Polonia

W niedzielę 29 maja w miejscowości Cazale na Haiti miała miejsce inauguracja Miejsca Pamięci im. św. Jana Pawła II. Pomnik powstał ku czci wszystkich zasłużonych Polaków i osób polskiego pochodzenia, a w szczególności Papieża Polaka.

Jest to inicjatywa Państwa Elżbiety i Krzysztofa Szybińskich, którzy od kilku lat w ramach prywatnej inicjatywy „Christopher & Elizabeth Mission” rozwijają działalność edukacyjną w Cazale, miejscowości zamieszkanej w dużym stopniu przez ludność o polskich korzeniach, oraz The Lorquet Foundation for a New Haiti (FOLONHA).

Działalność charytatywna Państwa Szybińskich znacząco wpływa na odradzanie się tożsamości narodowej wśród Polonii haitańskiej. Elżbieta i Krzysztof Szybińscy dzielą swoje życie pomiędzy Polskę a Haiti, gdzie od 2014 roku wspierają mieszkańców Cazale i pomagają w miejscowej szkole podstawowej. Dyrektorem Repairer of the Breaches School of Cazale jest p. Derismont Mesius Roobens, który szczyci się swoimi polskimi korzeniami. Pan Krzysztof Szybiński wraz z uczniami tworzy dziecięcą telewizję polonijną CazaleTVPologne. Zajmuje się również szkoleniem młodych operatorów i dziennikarzy.  Efekty można zobaczyć na kanałach Youtube:

cazale99 - YouTube

cazale2017 - YouTube

W ramach tej współpracy, szkole podstawowej w Cazale przekazano sprzęt audiowizualny, utworzono zajęcia z produkcji telewizyjnej oraz nawiązano kontakty z polskimi działaczami na rzecz Polonii, polskimi szkołami i wolontariuszami gotowymi zdalnie przekazywać wiedzę na temat polskiej historii, kultury i tradycji. Od tego roku w szkole odbywają się nawet lekcje języka polskiego, prowadzone on-line w każdy piątek przez nauczycielkę z Polski.

Państwo Szybińscy uczą także polskich tańców ludowych oraz polskich pieśni i piosenek, które dzieci haitańskie z powodzeniem wykonują, mimo nieznajomości języka. W roku 2017 został w Cazale zorganizowany Dzień Solidarności Polaków z Polonią haitańską, podczas którego uczniowie mogli zaprezentować swój talent i znajomość polskiej kultury.

We współpracy z Fundacją Polska-Haiti, Państwo Szybińscy planują utworzyć organizację polonijną w Cazale. Projekt zakładający odbudowę tożsamości narodowej Polonii na Haiti otrzymał dofinansowanie w konkursie „Polonia i Polacy za Granicą 2022”.

Pomnik Dziedzictwa Polskiego, zainaugurowany 29 maja br., poświęcony jest pamięci ważnym i znanym na świecie osobistościom polskiego pochodzenia. Przyczynia się też do promocji pozytywnego wizerunku Cazale, regionu pełnego możliwości i potencjału, ale zaniedbanego przez jego mieszkańców i władze.

Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą Minister Jan Dziedziczak, który objął wydarzenie patronatem honorowym, zwrócił się do jego uczestników za pośrednictwem nagrania wideo. „Jesteśmy bardzo dumni ze społeczności polskiej w Haiti i cieszymy się, że nasze polskie ślady na Haiti są kultywowane. Najlepszym tego dowodem jest dzisiejsza uroczystość” – to jedne ze słów, które mieszkańcy Cazale mieli szansę usłyszeć podczas przemówienia, w którym Minister Jan Dziedziczak opowiedział historię Polaków na Haiti, a także zachęcił do szerzenia polskiej historii, kultury i tradycji oraz do bycia dumnymi z polskiego pochodzenia.

Przypomniał też o wielkich Polakach, którym dedykowany jest Pomnik i którzy ponad wszystko cenili wolność, sprawiedliwość i lojalność wobec Ojczyzny.  Mikołaj Kopernik, twórca teorii heliocentrycznej, która zrewolucjonizowała nie tylko astronomię, ale i całe postrzeganie miejsca człowieka we Wszechświecie. Fryderyk Chopin, wielki polski kompozytor, który będąc twórcą polskiej kultury, uznawany jest również za twórcę polskiej niepodległości. Maria Skłodowska-Curie, pierwsza kobieta, która otrzymała nagrodę Nobla. Jeden z odkrytych przez siebie pierwiastków – polon – nazwała właśnie na cześć Ojczyzny, o której nigdy nie zapomniała i której wolności tak bardzo pragnęła. I wreszcie św. Jan Paweł II, nie tylko najbardziej znany Polak na świecie, ale i jedna z największych postaci w historii ludzkości. Człowiek, który zmienił świat na lepsze. 

Zachęcamy do wysłuchania pełnego przemówienia: https://youtu.be/m7M7jRp10LQ

Założyciel fundacji FOLONHA, Joël Lorquet, przypomniał natomiast, że naród bez pamięci to naród bez historii. Według niego „pomnik ten symbolizuje przyjaźń między Polską a Haiti. Ma wymiar historyczny i turystyczny”.

Historia Polaków na Haiti jest niezwykła. Mieszkańcy wsi Cazale (zwanej również Lapologne), położonej około 70 kilometrów od stolicy kraju Port-au-Prince, powołują się na swoje pochodzenie polskie i uważają się za potomków żołnierzy Legionów Polskich. Polacy, walczący o swoją własną niepodległość w XIX wieku, zostali wysłani na Haiti przez Francję, aby stłumić powstanie tamtejszych niewolników. Kiedy Legioniści przybyli na miejsce i zorientowali się jakie są prawdziwe realia życia miejscowej ludności, przeszli na stronę haitańską i postanowili przyłączyć się do walki o niepodległość Haiti. Wiedzieli, że ceną za taką decyzję będzie brak możliwości powrotu do Ojczyzny.

Zachowane do XX wieku pamiątki oraz dokumenty związane z polskim pochodzeniem ludności zostały w większości utracone podczas okresu dyktatury Françoisa Duvaliera (lata 60.), co związane było z dyskryminacją i prześladowaniami ludności o jaśniejszym kolorze skóry. W miejscowości zachował się jednak cmentarz, na którym znaczna część nazwisk to nazwiska polskie. Mieszkańcy Cazale, pomimo nieznajomości języka polskiego oraz kraju przodków, uważają siebie za potomków Polaków i jest to powodem do dumy z własnej wyjątkowości. W tamtym regionie można spotkać ciemnoskórych Haitańczyków o niebieskich oczach.