Polska pomoc

Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ODA)

W 2018 roku Polska Oficjalna Pomoc Rozwojowa (ODA) mierzona ekwiwalentem grantu wyniosła 2,766 mld PLN. W  ramach współpracy wielostronnej wydatkowano 1,882 mld PLN, co stanowiło 68% całości środków. Na pomoc dwustronną przekazano 884 mln PLN (32%). Wartość środków przeznaczonych na współpracę rozwojową odpowiadała 0,14% polskiego dochodu narodowego brutto (wskaźnik ODA/DNB).

Priorytety geograficzne i tematyczne

W 2018 roku współpraca rozwojowa prowadzona była w oparciu o Wieloletni program współpracy rozwojowej na lata 2016 – 2020. Zgodnie z programem polska współpraca rozwojowa realizowana jest w ramach priorytetów geograficznych i tematycznych.

Obszary geograficzne podzielone zostały na dwie grupy. Pierwsza obejmuje cztery kraje Partnerstwa Wschodniego: Białoruś, Gruzję, Mołdawię i Ukrainę. Cele polskiej pomocy opierają się tutaj na wspieraniu działań na rzecz dobrego rządzenia, kapitału ludzkiego, przedsiębiorczości i sektora prywatnego oraz rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich.

Do drugiej grupy zaliczają się wybrane kraje Afryki, Azji i Bliskiego Wschodu. Należy do niej osiem państw: Etiopia, Kenia, Liban, Mjanma, Palestyna, Senegal, Tanzania oraz Uganda. Większość z nich charakteryzuje się wysokim poziomem ubóstwa. Obszary wsparcia dla ww. krajów obejmują kapitał ludzki, ochronę środowiska, przedsiębiorczość i sektor prywatny oraz rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

Oprócz ww. krajów priorytetowych polskie wsparcie kierowane jest również do innych wyszczególnionych na liście państw rozwijających się zgodnie z wytycznymi DAC OECD (DAC List of ODA Recipients).

Dwustronna ODA

W 2018 r. głównymi odbiorcami polskiej pomocy dwustronnej były: Ukraina, Mjanma, Białoruś, Tanzania, Turcja, Kenia, Liban, Syria, Irak, Jordania, Gruzja, Mołdawia (szczegóły poniżej).

Tabela 1. Zestawienie największych krajów - biorców polskiej ODA w 2018 r.

L.p.	Kraj biorca polskiej ODA	mln PLN
1.	Ukraina	242,79
2.	Mjanma	181,23
3.	Białoruś	123,34
4.	Tanzania	76,58
5.	Turcja*	57,25
6.	Kenia	19,49
7.	Liban	18,53
8.	Syria	13,13
9.	Irak	12,53
10.	Jordania	10,46
11.	Gruzja	8,58
12.	Mołdawia	8,32

*W pozycji tej mieści się wpłata na Unijny Instrument Pomocy dla Uchodźców w Turcji na rzecz wsparcia uchodźców syryjskich  w kwocie 53,66 mln PLN

Polska pomoc kierowana była do krajów europejskich oraz w dalszej kolejności azjatyckich, afrykańskich i bliskowschodnich. Znaczący swój udział miały w tym kredyty pomocy wiązanej skierowane głównie do krajów azjatyckich i afrykańskich. Co do podziału współpracy dwustronnej według grup dochodowych krajów biorców, jest on zdecydowanie bardziej zrównoważony. Jednakże, największy swój udział w polskiej ODA mają kraje o niższym średnim poziomie dochodu (Lower Middle Income Countries) – 38%.

Wykres 1. Dwustronna oficjalna pomoc rozwojowa Polski w 2018 r. wg regionów w mln PLN

*Od 2018 r. wiodącą miarą wyliczania ODA w ramach umów kredytowych jest ekwiwalent grantu z wypłaconych kredytów (wyliczany na podstawie warunków umowy z uwzględnieniem ryzyka przypisanego danej grupie dochodowej kraju kredytobiorcy), która zastąpiła wartość netto (wypłaty pomniejszone o spłaty rat w danym roku).

Wykres 2. Dwustronna oficjalna pomoc rozwojowa Polski w 2018 r. wg grup dochodowych krajów - biorców

 

Największą część współpracy dwustronnej stanowiły w 2018 r. stypendia i koszty kształcenia, na które przeznaczono niemal 325 mln PLN; następnie umowy kredytowe o łącznej kwocie ok. 273 mln PLN ekwiwalentu grantu, a także pozostałe działania projektowe o wartości 163 mln PLN.  Wpłaty poprzez instytucje międzynarodowe i fundusze pomocowe (earmarked contributions) z przeznaczeniem na sprecyzowany cel wyniosły 86 mln PLN. Koszty utrzymania uchodźców w Polsce stanowiły ponad 22,5 mln PLN.

Wykres 3. Dwustronna oficjalna pomoc rozwojowa Polski w 2018 r. według rodzajów pomocy

Polska w 2018 r. udzieliła dwustronnej pomocy humanitarnej na kwotę 128,6 mln PLN, z czego większość środków została wykorzystana na rzecz Turcji, Libanu, Syrii, Iraku, Jordanii i Ukrainy.

Wielostronna ODA

Wielostronna pomoc rozwojowa to zgodnie z wytycznymi DAC OECD wpłaty do budżetów ogólnych organizacji międzynarodowych, które znajdują się na liście zatwierdzonej przez członków DAC OECD (tj. Annex 2. List of ODA-eligible international organisations).

Największa część polskiej wielostronnej pomocy rozwojowej tradycyjnie zasiliła w 2018 r. fundusze Unii Europejskiej przeznaczone na zewnętrzną pomoc rozwojową. W 2018 roku polski udział w tych funduszach osiągnął wartość 1,672 mld PLN. Złożyła się na niego część składki do budżetu unijnego, przeznaczona na cele rozwojowe (1,295 mld PLN[1]) oraz wpłata (377 mln PLN[2]) na Europejski Fundusz Rozwoju (European Development Fund, EDF), który jest głównym instrumentem pozabudżetowym UE służącym do finansowania współpracy z państwami Afryki, Karaibów i regionu Pacyfiku (AKP) oraz krajami i terytoriami zamorskimi (KTZ).

Na rzecz budżetów ogólnych podmiotów działających w Systemie Narodów Zjednoczonych przekazano 81,5 mln PLN. Znacząca kwota – 102 mln PLN dotyczyła także wpłaty na rzecz Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych(AIIB) oraz Rady Europy (12, 7 mln PLN).

 Wykres 4. Kanały dystrybucji wielostronnej ODA w 2018 r.

[1] Polska wpłaca jedną składkę do budżetu UE, bez rozróżniania na poszczególne programy, fundusze, czy instrumenty. Polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej Unii Europejskiej obliczany jest w następujący sposób: znając wielkość budżetu UE i wielkość polskiej składki można obliczyć jaki procent budżetu UE stanowi polska składka. Przy założeniu, że polski udział w oficjalnej pomocy rozwojowej UE jest taki sam jak udział w całym unijnym budżecie można go wyliczyć w oparciu o dane dotyczące wykonania budżetu UE. Szacunkowe dane dotyczące wykonania budżetu są aktualizowane w miarę napływania kolejnych raportów i sprawozdań Komisji Europejskiej, stąd też mogą podlegać znacznym zmianom.

[2] Wielkość wpłat państw członkowskich na Europejski Fundusz Rozwoju określana jest każdorazowo przez Komisję Europejską na podstawie szacunków potrzeb finansowych związanych z działaniami przewidzianymi w danej edycji Funduszu. Środki niewykorzystane w danej edycji nie są zwracane wpłacającym, lecz zaliczane na poczet kolejnej edycji Funduszu.