Polonia

Wizyta rozpoczęła się  złożeniem kwiatów pod pomnikiem niedźwiedzia Wojtka i Żołnierza Polskiego, który stoi w samym sercu miasta, w parku przy Princes Street w cieniu edynburskiego zamku. Uroczystość zgromadziła grono Rodaków, m.in. członków Fundacji Niedźwiedzia Wojtka (Wojtek Memorial Trust) oraz sympatyków słynnego kompana żołnierzy II Korpusu Polskiego generała Andersa. Odsłonięty w 2015 r. pomnik symbolizuje drogę, jaką legendarny zwierzak przebył z Armią Generała Andersa i jednocześnie upamiętnia historię relacji polsko-szkockich. W opinii władz miasta jest on również symbolem łączności Edynburga z żyjącymi tu emigrantami znad Wisły.

Kolejnym miejscem, ważnym dla Polaków jest pomnik gen. Stanisława Maczka, dowódcy 1. Polskiej Dywizji Pancernej. Wykonany z brązu pomnik przedstawiający siedzącego na ławce generała Stanisława Maczka znajduje się na głównym dziedzińcu edynburskiego ratusza. Pełnomocnik Rządu ds. Polonii i Polaków za Granicą złożył wieniec biało-czerwonych kwiatów pod pomnikiem generała. W 1941 r. żołnierze z formowanej przez niego 1. Dywizji Pancernej wzięli udział w osłanianiu wybrzeża Szkocji przed możliwym desantem Niemców. W ceremonii wziął również udział Lord Robert Aldridge, Burmistrz Edynburga przedstawiciel Króla Karola III, Konsul Generalny RP w Edynburgu Łukasz Lutostański oraz uczniowie i nauczyciele Akademii Języka Polskiego imieniem Gen. Stanisława Maczka przy Edukacyjnym Centrum Polonijnym w Edynburgu.

Niezwykle ważnym punktem wizyty w Edynburgu było spotkanie z potomkami dawnych emigrantów oraz tzw. młodą polską emigracją w Szkocji. Podczas wzruszającej uroczystości Minister Jan Dziedziczak uhonorował Odznakami Honorowymi za Zasługi dla Polonii i Polaków za Granicą wybitnych działaczy polonijnych: Panią Dianę Marię Nowak-Zegadło – inspiratorkę wielu inicjatyw dla szkockiej Polonii, Pana Marka Straczyńskiego, prezesa SKP w Edynburgu, wielkiego społecznika, opiekuna Domu Kombatanta SPK, Panią Renatę Łopatowską, działaczkę związaną z Polskim Klubem i Stowarzyszeniem Polskich Kombatantów oraz organizację charytatywną Centrum Rozwoju, Terapii i Wsparcia "Feniks".

W drugim dniu wizyty odbyła się konferencja naukowa "Scotus Polonus" poświęcona żyjącemu w XVII w. Janowi Jonstonowi, lekarzowi i naukowcowi związanemu z Lesznem. Obok Ministra Jana Dziedziczaka wzięli w niej także udział: Konsul Generalny w Edynburgu Łukasz Lutostański, dr. Piotr Jóźwiak, przewodniczący Organizacji Turystycznej Leszno-Region, oraz także licznie zgromadzona szkocka Polonia.

Jan Jonston urodził się 3 września 1603 r. w wielkopolskich Szamotułach w rodzinie szkockiego szlachcica Szymona Johnstona, który jako wyznawca kalwinizmu, opuścił swój kraj prawdopodobnie uciekając przed prześladowaniami religijnymi. Jego matką była Anna Becker, mieszczanka szamotulska. Jan Jonston kształcił się w Polsce w Ostrorogu, Bytomiu Odrzańskim i Toruniu, a studia wyższe kontynuował w St. Mary's College w Szkocji, gdzie zgłębiał język hebrajski, filozofię i teologię. Po powrocie do Polski osiadł w Lesznie pracując jako nauczyciel. Następnie doskonalił swoje wykształcenie na wielu europejskich uniwersytetach, gdzie ukończył także medycynę. Po powrocie do Leszna został lekarzem nadwornym wojewodzica Bogusława Leszczyńskiego oraz lekarzem miejskim Leszna (nosił oficjalny tytuł Archiater et Civitatis Lesnensis Physicus Ordinarius). Za swoje osiągnięcia badawcze otrzymał propozycje objęcia katedr na uniwersytetach w Deventer, Frankfurcie nad Odrą, Heidelbergu i Lipsku, żadnej jednak nie przyjął, pozostając wiernym swojej Ojczyźnie. Jan Jonston napisał wiele prac naukowych, m.in. Theatrum universale historiae naturalis (z łac. "Teatr powszechny historii naturalnej"). Dzieło to było kilkakrotnie wznawiane i tłumaczone na inne języki.

Postać Jana Jonstona opisana została przez dr Piotra Jóźwiaka w książce pt. "Z Polski do Szkocji i z powrotem", wydanej w Poznaniu przez Wydawnictwo Rys, ze środków Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w ramach konkursu Polonia i Polacy za Granicą 2023r. Uczestnicy konferencji otrzymali wspomnianą książkę.