Dotacje BJOR
Jednym z zadań ministerstwa/DEJ jest przyznawanie dotacji celowych udzielanych w celu zapewnienia bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej kraju (BJOR) przy stosowaniu promieniowania jonizującego.
Ramy prawne dla udzielania dotacji na bezpieczeństwo jądrowe i ochronę radiologiczną wyznacza ustawa - Prawo atomowe, a wielkość środków budżetowych na ten cel przekracza corocznie kwotę 6 mln zł.
Dotacje BJOR otrzymują instytuty badawcze, a w szczególności: Narodowe Centrum Badań Jądrowych (NCBJ), Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR) oraz Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie (CO-I).
Każdy z tych instytutów realizuje obszerny zakres zadań w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, poczynając od zapewnienia bezpiecznej pracy reaktora badawczego "Maria" (największa kwota dotacji), poprzez utrzymywanie wzorców promieniowania (NCBJ, CLOR), unowocześnianie sieci wczesnego ostrzegania o skażeniach powietrza w Polsce – budowa kolejnych stacji ASS-500 (CLOR), po działania na rzecz zapewnienia jakości pracowni wtórnych wzorców dozymetrycznych Centrum Onkologii służących poprawie ochrony radiologicznej pacjentów. Należy mieć na uwadze, że prawidłowe wzorcowanie dawkomierzy dla radioterapii jest podstawowym warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa radiologicznego pacjentów poddanych leczeniu promieniowaniem jonizującym (obecnie ponad 80.000 nowych pacjentów rocznie).
W ocenie Centrum Onkologii otrzymywane dotacje pozwoliły na rozwój i zapewnienie jakości działania laboratorium w zakresie wzorcowania dawkomierzy i przeprowadzania audytów dozymetrycznych w zakładach radioterapii oraz na przygotowanie laboratorium do akredytacji.
Pomimo pewnej koncentracji przeznaczenia dotacji BJOR co roku realizowane są nowe cele w zakresie poprawy bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej, a tym samym, pomimo ograniczoności środków, poszerza się wachlarz podejmowanych zadań (łącznie 20 w latach 2016-2019).
Stacje ASS-500, jako jedyne w kraju, charakteryzują się wysoką czułością pomiarową adekwatną do stężeń aerozoli promieniotwórczych powietrza, jakie mogą się pojawić w przypadku niekontrolowanych uwolnień substancji promieniotwórczych z obiektów jądrowych zlokalizowanych w kraju np. reaktor "Maria" w Świerku lub poza granicami Polski. Ze względu na bardzo niski próg detekcji oraz możliwość identyfikacji poszczególnych izotopów, stacje te mogą służyć do wypełniania i kontroli postanowień "Konwencji o Wczesnym Powiadamianiu o Awarii Jądrowej", jak również - jako stacje uzupełniające - w ramach realizacji "Traktatu o Całkowitym Zakazie Prób z Bronią Jądrową" (CTBT). W oparciu o wyniki tej sieci eksperci ochrony radiologicznej mogli z pełną odpowiedzialnością formułować oświadczenia o braku zagrożenia radiacyjnego dla Polski. W latach 2018-2019, korzystając z dotacji Ministerstwa Energii, zostało zmodernizowanych sześć stacji ASS-500 (Białystok, Szczecin, Wrocław, Zielona Góra, Sanok, Kraków). W roku 2020 – również w ramach dotacji ministerialnych - planowana jest modernizacja 2 stacji: w Gdyni i Toruniu, jak również rozbudowa sieci o nową lokalizację w Kielcach.
Dotacja Ministerstwa Energii w zakresie utrzymania wzorców promieniowania dotyczyła przede wszystkim prowadzonych przez akredytowane laboratoria w CLOR wzorcowania przyrządów dozymetrycznych oraz kontroli narażenia zawodowego i stanowi niezbędny element programu utrzymania wysokiego standardu aparatów radiodiagnostycznych i bezpieczeństwa radiacyjnego narażonych zawodowo w Zakładach Medycyny Nuklearnej w Resorcie Zdrowia (zgodnie z Dyrektywą UE 93/47/EURATOM). W/w dotacja wspomaga również prowadzony od 1970 r. w CLOR przez Laboratorium Analiz Radiochemicznych i Spektrometrycznych (LARiS) monitoring zawartości pierwiastków promieniotwórczych w produktach żywnościowych. Działalność LARIS zapewnia wiarygodny pomiar i fachową ekspertyzę, uznawaną przez kraje UE, co zabezpiecza polski eksport produktów żywnościowych przed zarzutami niespełniania kryteriów sanitarnych jak również zapobiega próbom wprowadzenia na polski rynek skażonych produktów z innych krajów (Dyrektywa UE Unii Europejskiej 93/47/EURATOM i CODEX ALIMENTARIUS WHO).
