Państwowe Liceum Sztuk Plastycznych im. A. Kenara w Zakopanem

Projekt zrealizowano dzięki finansowemu wsparciu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego

W plenerze wzięło udział 14 uczniów oraz 3 nauczycieli Szkoły. W trakcie pleneru zostały zrealizowany zarówno program jak i wszystkie zamierzone cele. Niektóre mniej znaczące pozycje programu ze względów czasowych pozostały zamienione: np. młodzież miała możliwość obejrzenia wystawy kostiumów scenicznych Francy Rame w ramach Museo Boncompagni Ludovisi per le Arti Decorative, il Costume e la Moda. Dodatkowo zwiedziliśmy Zamek Anioła oraz mieliśmy okazję podziwiać wiele zakątków miasta podczas licznych spacerów.

Do Rzymu dotarliśmy planowo dnia 6 lutego i po wylądowaniu zostaliśmy przewiezieni z lotniska Ciampino wynajętymi taksówkami do miejsca zakwaterowania, którym był dom noclegowy prowadzony przez siostry Pallotynki przy Via Mura Aurelia 7b. w Rzymie.

We wtorek 7 lutego, po śniadaniu, udaliśmy się do Muzeów Watykańskich, gdzie zostaliśmy oprowadzeni przez polskojęzycznego przewodnika. Zostaliśmy zapoznani z planem kompleksu oraz poznaliśmy najważniejsze obiekty i artefakty. W licznych salach muzeum podziwialiśmy dzieła malarskie i freski najwybitniejszych włoskich artystów: Rafaela Santi (w tym słynne Stance Watykańskie) Micheangelo Merisi Caravaggio (Złożenie do grobu) Leonardo da Vinci, Paolo Veronese, czy Jana Matejki (Jan Sobieski pod Wiedniem) i in. Pośród licznych dzieł rzeźbiarskich reprezentujących kulturę antycznej Grecji oraz obiektów rzemiosła artystycznego starożytnych Rzymian dostrzegliśmy perły kolekcji, czyli marmurową kompozycję rzeźbiarską zwaną Grupą Laokoona oraz Tors Belwederski. W trakcie zwiedzania nasze oczy przyciągały detale architektoniczne oraz ozdobne podłogowe i ścienne mozaiki. Ukoronowaniem zwiedzania sal muzealnych była Kaplica Sykstyńska z freskami Michała Anioła zdobiącymi sufit oraz ścianę frontową. Na zakończenie udaliśmy się do Bazyliki św. Piotra, gdzie naszym oczom ukazał się baldachim nad grobem św. Piotra zaprojektowany przez Gianlorenzo Bernini, słynna Pieta wykonana w karraryjskim marmurze przez młodego Michała Anioła, płaskorzeźbione epitafium autorstwa Antonio Canovy oraz liczne rzeźby i mozaiki ścienne (w tym kopie dzieł Rafaela) wykonane przez znakomitych włoskich mistrzów. Zwiedzanie bazyliki zostało zwieńczone wyprawą na kopułę, skąd podziwialiśmy panoramę miasta i wykonaliśmy pierwsze szkice. W drodze powrotnej do miejsca zakwaterowania zjedliśmy włoską obiadokolację i wykonaliśmy wieczorne zdjęcia na Placu św. Piotra.

Trzeci dzień pobytu w Rzymie, środa 8 lutego, rozpoczął się bardzo wcześnie. Po śniadaniu udaliśmy się na Audiencję Generalną z Papieżem Franciszkiem do sali audiencyjnej Pawła VI. Założyliśmy odświętne stroje z regionalnym akcentem. W celu identyfikacji grupy zabraliśmy ze sobą flagę narodową oraz baner z nazwą i logo Szkoły. W trakcie audiencji Ojciec Święty podzielił się refleksjami z niedawno zakończonej pielgrzymki do Afryki. Słowo Papieża zostało przetłumaczone i powtórzone w wielu językach. Jesteśmy szczególnie dumni, że w trakcie spotkania udało się nam przekazać na ręce Papieża Franciszka upominek w postaci pejzażu górskiego - widoku ośnieżonych Tatr, namalowanego przez Annę Mazur, uczennicę klasy 4A. Po przyjęciu błogosławieństwa i wykonaniu pamiątkowych fotografii wróciliśmy do domu Sióstr Pallotynek i przygotowaliśmy się do artystycznej wyprawy przez most Anioła w kierunku Placu Navona. W trasie zwiedziliśmy Zamek Anioła wraz z wystawą kostiumów scenicznych Francy Rame. Spacer wzdłuż Tybru obfitował w subtelne pejzaże, które dokumentowaliśmy na fotografiach. Plac Navona zachwycił nas pięknymi barokowymi fontannami i tu powstały pierwsze prace malarskie oraz kolejne szkice i rysunki. Następnym etapem naszego pleneru był Panteon ze swoją architekturą i szlachetnymi proporcjami. Podziwialiśmy konstrukcyjne i techniczne rozwiązania zastosowane w obiekcie przez rzymskich budowniczych. W drodze powrotnej wstąpiliśmy do kościoła Św. Ludwika Króla Francji, żeby zobaczyć trzy płótna Caravaggio poświęcone Św. Mateuszowi, czyli: Powołanie św. Mateusza, św. Mateusz z aniołem oraz Męczeństwo św. Mateusza. Obraz ołtarzowy pędzla Piotra Pawła Rubensa Madonna Loretańska z pewnym trudem obejrzeliśmy w remontowanym wnętrzu kościoła Chiesa Nova. Przy okazji zwiedziliśmy miejsce spoczynku twórcy oratoriów Filippo Neri. Po kolacji udaliśmy się na spoczynek.

Czwarty dzień naszej wyprawy, czyli 9 lutego rozpoczęliśmy od porannej mszy świętej odprawionej w języku polskim przy grobie Jana Pawła II w Bazylice św. Piotra. Mszy św. koncelebrowanej przewodniczył biskup Grzegorz Ryś wraz z Jałmużnikiem Papieskim biskupem Konradem Krajewskim. We mszy św. uczestniczyliśmy w odświętnych i regionalnych strojach, a nasze uczennice odczytały modlitwę wiernych. W bazylice wykonaliśmy serię pamiątkowych zdjęć. Po śniadaniu wyruszyliśmy w kierunku Placu Weneckiego i skierowaliśmy się do Pałacu Bonaparte, gdzie ma miejsce czasowa wystawa dzieł Vincenta van Gogha z kolekcji Kröller-Müller Museum w Hadze. Na wystawie zaprezentowano 50 dzieł artysty w porządku chronologicznym, a kolekcja została uzupełniona materiałem fotograficznym, informacjami biograficznymi, a nawet osobistymi przedmiotami, które pozwalają lepiej zrozumieć fenomen twórczej osobowości van Gogha. Wystawę dopełnia sala multimedialna. Po obejrzeniu wystawy przeszliśmy na Wzgórze Kapitolińskie. Po uwiecznieniu przy pomocy aparatów fotograficznych perspektywy starożytnego Rzymu wraz z panią przewodnik udaliśmy się do Muzeum Kapitolińskiego. Mogliśmy się tutaj zapoznać z rękodziełem i artefaktami kultury etruskiej. Obejrzeliśmy bogatą kolekcję portretów patrycjuszek i patrycjuszy rzymskich uwiecznionych w marmurze oraz rzymskie kopie antycznych dzieł greckich, w tym posąg Wenus Medycejskiej. Z oryginalnych dzieł rzymskich uwagę przykuwał Umierający Gal. Podziwialiśmy symbol miasta w postaci odlanej w brązie Wilczycy Kapitolińskiej oraz oryginalny konny posąg Marka Aureliusza, a także Chłopca wyciągającego ze stopy cierń. Kolekcji dopełniały kunsztowne ścienne i podłogowe mozaiki. Spacer wzdłuż antycznych ruin w kierunku Koloseum obfitował w ciekawe widoki do fotografowania.

Piątego dnia pleneru, czyli 10 lutego, wyruszyliśmy pociągiem do Asyżu. Dotarliśmy na miejsce po 2 godzinach podróży urozmaiconej pejzażami zielonej - pomimo zimowej pory Umbrii, przemykającymi za oknami wagonu. Asyż przywitał nas kobaltowym niebem, które towarzyszyło nam do końca dnia. Po mszy świętej odprawionej w Bazylice św. Franciszka w intencji Uczniów i Pracowników Szkoły, zwiedziliśmy zespół świątyni wraz z przewodnikiem. Dowiedzieliśmy się wielu interesujących faktów z życia Świętego Franciszka i wpływie, jaki wywarł na kościół. Opowieść przewodnika odzwierciedlała się w przedstawieniach pokazanych na freskach autorstwa Giotto di Bondone, ukazujących życie świętego. Tematyka fresków wykonanych przez Cimabuego oraz Giotto nawiązywała także do Pisma Świętego i stanowiła tzw. biblię pauperum. Widzieliśmy także historyczne pamiątki: rzeczy osobiste i dokument z podpisem św. Franciszka. Korzystając z pięknej, słonecznej pogody, młodzież podzieliła pozostały czas na pracę artystyczną oraz zwiedzanie malowniczych zaułków Asyżu.

Szósty dzień pleneru, 11 lutego, przeznaczony został na zapoznanie się z bogatą kolekcją dzieł sztuki zgromadzoną przez rodzinę Borghese, dostępną dla zwiedzających pod nazwą Galerii Borghese. W bogato zdobionych wnętrzach willi mieliśmy szansę zobaczyć kolekcję wybitnych rzeźb Gianlorenzo Berniniego, w tym Dawida, Porwanie Prozerpiny, Apollo i Dafne i portret kardynała Scypiona Borghese w dwóch egzemplarzach. Tu też mogliśmy podziwiać dzieło Antonia Canovy, czyli Odpoczywającą Wenus, będącą portretem Pauliny Borghese oraz liczne dzieła malarskie najwybitniejszych twórców: Rafaella Santi (Kobieta z jednorożcem), Caravagio (Jan Chrzciciel, Św. Hieronim), Petra Paula Rubensa (Zuzanna i starcy), Giana Lorenzo Bernini ( Autoportret ), Domenichino (Diana i jej nimfy), czy Danae Corregia. Po wspaniałej uczcie dla ducha i zmysłów, której dostarczyła nam kontemplacja najznakomitszych dzieł włoskich artystów, opuściliśmy progi Galerii Borghese i skierowaliśmy się na Schody Hiszpańskie. Zatrzymaliśmy się na tu na plener rysunkowo- malarsko-fotograficzny, notując obrazy z jednego z najchętniej odwiedzanych przez turystów zakątka Rzymu. Równie gwarno było przed czołem fontanny Di Trevi, która urzekła nas teatralnym rozmachem.

Siódmy dzień pleneru - niedzielę 12 lutego rozpoczęliśmy Mszą św. w kościele San Salvatore in Onde, gdzie znajdują się doczesne szczątki św. Wincentego Pallotti. Tu nastąpiło nasze spotkanie z przełożonymi żeńskiego zakonu Sióstr Pallotynek, które gościły nas w domu swojego zgromadzenia w trakcie naszego pobytu w Rzymie. Po spotkaniu wróciliśmy w rejon Bazyliki św. Piotra, gdzie uczestniczyliśmy w modlitwie Anioł Pański prowadzonej przez papieża Franciszka oraz wygospodarowaliśmy czas na plener rysunkowo - malarski. Po upływie wyznaczonego na tę aktywność czasu, wyruszyliśmy do Bazyliki św. Jana na Lateranie, gdzie uzupełniliśmy naszą wiedzę na temat historii kościoła katolickiego w Rzymie. Wizyta była też okazją do praktyki religijnej, jaką było wspięcie się po Świętych Schodach, które znajdują się w pobliżu. W programie naszego pleneru uwzględniliśmy także odwiedzenie kościoła Matki Boskiej Zwycięskiej, gdzie naszym oczom ukazał się spektakularny teatr formy i światła, czyli aranżacja dzieła rzeźbiarskiego autorstwa Gianlorenzo Bernini - Ekstaza świętej Teresy. W kościele Santa Maria del Popolo odnaleźliśmy kolejne wybitne dzieła Caravaggia: Nawrócenie św Pawła oraz Męczeństwo św. Pawła.

Ostatni dzień pleneru - poniedziałek 13 lutego przeznaczyliśmy na zwiedzanie zabytków starożytnego Rzymu, czyli Forum Romanum wraz z Palatynem oraz Koloseum. Najpierw obejrzeliśmy zespół zabytkowych ruin z perspektywy ulicy, ustalając położenie poszczególnych budowli, które przetrwały do naszych czasów w stanie niepełnym. Po godzinie 13 weszliśmy do Cyrku Flawiuszy, czyli Koloseum, gdzie zapoznaliśmy się z architekturą i historią związaną z funkcjonowaniem obiektu. Czas zwiedzania Forum Romanum wraz z Villą Farnese i jej pięknym ogrodem położonym na Palatynie był przeznaczony jednocześnie na plener artystyczny. Młodzież notowała urokliwe historyczne zakątki za pomocą ołówka, pędzla i aparatu fotograficznego. Pogrążonych w zadumie i pracy młodych adeptów sztuki zaalarmowały gwizdki i nawoływania strażników wzywające do opuszczenia zabytkowego terenu. W drodze powrotnej zatrzymaliśmy się w kultowym sklepie Hard Rock celem nabycia stylowych pamiątek. Jak co dzień w porze wieczornej udaliśmy się na posiłek do zaprzyjaźnionej restauracji Goose położonej w pobliżu Bazyliki św Piotra oraz miejsca naszego zakwaterowania. Po wieczornym przeglądzie prac udaliśmy się na spoczynek.

14 lutego – wtorek, po śniadaniu dokończyliśmy pakowanie bagaży i przygotowaliśmy pokoje do oddania. Podziękowaliśmy gospodarzom obiektu za gościnę, przekazując na ręce siostry Marty Litawy- dyrektora hotelu, pejzaż tatrzański namalowany przez uczennicę klasy 4A Martynę Staszel. Następnie zamówionymi taksówkami udaliśmy się na lotnisko Ciampino. Lot powrotny do Krakowa przebiegł bez przeszkód. Tu czekał na nas zamówiony bus, którym dotarliśmy do Zakopanego.

Historia pędzlem pisana - plener artystyczny w Rzymie był niezrównanym narzędziem do zapoznania się z całym spektrum rozwoju sztuki od okresu starożytności przez renesans po współczesność. Obcując z tak wybitnymi dziełami młodzież miała również okazję dostrzec mecenat władców i papiestwa, zwłaszcza na płaszczyźnie kultury i sztuki. Dzięki temu wysiłkowi ówcześnie dzieła zachowały się do współczesnych czasów. Podziwiając najpiękniejsze budowle, rzeźby, czy obrazy wielkich mistrzów młodzi ludzie mieli okazję podpatrzeć warsztat autorów, pobudzić swoją wyobraźnię, czy zainspirować się. Podczas pleneru korzystaliśmy z wiedzy przekazywanej przez Panią Monikę Nickiel – licencjonowanego przewodnika po Włoszech. Dużą pomocą służyła również wiedza zdobyta przez uczestników pleneru na lekcjach historii sztuki. Omawiane na zajęciach dzieła młodzież mogła podziwiać w jej realnej formie. W trakcie pleneru powstało wiele szkiców, ciekawych zdjęć czy obrazów. W przyszłości należałoby przedłużyć plener o dwa dni, by było wystarczająco czasu na dokończenie przez uczestników swoich prac. Po powrocie do szkoły została zorganizowana wystawa i przygotowana prezentacja, którą można obejrzeć na terenie szkoły.

Tekst: Ewa Ross-Baczyńska & Siostra Grażyna Powierża

Fotorelacja: Marek Król-Józaga, © Vatican Media, Servizio Fotografico Vaticano