Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką – wspomnienie Tadeusza Romera
24.03.2022
Tadeusz Ludwik Romer, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, działacz niepodległościowy, dyplomata, wybitny przedstawiciel polskiej emigracji w Kanadzie.
24 marca obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, którego celem jest upamiętnienie tych, którzy z narażeniem życia udzielali pomocy swoim żydowskim bliźnim w obliczu zagłady. Osób takich było setki tysięcy. Wystarczy przypomnieć, iż największa liczba Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, którym przyznano ponad jedną czwartą medali Instytutu Jad Waszem w Jerozolimie to Polacy (ponad 7000 odznaczonych), pomimo faktu, iż tylko w Polsce za jakąkolwiek pomoc Żydom groziła kara śmierci dla całej rodziny. Liczba ta – jak mawiał wybitny polski historyk prof. Tomasz Strzembosz – przedstawia jedynie wierzchołek góry lodowej zjawiska, którym była rzeczywista skala pomocy niesionej Żydom przez Polaków w czasie II wojny światowej. Przeciętnie w uratowanie jednej osoby (rodziny żydowskiej) mogło być zaangażowanych od kilku do kilkudziesięciu Polaków wraz z rodzinami. Daje to minimum od 300 tys. do 1 mln Polaków ryzykujących życie swoje i swoich bliskich, by ratować życie innych.
W tym dniu chcielibyśmy przypomnieć postać szczególną, polskiego działacza niepodległościowego (był m.in. osobistym sekretarzem Romana Dmowskiego), dyplomatę II Rzeczpospolitej, Ministra Spraw Zagranicznych w Rządzie Stanisława Mikołajczyka, a następnie aktywnego członka polonijnej społeczności w Kanadzie: Tadeusza Ludwika Romera (1884-1978).
W latach 1940-1941 Tadeusz Romer, jako polski Ambasador w Japonii, pomagał w pozyskiwaniu wiz docelowych oraz - wraz z żoną Zofią – w opiece nad polskimi uciekinierami z Litwy (głównie pochodzenia żydowskiego), którzy zdołali uciec przed zagładą na podstawie wiz wystawianych przez japońskiego konsula Chiune Sugiharę i polski wywiad. Z chwilą likwidacji polskiej placówki dyplomatycznej w Tokio, Tadeusz i Zofia Romerowie kontynuowali pomocową działalność wobec uchodźców w Szanghaju. Spisana wówczas tzw. Księga Szanghajska (obecnie w Bibliotece Kongresu w Waszyngtonie) zawiera personalia tysięcy uratowanych osób. Romerowie za swoją działalność zostali odznaczeni medalem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Po wojnie pozostali na emigracji najpierw w Londynie, a następnie w Montrealu, gdzie Tadeusz Ludwik Romer pełnił m.in. funkcję pierwszego Prezesa Polskiego Instytutu Naukowego w Kanadzie w latach 1963-1978, odgrywając ważną rolę w życiu politycznym tamtejszej społeczności polonijnej.
Jego życie działacza niepodległościowego, urzędnika, dyplomaty II Rzeczypospolitej, wreszcie aktywnego patrioty na emigracji to piękny przykład wierności i poświęcenia ideom niepodległości, wolności, prawości i człowieczeństwa.
Więcej informacji:
Link do historii Tadeusza i Zofii Romer na stronie sprawiedliwi.org.pl
