Polska pomoc 2012 w liczbach
W 2012 roku Polska przeznaczyła na oficjalną pomoc rozwojową (ODA) 1,42 mld PLN, z tego w ramach współpracy wielostronnej wydatkowano 1,06 mld PLN. Na pomoc dwustronną przekazano 362,78 mln PLN. Wartość środków wydanych na współpracę rozwojową stanowiła 0,09% polskiego dochodu narodowego brutto (DNB).
Największa część polskiej pomocy rozwojowej wydatkowanej za pośrednictwem instytucji i organizacji wielostronnych zasiliła fundusze Unii Europejskiej przeznaczone na zewnętrzną pomoc rozwojową. W 2012 roku polski udział w tych działaniach osiągnął wartość 1 007 mln PLN. Złożyła się na niego część składki do budżetu unijnego, która została przeznaczona na ten cel (861 mln PLN[1]) oraz wpłata (146 mln PLN[2]) na Europejski Fundusz Rozwoju (European Development Fund, EDF), który jest głównym instrumentem pozabudżetowym UE służącym do finansowania współpracy z państwami Afryki, Karaibów i regionu Pacyfiku (AKP) oraz krajami i terytoriami zamorskimi (KTZ).
Na rzecz podmiotów działających w Systemie Narodów Zjednoczonych przekazano 33 mln PLN.
W ramach współpracy rozwojowej realizowanej bezpośrednio przez Polskę (pomoc dwustronna) w 2012 roku wsparciem zostały objęte w szczególności kraje Partnerstwa Wschodniego, Azji Środkowej, Afganistan oraz kraje Afryki Wschodniej i Autonomia Palestyńska.
Od 2012 roku współpraca rozwojowa prowadzona jest w oparciu o Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2012 – 2015. Zgodnie z programem polska współpraca rozwojowa realizowana jest w ramach geograficznych i tematycznych obszarów wsparcia.
Obszary geograficzne podzielone zostały na dwie grupy. Pierwsza obejmuje sześć państw Partnerstwa Wschodniego: Armenię, Azerbejdżan, Białoruś, Gruzję, Mołdawię i Ukrainę. Celem polskiej pomocy jest w tym przypadku wspieranie działań na rzecz trwałego i stabilnego funkcjonowania systemów demokratycznych, przestrzegania praw człowieka i skutecznej transformacji systemowej.
Do drugiej grupy zaliczają się wybrane kraje Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu. Należy do niej osiem państw z Afryki Wschodniej (Burundi, Etiopia, Kenia, Rwanda, Somalia, Sudan Południowy, Tanzania i Uganda), dwa państwa Afryki Północnej (Libia i Tunezja), ponadto Autonomia Palestyńska, Afganistan, Kirgistan i Tadżykistan. Kraje z tej listy charakteryzują się wysokim poziomem ubóstwa.
Od momentu wprowadzenia w życie Programu na lata 2012-2015 polska współpraca rozwojowa koncentruje się na dwóch tematycznych obszarach wsparcia, tj. demokracji i prawach człowieka oraz transformacji systemowej.
Powyższe zadania są następstwem dokonanej modernizacji polskiego systemu współpracy rozwojowej. 1 stycznia 2012 r. weszła w życie nowo uchwalona ustawa o współpracy rozwojowej. Rolę koordynatora współpracy nadała ona Ministrowi Spraw Zagranicznych. Na mocy ustawy utworzono także Radę Programową Współpracy Rozwojowej przy ministrze SZ. Rada jest ciałem opiniodawczo-doradczym. Ponadto do polskiego porządku prawnego wprowadzono po raz pierwszy pojęcia takie jak: współpraca rozwojowa, pomoc rozwojowa, pomoc humanitarna czy edukacja globalna. Więcej informacji na ten temat na stronie internetowej.
W 2012 r. głównymi odbiorcami polskiej pomocy dwustronnej były: Białoruś (51,74 mln PLN), Ukraina (40,16 mln PLN), Afganistan (29,8 mln PLN), Gruzja (8,38 mln PLN), Mołdawia (6,27 mln PLN).
Natomiast polski wkład finansowy w 2012 r. w działalność humanitarną i pomoc żywnościową w ramach oficjalnej pomocy rozwojowej (ODA) wyniósł 13,96 mln PLN.
Ponad 30% środków wydano na pomoc uchodźcom syryjskim i przeciwdziałaniu kryzysowi w Syrii. Do końca 2012 roku - w następstwie ciągnącego się od marca 2011 r. zbrojnego konfliktu - do państw sąsiadujących z Syrią (Jordanii, Libanu i Turcji uciekło niemal 600 tysięcy Syryjczyków. Do tego doliczyć należy także około 2 milionów uchodźców wewnętrznych, czyli osób, które musiały opuścić swoje miejsca zamieszkania, nie opuszczając jednak kraju. Polska udzieliła pomocy uchodźcom syryjskim w Jordanii i Libanie za pośrednictwem krajowych organizacji pozarządowych: Caritas Polska oraz Polskie Centrum Pomocy Międzynarodowej. Suma polskiej pomocy humanitarnej dla Syrii wyniosła 4,29 mln PLN.
Ważny projekt dostępu do czystej wody realizowany jest w Autonomii Palestyńskiej, na Zachodnim Brzegu Jordanu. Nie chodzi tutaj tylko o wodę pitną, ale także o wodę na potrzeby przemysłu i rolnictwa. W 2012 roku w ramach jednego z projektów dofinansowano rekonstrukcje wodnych cystern rolniczych dla społeczności Beduinów zamieszkujących Dystrykt Południowego Hebronu.
Kwotą w wysokości 1,39 mln PLN wsparto program pomocy żywnościowej dla Mali w ramach Światowego Programu Żywnościowego (World Food Programme).
Wsparto także obszary w Pakistanie dotknięte powodziami w latach 2010-2012. W prowincji Sidh dofinansowano budowę i wyposażenie trzech tymczasowych ośrodków edukacyjnych dla dzieci. Kwota pomocy wyniosła 499,99 tyś. PLN.
Ważnym aspektem polskiej pomocy rozwojowej jest edukacja. W 2012 roku na edukację, w tym stypendia wydano 73,05 mln PLN. Problem braku dostępu do edukacji na poziomie podstawowym i zawodowym widoczny jest na przykład w Afryce Wschodniej. Polskie organizacje pozarządowe zrealizowały tam projekty służące wyrównywaniu szans edukacyjnych, aktywizacji nauczycieli czy wykorzystywaniu w procesie nauczania nowoczesnych metod przekazywania wiedzy.
Podobnie istotnym zadaniem jest podnoszenie świadomości polskiego społeczeństwa w kwestii procesów i wyzwań we współczesnym świecie. Projekty z tej dziedziny realizowane są w kraju. W 2012 roku na realizację przedsięwzięć związanych z edukacją globalną przeznaczono 2,4 mln PLN.
Od lipca 2011 r. do sierpnia 2012 r. Polska wspólnie z Niemcami przewodziła grupie Good Humanitarian Donorship (Reguły Dobrego Świadczenia Pomocy Humanitarnej), której celem jest wzmocnienie koordynacji i poprawa jakości działań humanitarnych. Do priorytetów tej grupy należało promowanie większego zaangażowania państw donatorów w inicjatywy na rzecz przeciwdziałania występowaniu klęsk i katastrof, m.in. poprzez budowanie lokalnych systemów bezpieczeństwa (ang. disaster preparedness, disaster risk reduction).
Więcej informacji na temat polskiej pomocy rozwojowej w broszurze: „Polska współpraca na rzecz rozwoju. Raport roczny 2012” dostępnej w formacie PDF.
[1] Polska wpłaca jedną składkę do budżetu UE, bez rozróżniania na poszczególne programy, fundusze, czy instrumenty. Polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej Unii Europejskiej obliczany jest w następujący sposób: znając wielkość budżetu UE i wielkość polskiej składki można obliczyć jaki procent budżetu UE stanowi polska składka. Przy założeniu, że polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej UE jest taki sam jak udział w całym unijnym budżecie można go wyliczyć w oparciu o dane dotyczące wykonania budżetu UE. Szacunkowe dane dotyczące wykonania budżetu są aktualizowane w miarę napływania kolejnych raportów i sprawozdań Komisji Europejskiej, stąd też mogą podlegać znacznym zmianom. Ostateczne dane dotyczące wykonania budżetu UE za rok 2012 wskazują, że udział Polski w wydatkach UE na oficjalną pomoc rozwojową wyniósł 780 mln PLN.
[2] Wielkość wpłat państw członkowskich na Europejski Fundusz Rozwoju określana jest każdorazowo przez Komisję Europejską na podstawie szacunków potrzeb finansowych związanych z działaniami przewidzianymi w danej edycji Funduszu. Środki niewykorzystane w danej edycji nie są zwracane wpłacającym, lecz zaliczane na poczet kolejnej edycji Funduszu.