest odpowiedzialna za poszukiwania i produkcję ropy naftowej i skroplonego gazu ziemnego na terenie Brunei. 

Japonia - jest jednym z kluczowych partnerów inwestycyjnych Brunei, zwłaszcza w sektorze gazu skroplonego (LNG). Japońskie firmy, takie jak Mitsubishi Corporation, odgrywają istotną rolę w produkcji i eksporcie LNG z Brunei. Inwestycje Japonii koncentrują się na energetyce, ale istnieje także współpraca w sektorze technologicznym i przemysłowym.

Republika Korei - podobnie jak Japonia, jest znaczącym inwestorem w sektorze LNG w Brunei. Korea Gas Corporation (KOGAS) i inne koreańskie firmy energetyczne są zaangażowane w projekty związane z wydobyciem i eksportem gazu. Republika Korei inwestuje też w technologie i innowacje, a także rozwija współpracę w sektorze edukacji.

Singapur – firmy z tego kraju są obecne zwłaszcza w sektorach finansowym i usługowym. Oba kraje łączy specjalna umowa o wymienności walutowej, co sprzyja współpracy gospodarczej. Singapurskie firmy inwestują również w turystykę i transpor.

Malezja - ze względu na bliskość geograficzną i silne więzi gospodarcze Malezja jest istotnym inwestorem w Brunei. Inwestycje malezyjskie dotyczą głównie sektora budowlanego, rolniczego i energetycznego. Malezja i Brunei współpracują również w zakresie edukacji, handlu detalicznego i usług finansowych.

Australia - jest znaczącym inwestorem, szczególnie w sektorach zasobów naturalnych i edukacji. Australijskie firmy naftowe, takie jak Woodside Petroleum, prowadzą działalność w sektorze energetycznym Brunei. Ponadto, Australia inwestuje w projekty związane z turystyką i edukacją, przyciągając studentów z Brunei do swoich uniwersytetów.

Stany Zjednoczone - odgrywają istotną rolę jako inwestor w Brunei, głównie poprzez firmy działające w sektorze energetycznym. Firmy takie jak Halliburton i Schlumberger są zaangażowane w projekty związane z wydobyciem ropy naftowej i gazu. USA są także aktywne w sektorze technologii i innowacji, gdzie promują rozwój zaawansowanych technologii i startupów w Brunei.

Źródła:

Brunei Investment Agency (BIA: https://www.bia.gov.bn

World Bank (Bank Światowy): https://www.worldbank.org/en/country/brunei

CIA World Factbook: https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/brunei/

​​​​​​​Główne kierunki inwestycji zagranicznych

Główne kierunki inwestycji zagranicznych w Brunei obejmują sektor energetyczny, a także obszary, takie jak infrastruktura, usługi finansowe, turystyka oraz nowoczesne technologie. Zgodnie z planem gospodarczym Wizja 2035 (Brunei Vision 2035), kraj dąży do dywersyfikacji gospodarki, co wpływa na poszerzanie inwestycji poza tradycyjne sektory.

Energetyka – główny sektor przyciągający inwestycje zagraniczne, zwłaszcza ropa naftowa i gaz ziemny. Najwięksi inwestorzy zagraniczni w sektorze energetycznym to międzynarodowe koncerny, takie jak Royal Dutch Shell (poprzez spółkę joint venture Brunei Shell Petroleum) oraz Mitsubishi Corporation z Japonii. Korea Gas Corporation (KOGAS) i chińska CNOOC również odgrywają istotną rolę w projektach LNG.

Inwestycje w zieloną energię: Brunei zaczyna przyciągać inwestycje w odnawialne źródła energii, zwłaszcza w projekty związane z energią słoneczną, które są częścią strategii dywersyfikacji gospodarki i zmniejszania zależności od paliw kopalnych.

Infrastruktura – główni inwestorzy to Chiny, Malezja i Singapuru. Chiny, poprzez inicjatywę Pasa i Szlaku, inwestują w rozwój infrastruktury transportowej oraz portowej. Przykładem jest modernizacja Portu Muara, który ma stać się ważnym węzłem handlowym w regionie.

Technologie i innowacje – Brunei stara się dywersyfikować gospodarkę, a inwestorzy zagraniczni z krajów takich jak Republika Korei, Japonia oraz Singapur wykazują rosnące zainteresowanie inwestycjami w sektor IT, FinTech, biotechnologii oraz zielonych technologii.

FinTech i IT: Inwestorzy z Singapuru oraz Republiki Korei wspierają rozwój startupów technologicznych i innowacji cyfrowych w Brunei, co obejmuje projekty związane z finansami cyfrowymi, technologią blockchain oraz handlem elektronicznym.

Zielona technologia: Inwestorzy z Japonii i Republiki Korei angażują się w rozwój technologii przyjaznych środowisku, w tym projektów związanych z redukcją emisji dwutlenku węgla oraz energią odnawialną.

Turystyka – sektor ten jest jednym z priorytetów w strategii dywersyfikacji gospodarki Brunei. Inwestycje zagraniczne w rozwój turystyki obejmują budowę luksusowych ośrodków, hoteli oraz infrastruktury turystycznej. Brunei posiada bogate zasoby przyrodnicze, co przyciąga inwestycje w ekoturystykę, szczególnie w projekty mające na celu ochronę środowiska i rozwój turystyki zrównoważonej.

Usługi finansowe – Brunei promuje usługi finansowe zgodne z zasadami prawa islamskiego, co przyciąga inwestorów z krajów Bliskiego Wschodu, takich jak Katar i Zjednoczone Emiraty Arabskie.

Źródła:

Brunei Investment Agency (BIA): https://www.bia.gov.bn

World Bank: https://www.worldbank.org/en/country/brunei

ASEAN Investment Report 2023: https://asean.org

UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development): https://unctad.org

Brunei Darussalam Central Bank: https://www.bdcb.gov.bn

W zakresie współpracy regionalnej, Brunei Darussalam jest członkiem Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Jako członek ASEAN Brunei należy także do strefy wolnego handlu ASEAN Free Trade Area (AFTA), a także jest stroną porozumienia o swobodnym przepływie dóbr ASEAN Trade in Goods Agreement. Co więcej, Brunei objęte jest sześcioma porozumieniami wolnego handlu zawartymi przez ASEAN z Chinami, Republiką Korei, Japonią, Australią i Nową Zelandią, Indiami i Hong Kongiem. Poza powyższymi multilateralnymi porozumieniami, Brunei Darussalam posiada też jedną bilateralną umowę o wolnym handlu z Japonią (Brunei-Japan Economic Partnership Agreement).

Kraj należy również do największych światowych organizacji zajmujących się międzynarodowymi stosunkami handlowymi, czyli Światowej Organizacji Handlu (WTO), Banku Światowego (WB) i Międzynarodowego Funduszu Walutowego (IMF). Brunei Darussalam jest również krajem członkowskim Azjatyckiego Banku Rozwoju (ADB) – międzynarodowej instytucji finansowej promującej rozwój społeczno-ekonomiczny w państwach członkowskich oraz Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB) – wywodzącej się z Chin instytucji mającej na celu promocję zrównoważonego wzrostu gospodarczego i poprawę powiązań infrastrukturalnych w Azji.

Brunei Darussalam należy do Wspólnoty Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC), multilateralnego bloku promującego wolny handel w regionie Pacyfiku oraz formatu Asia-Europe Meeting (ASEM), promującego dialog polityczny między państwami Azji i Europy. W marcu 2018 r. Brunei podpisało porozumienie CPTPP wraz z Australią, Kanadą, Chile, Japonią, Malezją, Meksykiem, Nową Zelandią, Peru, Singapurem i Wietnamem. Porozumienie to ma na celu wzmocnienie postanowień wynikających z członkostwa w APEC, w zakresie wolnego handlu w regionie Pacyfiku. Brunei ratyfikowało traktat CPTPP w maju 2023 r., a w lipcu 2023 r. wszedł on oficjalnie w życie. Ponadto, w listopadzie 2020 r. Brunei Darussalam podpisało wraz z innymi członkami ASEAN oraz Australią, Chinami, Japonią, Nową Zelandią i Republiką Korei Regionalne Kompleksowe Partnerstwo Gospodarcze (RCEP). Brunei Darussalam bierze również udział w negocjacjach dot. zainicjowanego w 2022 r. przez Stany Zjednoczone Indo-Pacific Economic Framework (IPEF).

Brunei Darussalam, jako państwo muzułmańskie, działa także na forum Organizacji Współpracy Islamskiej (OIC) w zakresie systematycznego rozwijania i standaryzacji finansów islamskich, a także współpracy religijno-kulturowej. Pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi OIC działa Trade Preferential System (TPS-OIC), czyli porozumienie na rzecz łagodzenia barier wolnego handlu. Brunei Darussalam podpisało wstępny dokument określający proponowany zakres współpracy, ale nie podjęło dalszych kroków w celu ratyfikacji i implementacji porozumienia.

W zakresie współpracy gospodarczej z Europą, Brunei jest stroną podpisanego w 1985 r. Porozumienia o Współpracy pomiędzy ASEAN a Europejską Wspólnotą Gospodarczą. Łączna wartość obrotów handlu między krajami UE a Brunei w 2023 r. opiewała na 136 milionów EUR, z czego przytłaczającą większość stanowi eksport maszyn i sprzętu transportowego z EU do Brunei.

Źródła:

EU Directorate General for Trade. European Union, Trade in goods with Brunei: https://webgate.ec.europa.eu/isdb_results/factsheets/country/details_brunei_en.pdf

BruneiTrade. Free Trade Agreements: https://bruneitrade.mofe.gov.bn/SitePages/bdntr/bruneian_exporter/bnfta.aspx

Asian Development Bank. Brunei Darussalam factsheet: https://www.adb.org/publications/brunei-fact-sheet

Ministerstwo Finansów Brunei Darussalam. The RCEP Agreement: https://www.mofe.gov.bn/Lists/News/NewDispForm.aspx?ID=200

Źródła:

Corruption Perceptions Index: https://www.transparency.org/en/cpi/2023

US Department of State: https://www.state.gov/reports/2021-investment-climate-statements/brunei/

World Intellectual Property Organisation: https://www.wipo.int/web-publications/global-innovation-index-2024/en/

Index of Economic Freedom: https://www.heritage.org/index/pages/country-pages/brunei-darussalam

1. Dwustronne relacje handlowe i inwestycyjne (tabela za ostatnie 3 lata)

Według danych GUS, dwustronna wymiana handlu towarowego prezentowała się w ostatnich latach następująco:

Struktura wymiany handlowej Polski z Brunei Darussalam, ze względu na niewielki rozmiar rynku brunejskiego oraz jego homogeniczny charakter, odzwierciedla jednorazowe kontrakty zawierane w szeroko pojętych sektorach obronności oraz energii. Powoduje to częste i skokowe zmiany poziomów wymiany towarowej pomiędzy obydwoma krajami w okresach rocznych. Ponadto, można wyróżnić popyt na takie towary jak aparatura medyczna i produkty rolno-spożywcze z Polski oraz chemikalia z Brunei.

W Polsce brak jest inwestycji brunejskich. Preferencje inwestycyjne Brunei Darussalam koncentrują się na zakupach historycznych nieruchomości w Europie (głównie w Wielkiej Brytanii), a nie instytucjach komercyjnych, czy przemysłowych, a także na rolnictwie w Australii na potrzeby własne (Brunei dysponuje w Australii farmami hodowlanymi bydła i kóz o powierzchni przekraczającej powierzchnię samego państwa Brunei). Z kolei biorąc pod uwagę zachęty finansowe rządu Brunei dla potencjalnych inwestorów (m.in. brak podatków dochodowych, zwrot inwestycji do 70%, zwrot kosztów szkoleń i zamieszkania specjalistów, negocjowane koszty mediów), w niektórych dziedzinach, preferowanych przez Brunei (żywność, farmaceutyki, IT), może to być kraj atrakcyjny (np. w 2023 r. nastąpił 40-krotny wzrost eksportu produktów rolno-spożywczych z Polski do Brunei w porównaniu do roku poprzedniego, a na eksport ten złożyła się bardzo szeroka i różnorodna gama towarów, w tym wyroby mleczarskie, piekarnicze, czekoladowe czy wody mineralne).

Źródła:

GUS: https://dbw.stat.gov.pl/baza-danych

OEC: https://games.oec.world/en/profile/bilateral-country/pol/partner/brn?dynamicBilateralTradeSelector=year2021

Chandrawat & Partners: https://chandrawatpartners.com/bruneis-key-investment-areas-opportunities-for-growth/

Relacje z UE

Według danych Komisji Europejskiej handel pomiędzy UE a Brunei w 2023 r. wyniósł 136 mln EUR, jest jednak bardzo nierównomierny. UE importowała z Brunei produkty o wartości 3 mln EUR i eksportowała produkty o wartości 133 mln EUR. W 2022 r. było to 196 mln EUR - odpowiednio 40 mln EUR w imporcie i 156 mln EUR w przypadku eksportu.

Podobnie jak w przypadku wymiany handlowej z Polską, mamy do czynienia z częstymi i skokowymi zmianami poziomów wymiany towarowej w okresach rocznych. EU eksportuje głównie maszyny i urządzenia, sprzęt transportowy oraz produkty chemiczne, z kolei import z Brunei opiera się na maszynach oraz chemikaliach.

Brunei jest krajem członkowskim ASEAN od 1984 r. Porozumienie o współpracy pomiędzy krajami UE a ASEAN zostało podpisane w 1980 r. W 2003 r. weszła w życie inicjatywa TREATI (The Trans- Regional EU-ASEAN Trade Initiative), która ma za zadanie dalsze ułatwianie handlu pomiędzy krajami UE a ASEAN. W 2020 r. podpisano umowę o strategicznym partnerstwie UE – ASEAN. brak jest jednak planów podjęcia bezpośrednich negocjacji dwustronnej umowy o wolnym handlu na linii UE – Brunei.

Źródła:

Europese Commissie: https://webgate.ec.europa.eu/isdb_results/factsheets/country/details_brunei_en.pdf

EUinASEAN: https://euinasean.eu/cooperation/bilateral-cooperation/brunei-darussalam/

​​​​​​​Baza traktatowa

Brak gospodarczych umów dwustronnych.

Źródła:

https://traktaty.msz.gov.pl/

GUS: https://dbw.stat.gov.pl/baza-danych