Mniejszości Narodowe i Etniczne

Niemcy to najliczniejsza mniejszość narodowa zamieszkująca Polskę. Podczas przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań narodowość niemiecką zadeklarowało 144 238 obywateli polskich (wedle danych poprzedniego Narodowego spisu powszechnego z 2002 r. liczebność mniejszości niemieckiej wynosiła 147 094 osób), w tym: w województwie opolskim – 78 157 osób (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 104 399), śląskim – 34 799 (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 30 531), warmińsko-mazurskim – 4 645 (według Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2002 r. – 4 311). Wedle danych NSP 2002 r. największe skupiska obywateli polskich narodowości niemieckiej znajdują się w centralnych i wschodnich powiatach województwa opolskiego: strzeleckim (20,62 % mieszkańców powiatu), opolskim (19,82%), krapkowickim (18,38%), oleskim (16,82%), prudnickim (14,93%), kędzierzyńsko-kozielskim (13,15%), kluczborskim (9,75%) i opolskim-miejskim (2,46%) oraz w zachodnich powiatach województwa śląskiego: raciborskim (7,24%), gliwickim (4,25%), i lublinieckim (3,10%). Na terenie 19 gmin województwa opolskiego i 3 gmin województwa śląskiego przedstawiciele mniejszości niemieckiej stanowią ponad 20% mieszkańców gminy.

W Parlamencie zasiada przedstawiciel mniejszości niemieckiej wybrany z listy komitetu wyborczego mniejszości niemieckiej.

Przedstawiciele mniejszości niemieckiej są w większości katolikami, a tylko nieliczni (głównie zamieszkujący województwa Polski północnej) deklarują przynależność do Kościoła Ewangelicko – Augsburskiego.

Główne organizacje:

•    Związek Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce – Związek zrzesza organizacje mniejszości niemieckiej z dziewięciu województw, m.in. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców na Śląsku Opolskim, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego,  Związek Stowarzyszeń Niemieckich Warmii i Mazur, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej w Zielonej Górze, Towarzystwo Mniejszości Niemieckiej w Bydgoszczy, Niemieckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne we Wrocławiu, Towarzystwo Kulturalne Ludności Niemieckiej „Ojczyzna“ w Kwidzynie, Niemieckie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Pile oraz Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Województwa Zachodniopomorskiego. 
Organizacjami stowarzyszonymi są: Związek Młodzieży Mniejszości Niemieckiej 
w Rzeczypospolitej Polskiej, Górnośląskie Centrum Kultury i Spotkań im. Josepha von Eichendorffa, Centrum Badań Mniejszości Niemieckiej, Konwersatorium im. Josepha von Eichendorffa i Niemieckie Towarzystwo Oświatowe.
•    Stowarzyszenie Mazurskie Związek Polsko-Niemiecki w Olsztynie,
•    Fundacja Mniejszości Niemieckiej Wojewodztwa Śląskiego,
•    Stowarzyszenie Język-Kultura-Tradycja-Pomostem do Europy, 
•    Śląskie Stowarzyszenie Samorządowe.
 

Najważniejsze tytuły prasowe:

•    „Wochenblatt.pl"  –  tygodnik,
•     „Mitteilungsblatt"  –  miesięcznik,
•    „Masurische Storchenpost"  –  miesięcznik,
•    „Oberschlesische Stimme“ – codwutygodniowy  dodatek do tygodnika Wochenblatt.pl.

Niepubliczne media, portale internetowe:

• Polsko-Niemieckie Radio Internetowe „Mittendrin” – nadające audycje w języku niemieckim,
• Radio Vanessa z Raciborza – nadające audycję w języku niemieckim „Die deutsche Stimme aus Ratibor”,
• Radio DOXA w Opolu – nadające audycję w języku niemieckim „Musikschachtel-Abgekanzelt”,
• Telewizja Satelitarna TVS – emitująca niemieckojęzyczny magazyn „Schlesien Journal”,
• Spectrum.direct – portal internetowy dla członków mniejszości niemieckiej.

Największe imprezy kulturalne:

•    Festiwal Kultury Mniejszości Niemieckiej w Polsce,
•    Koncerty powiatowe – Prezentacja grup artystycznych w województwie opolskim,
•    Dzień Mniejszości Narodowych w Olsztynie, 
•    Festyn Letni „Sommerfest” w województwie warmińsko-mazurskim,
•    Kreiskulturfest przy jednym z oddziałów Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Niemców Województwa Śląskiego
•    Przegląd Orkiestr Mniejszości Niemieckiej w Leśnicy,
•    Przegląd Zespołów Dziecięcych i Młodzieżowych Mniejszości Niemieckiej w Leśnicy,
•    Festiwal Chórów i Zespołów Śpiewaczych Mniejszości Niemieckiej w Walcach.
 

Język niemiecki 

Język niemiecki należy do zachodniej podgrupy języków germańskich. Cechuje go bardzo silne zróżnicowanie dialektologiczne. Dzieli się na trzy zespoły dialektów: dolnoniemiecki, środkowoniemiecki oraz górnoniemiecki. Do zapisu języka niemieckiego używa się alfabetu łacińskiego.

Wyróżnia się trzy okresy historyczne rozwoju języka niemieckiego. Intensywny rozwój i unifikacja języka niemieckiego nastąpiły w okresie reformacji. Język literacki oparty jest na Biblii Marcina Lutra, która z kolei opierała się na języku używanym w Górnej Saksonii i Turyngii.

Język niemiecki jest językiem urzędowym w Niemczech, Luksemburgu, Austrii, Szwajcarii oraz Belgii. Występuje także w innych rejonach Europy jako język mniejszości narodowej. W Polsce w trakcie przeprowadzonego w 2011 r. Narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań 96 461 osób zadeklarowało używanie w kontaktach domowych języka niemieckiego. Główne skupiska osób używających w kontaktach domowych języka niemieckiego znajdują się we wschodnich i centralnych gminach województwa opolskiego oraz w południowo-zachodniej części województwa śląskiego. Mniejsze skupiska użytkowników tego języka znajdują się w województwach zachodnich i północnych. 

Na terenie województw opolskiego, warmińsko-mazurskiego i śląskiego w wielu placówkach oświatowych język niemiecki nauczany jest jako dodatkowy język mniejszości. W niektórych z nich wprowadzane jest nauczanie dwujęzyczne. Dla 31 gmin województwa opolskiego i śląskiego ustalono dodatkowe nazwy miejscowości w języku niemieckim. W 22 gminach język ten pełni funkcję języka pomocniczego w kontaktach przed organami gminy. Na rzecz rozwoju, promowania i ochrony języka niemieckiego w Polsce działają liczne organizacje niemieckiej mniejszości narodowej. Większość z nich skupiona jest w Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce.