Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

1 sierpnia 2022 r.

I. Bieżące Wydarzenia w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. Umowa w sprawie eksploatacji belgijskich reaktorów spodziewana do końca roku

Belgijski rząd i Electrabel podpisały niewiążący list intencyjny w sprawie kontynuowania negocjacji na temat wykonalności i warunków eksploatacji energetycznych bloków jądrowych Doel 4 i Tihange 3 przez kolejne dziesięć lat. Obie strony dążą do zawarcia wiążącej umowy prawnej do końca grudnia.

Zgodnie z planem ogłoszonym przez koalicyjny rząd Belgii w grudniu ubiegłego roku, Doel 3 i Tihange 2 zostaną zamknięte odpowiednio w 2022 i 2023 roku. Nowsze bloki Doel 4 i Tihange 3 mają być wyłączone do 2025 roku. Belgijskie elektrownie jądrowe odpowiadają za prawie połowę produkcji energii elektrycznej w kraju. Nadal nie ustalono, w jaki sposób kraj pokryje braki po zamknięciu swoich reaktorów. Operator sieci elektroenergetycznej Elia powiedział wcześniej, że do końca 2025 r. potrzebne będzie co najmniej 3,6 GWe nowych mocy wytwórczych.

Jednak 18 marca rząd podjął decyzję o rozpoczęciu rozmów z Electrabel – belgijską spółką zależną francuskiego koncernu Engie – w sprawie przedłużenia pracy reaktorów jądrowych zainstalowanych w blokach Doel 4 i Tihange 3, co pozwoliłoby na zachowanie 2 GWe mocy jądrowej. Decyzja została podjęta w odpowiedzi na sytuację geopolityczną w Europie, w szczególności wojnę na Ukrainie, wpływ wojny na dostawy gazu w krajach sąsiednich, nieplanowaną niedostępność kilku francuskich elektrowni jądrowych i wpływ tych wszystkich czynników na dostawy energii elektrycznej w Belgii.

„Rozmowy o przedłużeniu eksploatacji Doel 4 i Tihange 3 postępują konstruktywnie” – powiedzieli we wspólnym oświadczeniu belgijski premier Alexander De Croo i minister energetyki Tinne Van der Straeten. „We wspólnym porozumieniu co do zasady państwo belgijskie i Engie uzgodniły dalsze procedury, harmonogram i ramy negocjacji”.

Gdyby reaktory zostały zamknięte do 2025 r. zgodnie z planem, „strony są gotowe przedyskutować i uzgodnić warunki, które pozwolą na ponowne uruchomienie obu jednostek w listopadzie 2026”, powiedział Electrabel. „Umowa ta obejmie również wszystkie warunki ekonomiczne przedłużenia ich pracy”.

De Croo i Van der Straeten podkreślili, że państwo belgijskie nie zostanie operatorem reaktorów. Negocjacje, jak powiedzieli, obejmują stworzenie „stabilnej i zrównoważonej struktury, w której państwo belgijskie i Engie wspólnie dzielą ryzyko i zyski” poprzez utworzenie nowej spółki joint venture 50-50.

Ponadto umowa przewiduje ograniczenie przyszłych zobowiązań i kosztów gospodarowania odpadami promieniotwórczymi i zużytym paliwem w formie ustalonej kwoty, w tym premii na pokrycie przyszłych niepewności, które zostanie ustalone po dokonaniu przeglądu przez odpowiednie władze.

Belgijski rząd i Electrabel będą kontynuować rozmowy „w podobnie konstruktywnej atmosferze”, a wspólne grupy robocze mają rozpocząć pracę.

„Celem jest wynegocjowanie i uzgodnienie wiążącej umowy prawnej do 31 grudnia 2022 r., przy jednoczesnym zrównoważonym podziale ryzyka i możliwości, co zapewnia każdej ze stron stabilność i uczciwą strukturę transakcji w perspektywie długoterminowej” – powiedział Electrabel. „Engie będzie nadal konstruktywnie współpracować z państwem belgijskim na rzecz wspierania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej”.

Proponowane przedłużenie okresu eksploatacji jednostek nadal będzie wymagało zatwierdzenia przez Komisję Europejską. Wcześniej w tym tygodniu De Croo ogłosił, że rząd zwrócił się do Electrabel o przedłużenie operacji bloku Tihange 2 - który ma zostać zamknięty do końca marca 2023 r. Jednak operator powiedział, że nie będzie to wykonalne „ze względu na ograniczenia techniczne i związane z bezpieczeństwem jądrowym”.

2. Bezpieczeństwo energetyczne wzmocnione przez większą produkcję jądrową

Jak wynika z najnowszego raportu Światowego Stowarzyszenia Jądrowego (World Nucklear Association, WNA) produkcja energii jądrowej odbiła się od spadku związanego z pandemią obserwowanego w 2020 r., zwiększając się o 100 TWh, aby osiągnąć 2653 TWh w 2021 r.

World Nuclear Performance Report 2022 przedstawia aktualny obraz sektora energetyki jądrowej, oparty na danych zebranych przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej, dla reaktorów obecnie eksploatowanych i tych, które są obecnie w budowie. Stanowi ostateczną ocenę wkładu energetyki jądrowej w światowe dostawy energii, stwierdziła dyrektor generalna Światowego Stowarzyszenia Jądrowego Sama Bilbao y León.

„Każda dodatkowa megawatogodzina wytwarzanej energii jądrowej pomaga w walce ze zmianami klimatu, a każdy reaktor pomaga zapewnić bezpieczną i niezawodną energię elektryczną” – powiedziała. Ale to osiągnięcie należy umieścić w kontekście znacznie szerszych wyzwań politycznych, środowiskowych i energetycznych, przed którymi stoi dzisiejszy świat.

„Została ujawniona kruchość łańcucha dostaw paliw kopalnych. Ceny gazu ziemnego poszybowały w górę, a wraz z nimi ceny energii elektrycznej” – powiedziała dyrektor. Krótkoterminowe działania w odpowiedzi na warunki kryzysowe – takie jak ponowne uruchomienie elektrowni węglowych – są nie do utrzymania, a wiele rządów zdaje sobie teraz sprawę, że energia jądrowa może napędzać dążenie do zerowej emisji netto i stanowić podstawę bezpieczniejszego systemu energetycznego. Jednak pomimo wzrostu produkcji jądrowej w 2021 r., w ciągu ostatnich dwóch lat nastąpił spadek globalnych mocy jądrowych.

Przedłużanie eksploatacji elektrowni jądrowych jest jedną z najtańszych form dodatkowej niskoemisyjnej generacji prądu, powiedział Jonathan Cobb, starszy kierownik ds. komunikacji Światowego Stowarzyszenia Jądrowego. „Dłuższa eksploatacja istniejącej floty reaktorów jądrowych może wnieść znaczny wkład w redukcję emisji gazów cieplarnianych w krótkim okresie, tym samym przeciwdziałając zmianom klimatu. Dlatego ważne jest, aby zrozumieć, jak reaktory działają wraz z upływem czasu i ich rosnącym wiekiem” – powiedział.

Raport wykazał, że nie ma związanego z wiekiem spadku wydajności reaktora jądrowego, powiedział Cobb. Poprawę średnich globalnych współczynników wydajności osiągnięto w reaktorach w każdym wieku, nie tylko w nowszych reaktorach o bardziej zaawansowanej konstrukcji. To wzmacnia argumenty za rozszerzeniem działalności obecnej floty jądrowej, dodał Cobb.

„Nasza istniejąca flota reaktorów jądrowych może nadal wnosić ogromny wkład w bezpieczeństwo energetyczne i łagodzenie zmian klimatu” – powiedziała dyrektor Bilbao y León podczas publikacji raportu. „Jednak ustanowienie gospodarki zerowej netto, która będzie potrzebna, aby uniknąć najgorszych skutków globalnych zmian klimatycznych – a tak wiele rządów wyznaczyło cele do osiągnięcia – będzie wymagało całkowitej transformacji naszego systemu energetycznego, w tym znacznie większego wkładu energii jądrowej”.

Oprócz obszernych podsumowań wyników energetyki jądrowej, raport zawiera aktualizacje z podziałem na poszczególne kraje, przedstawiające kluczowe dane i wyszczególniające ostatnie wydarzenia, a także studia przypadków dotyczące projektów budowy dużych i małych reaktorów w Chinach, Wielkiej Brytanii i Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Raport – oraz film inauguracyjny Światowego Stowarzyszenia Jądrowego – można znaleźć na stronie WNA: https://www.world-nuclear.org/world-nuclear-performance-report.aspx.

3. Rosyjska pływająca elektrownia jądrowa dostarcza ciepło do kolejnej dzielnicy miasta Pewek

Rosyjski koncern jądrowy Rosenergoatom poinformował, że pierwsze ciepło z pływającej elektrowni jądrowej (FNPP), Akademik Łomonosow, zostało niedawno dostarczone do budynków mieszkalnych w drugim osiedlu geologów w miejscowości Pewek (Czukocki Okręg Autonomiczny).

Do tej pory FNPP zaopatrywała Pewek w ciepło dla prawie trzech czwartych całego zasobu mieszkaniowego tego miasta. Po etapowych uruchomieniach urządzeń technologicznych, wraz z nowo przyłączonymi odbiorcami, zakład zapewni odtąd ciepło dla całego miasta.

„Obecna moc cieplna FNPP jest wystarczająca, aby zapewnić całemu Pewekowi ogromną podaż ciepła. Oczekuje się, że do końca sierpnia tego roku FNPP będzie w pełni zaopatrywać w ciepło i ciepłą wodę wszystkich odbiorców w mieście – twierdzi Witalij Trutniew, zastępca dyrektora generalnego i dyrektor oddziału pływających elektrowni jądrowych Rosenergoatomu.

Pierwsze ciepło z FNPP dostarczono do Peweku w czerwcu 2020 r., po zakończeniu pierwszego etapu kontraktu miejskiego na modernizację sieci ciepłowniczych, wodociągowych i sanitarnych. To doprowadziło do ogrzewania jednej z pięciu dzielnic Pewek, po czym zakłady miejskie rozpoczęły modernizację pozostałej sieci ciepłowniczej.

Prace nad wymianą całego miejskiego systemu zaopatrzenia w ciepło, od projektu, budowy po uruchomienie sieci ciepłowniczej, przeprowadziła spółka Elkon MMC (część ARMZ Uranium Holding Co w ramach Oddziału Górniczego Rosatom) w ramach umowy zawartej z władzami miasta Pewek w 2019 roku.

Dyrektor generalny Elkon Wiaczesław Galaktionow powiedział, że prace były finansowane z budżetu federalnego w ramach państwowego programu Czukockiego Okręgu Autonomicznego „Rozwój mieszkalnictwa i usług komunalnych oraz kompleksu gospodarki wodnej” oraz szeregu innych programów komunalnych. „W efekcie wymieniono w mieście centralne wodociągi i wyposażono 77 indywidualnych punktów grzewczych. Dzięki temu wszystkie 57 budynków mieszkalnych w Peweku może otrzymywać ciepłą wodę z FNPP”.

Obecnie FNPP działa w trybie kogeneracji, produkując dla miasta zarówno energię elektryczną, jak i ciepło. Produkcja energii elektrycznej przez FNPP w 2021 r. wyniosła ponad 175 GWh, zapobiegając emisji gazów cieplarnianych o ponad 80 000 ton ekwiwalentu dwutlenku węgla.

FNPP Akademik Łomonosow, zaprojektowana i zbudowana przez Rosatom, została przyłączona do sieci w grudniu 2019 r., a pod koniec maja 2020 r. rozpoczęła działalność komercyjną. Stępkę „Academika Łomonosowa” położono w 2007 roku w Sevmash w Siewierodwińsku, ale w sierpniu 2008 Rosatom przekazał kontrakt do Stoczni Bałtyckiej w Sankt Petersburgu, gdzie pod koniec czerwca 2010 roku zwodowano 21 500 tonowy kadłub. Po zainstalowaniu dwóch reaktorów w październiku 2013 r., Akademik Łomonosow w kwietniu 2018 r. odbył pierwszy etap podróży do Murmańska, gdzie reaktory zostały załadowane paliwem jądrowym i zabrał na pokład swoją załogę.

W czerwcu 2019 r. Rostekhnadzor wydał dziesięcioletnią licencję na eksploatację Akademika Łomonosowa do 2029 r. FNPP jest wyposażona w dwa reaktory KLT-40S o mocy elektrycznej 35 MW każdy i jest obsługiwana przez specjalnie zaprojektowany system infrastruktury przybrzeżnej, który zapewnia odbiór mocy i ochronę przed oddziaływaniem kry. Moc elektryczna FNPP wynosi 70 MW, a moc cieplna 50 Gcal/h.

Akademik Łomonosow jest projektem pilotażowym serii mobilnych jednostek jądrowych małej mocy, które mają być zlokalizowane na Dalekiej Północy i Dalekim Wschodzie w celu dostarczania energii do oddalonych przedsiębiorstw przemysłowych, miast portowych oraz platform gazowych i wiertniczych. Rosatom ogłosił plany aktualizacji swojego projektu FNPP przy użyciu większych reaktorów RITM-200.

4. Westinghouse i EDF badają paliwo odporne na awarie

Koncerny jądrowe Westinghouse Electric Company i EDF mają wspólnie zbadać funkcjonowanie paliwa EnCore odpornego na awarie (ATF) opracowanego przez firmę Westinghouse. Westinghouse przeanalizuje wykorzystanie takiego paliwa w reaktorze EDF pod kątem potencjalnego wdrożenia we flocie jądrowej EDF po 2030 roku.

Paliwo odporne na awarie (accident-tolerant fuel, ATF) to termin używany do opisania nowych technologii, które zwiększają tolerancję paliwa reaktora lekkowodnego w warunkach poważnych awarii, a także oferują poprawę wydajności i ekonomiki pracy reaktora. Technologie takich paliw mogą obejmować wykorzystanie nowych materiałów i konstrukcji koszulek (clads) oraz pastylek (pellets) paliwowych.

Pierwsza faza programu EnCore Fuel firmy Westinghouse obejmuje dostarczenie powlekanej chromem koszulki cyrkonowej w celu zwiększenia jej odporności na utlenianie i korozję oraz pastylek o wyższej gęstości w celu poprawy ekonomiki zużycia paliwa. W drugiej fazie wprowadzi się koszulki z kompozytu węglika krzemu i pastylki z krzemku uranu o wysokiej gęstości, aby zapewnić większe bezpieczeństwo i korzyści ekonomiczne.

Westinghouse poinformował, że do 2023 r. dostarczy do EDF zestawy paliwowe EnCore z pilotażowymi prętami testowymi (lead test rods, LTR) z zakładu produkcji paliwa w Västerås w Szwecji.

Inicjatywa obejmuje licencjonowanie, kwalifikację, produkcję, dostawę i eksploatację LTR w reaktorze EDF 1300 MWe. Westinghouse przeprowadzi również badanie po napromieniowaniu, aby zweryfikować zwiększoną odporność na awarie w reaktorach EDF w warunkach eksploatacyjnych.

Westinghouse zauważył: „Będzie to największy program badawczo-rozwojowy dotyczący ulepszonego paliwa, jaki Westinghouse przeprowadził do tej pory w Europie”.

„Westinghouse jest pionierem w wielobranżowej inicjatywie ATF, z programami oferowanymi klientom amerykańskim i europejskim w 2019 i 2020 r.” – powiedział prezes Westinghouse ds. paliw jądrowych Tarik Choho. „Cieszymy się, że możemy współpracować z EDF w ramach tego programu rozwojowego i wysoko cenimy proaktywność i zaangażowanie EDF w ten krytyczny, długoterminowy wysiłek”.

EDF eksploatuje we Francji 56 ciśnieniowych reaktorów wodnych (PWR) w 19 elektrowniach. W Wielkiej Brytanii eksploatuje 10 reaktorów – dziewięć zaawansowanych reaktorów chłodzonych gazem (AGR) i jeden PWR – w pięciu elektrowniach.

Trzech dostawców - Framatome, GE Hitachi z GNF i Westinghouse - współpracuje z Departamentem Energii Stanów Zjednoczonych (DOE) nad opracowaniem nowych paliw w ramach programu Accident Tolerant Fuel Program. W ramach programu wiosną 2019 r. pilotażowe pręty testowe zawierające paliwo zbudowane w technologii EnCore firmy Westinghouse załadowano do bloku nr 2 elektrowni jądrowej Byron w stanie Illinois. Zostały one usunięte po zakończeniu cyklu operacyjnego podczas planowanej przerwy jesienią 2020 r. Oak Ridge National Laboratory przeprowadza eksperymenty po napromieniowaniu paliwa, aby pomóc w zakwalifikowaniu go przez amerykańską Komisję Dozoru Jądrowego do przyszłej eksploatacji.

Pilotażowe zestawy testowe EnCore ATF zostały również zainstalowane w bloku nr 4 EJ Doel firmy Engie Electrabel w Belgii we wrześniu 2020 r.

5. Uganda prosi o pomoc przy budowie pierwszej elektrowni jądrowej

Uganda szuka rosyjskiej pomocy przy budowie pierwszej komercyjnej elektrowni jądrowej w Afryce Wschodniej, powiedział prezydent Yoweri Museveni. Museveni przeprowadził w tym tygodniu rozmowy z rosyjskim ministrem spraw zagranicznych Siergiejem Ławrowem, który odbył podróż po czterech krajach w Afryce.

Uganda ma duże zasoby uranu, niezbędnego do wytwarzania energii i biotechnologii, powiedział Museveni dziennikarzom w Entebbe, na południowy zachód od stolicy, Kampali. W rozmowie z Ławrowem Museveni pochwalił Rosję jako partnera w walce z kolonializmem.

Uganda ogłosiła w maju, że nabyła grunt pod budowę elektrowni jądrowej, ale nie podała lokalizacji. Nastąpiło to po ogłoszeniu w 2017 roku planów budowy obiektu o mocy 2000 MW do 2032 roku.

Jedyną komercyjną elektrownią w Afryce jest dwublokowa elektrownia Koeberg w pobliżu Kapsztadu. Kenia i Nigeria mają plany budowy elektrowni jądrowych, a Rosja pomaga Egiptowi w budowie czteroblokowej elektrowni w El-Dabaa.

Popyt na energię elektryczną w 43-milionowej Ugandzie znacznie wzrósł w ostatnich latach wraz z rosnącą gospodarką.

IEA alarmuje o potrzebie czystszej energii

Aby zdywersyfikować krajowy bilans energetyczny, który obecnie opiera się głównie na hydroelektrowniach, Uganda podjęła kroki w kierunku wprowadzenia energetyki jądrowej. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej poinformowała, że Uganda opracowała już politykę energetyczną obejmującą energię jądrową i ustanowiła organizację wdrażającą program energii jądrowej, która koordynuje wysiłki między organizacjami i osobami, które mają do odegrania rolę w tym procesie.

MAEA powiedziała, że Uganda jest zaangażowana w rozwój infrastruktury, której potrzebuje dla elektrowni jądrowych, ale jej mapa drogowa energii jądrowej musi zostać zaktualizowana i uzupełniona, aby zapewnić podstawę do decyzji w sprawie planowanych reaktorów komercyjnych. Uganda zakończyła kilka badań dotyczących różnych kwestii związanych z infrastrukturą i opracowała mapę drogową energetyki jądrowej, która zawiera zalecenia dotyczące kluczowych decyzji dotyczących rozwoju infrastruktury energetyki jądrowej w perspektywie krótko-, średnio- i długoterminowej.

Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA) stwierdziła niedawno, że paraliżujące skoki cen energii podkreślają pilną potrzebę i korzyści dla krajów afrykańskich z przyspieszenia rozwoju tańszych i czystszych źródeł energii. Według najnowszego raportu agencji Africa Energy Outlook 2022, elektrownie na paliwa kopalne pozostaną głównym źródłem produkcji do 2030 r. w Afryce Północnej, ale jest to z nawiązką równoważone znacznie wyższą produkcją ze źródeł odnawialnych i rozpoczęciem produkcji energii jądrowej w Egipcie.

Inne wiadomości

Rząd Japonii ogłosił, że nakaz ewakuacji nałożony na część miasta Futaba w prefekturze Fukushima z powodu wysokiego poziomu promieniowania po wypadku w pobliskiej elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi w marcu 2011 roku zostanie zniesiony 30 sierpnia. Mieszkańcy Futaby będą mogli na stałe, po raz pierwszy od wypadku, powrócić do tego rejonu. To sprawia, że Futaba jest trzecim obszarem, w którym zniesiono nakaz ewakuacji wśród tych sklasyfikowanych jako bazy odbudowy i rewitalizacji w sześciu gminach Fukushimy, podała agencja informacyjna Kyodo. Wraz z innymi obszarami Futaby, w których zniesiono nakazy ewakuacji w marcu 2020 r., około 15% miasta będzie mogło teraz mieć mieszkańców.

Prezydent Korei Południowej Yoon Suk-yeol zasugerował Japonii, aby uzyskała zgodę krajów sąsiednich, zanim wypuści do morza zanieczyszczoną wodę z uszkodzonej elektrowni jądrowej Fukushima. Powiedział: „Od wyborów prezydenckich utrzymywałem, że [Japonia] musi w przejrzysty sposób wyjaśnić i uzyskać zgodę krajów sąsiednich w sprawie zrzutu skażonej wody” – donosi Korea JoongAng Daily. Według japońskiego rządu, koreańscy eksperci i urzędnicy mają uczestniczyć w monitorowaniu planowanego zrzutu, prowadzonego pod nadzorem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej.

Ponad 40 globalnych uczestników ogłosiło utworzenie Nuclear Hydrogen Initiative, koalicji działającej na rzecz rozwoju wodoru jądrowego jako krytycznego rozwiązania klimatycznego. Inicjatywa zaangażuje decydentów, przedsiębiorstwa, inwestorów i innych kluczowych interesariuszy w podnoszenie świadomości na temat ważnej roli, jaką wodór jądrowy może odgrywać w dostarczaniu bezemisyjnej, bezpiecznej i przystępnej cenowo energii. NHI będzie ułatwiać rozwój demonstracyjnych linii do produkcji wodoru jądrowego, angażować sektor finansowy w rozwój wodoru jądrowego, katalizować partnerstwa handlowe i opowiadać się za polityką wspierającą wdrażanie wodoru jądrowego.

W wyniku międzynarodowej procedury przetargowej Koreański Instytut Bezpieczeństwa i Technologii Jądrowej (KINS) otrzymał kontrakt o wartości 2,3 mln USD od Arabskiej Komisji Regulacji Jądrowej i Radiologicznej (NRRC). W ramach kontraktu KINS pomoże NRRC w opracowaniu wytycznych dotyczących licencjonowania reaktorów badawczych, opracowaniu procedur regulacyjnych dla każdego etapu rozruchu i eksploatacji po zakończeniu budowy oraz w szkoleniu personelu w celu wzmocnienia zdolności saudyjskiej siły roboczej. Budowa reaktora badawczego o mocy 30 kW w Arabii Saudyjskiej przez argentyński INVAP rozpoczęła się w listopadzie 2018 roku.

Jak podała irańska agencja prasowa Tasnim szef Irańskiej Organizacji Energii Atomowej poinformował, że w ciągu kilku tygodni rozpocznie się budowa „całkowicie rodzimego i irańskiego” reaktora jądrowego w Centrum Technologii Jądrowej Isfahan. Mohammad Eslami wygłosił swoje uwagi w środę podczas wizyty w zakładzie konwersji uranu zlokalizowanym w tym mieście.

II. Opinie, komentarze

Przedstawiamy wstęp i uwagi końcowe dyrektor generalnej WNA do najnowszego raportu World Nuclear Performance Report 2022.

Sama Bilbao y León

Słowo wstępne:

„Generacja jądrowa odbiła się od spadku związanego z pandemią obserwowanego w 2020 r., zwiększając w 2021 r. ilość wyprodukowanej energii elektrycznej o 100 TWh do poziomu 2653 TWh.

Jednak ten pozytywny rozwój należy umieścić w kontekście wstrząsów i przewrotu do jakiego doszło w globalnej podaży energii w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Podczas gdy rządy podwoiły swoje zobowiązania w odniesieniu do redukcji emisji gazów cieplarnianych podjęte na COP26 w Glasgow, ożywienie gospodarek po ostrych skutkach COVID-19 doprowadziło do wzrostu zapotrzebowania na energię, który przewyższył wzrost produkcji z czystych źródeł, takich jak energia jądrowa, co skutkowało zwiększeniem zależności od paliw kopalnych.

Wojna na Ukrainie wyraźnie pokazała kruchość łańcucha dostaw paliw kopalnych, podkreślając obawy, które zostały już ujawnione w konsekwencji pandemii. W wielu regionach ceny energii rosną, napędzając inflację i pogłębiające się ubóstwo energetyczne. W obawie przed utratą dostępu do importu gazu i w obliczu realnej możliwości wystąpienia przerw w dostawie prądu i niedoborów energii, rządy wzywają energetykę do ponownego uruchamiania elektrowni węglowych.

Chociaż takie krótkoterminowe działania mogą być konieczne w środku kryzysu, to są one niezrównoważone. Dlatego z zadowoleniem zauważam, że wiele rządów zaczęło zdawać sobie sprawę, iż energia jądrowa może napędzać dążenie do zerowych emisji netto i być podstawą bezpieczniejszego systemu energetycznego.

Wyzwaniem jest teraz podjęcie konkretnych działań niezbędnych do przekształcenia tych politycznych aspiracji w działające elektrownie jądrowe. Z uznaniem podkreślić należy fakt, że wzrost generacji prądu w energetyce jądrowej odnotowany w 2021 r. nastąpił mimo spadku globalnych mocy jądrowych, jaki odnotowano w ciągu ostatnich dwóch latach. Innymi słowy: więcej reaktorów jest obecnie zamykanych niż jest uruchamianych.

Aby odwrócić ten trend, muszą się wydarzyć dwie rzeczy.

Po pierwsze, reaktory, które są z powodzeniem dzisiaj eksploatowane muszą działać dłużej. Za dużo wyłączeń reaktorów w ostatnich latach było motywowanych względami politycznymi lub przez dysfunkcyjne działanie rynku. Długotrwała eksploatacja reaktorów jądrowych to najtańsza forma dodatkowej niskoemisyjnej generacji i pomaga zmniejszyć zależność od paliw kopalnych.

Po drugie, musi wzrosnąć tempo budowy nowych elektrowni jądrowych. W 2021 r. pierwszy beton wylano pod fundamenty dziesięciu nowych reaktorów. Chociaż jest lepiej niż w ostatnich latach, wciąż potrzebujemy rozpoczynać budowy dwudziestu, trzydziestu lub więcej nowych reaktorów rocznie, aby energia jądrowa odgrywała rolę, jaką powinna w zapewnieniu bezpiecznej i zrównoważonej przyszłości zerowej netto.”

Uwagi końcowe

„W 2021 r. światowa energetyka jądrowa wyprodukowała o 100 TWh więcej energii elektrycznej niż w 2020 r. Każda dodatkowa megawatogodzina wytworzona dzięki energii jądrowej pomaga w walce ze zmianami klimatu, a każdy reaktor zapewnia bezpieczną i niezawodną energię elektryczną.

Jednak osiągnięcia energetyki jądrowej w 2021 r. należy umieścić w kontekście znacznie szerszych wyzwań politycznych, środowiskowych i energetycznych, przed którymi stoi dzisiejszy świat.

Inwazja rosyjska przyniosła mieszkańcom Ukrainy niewiarygodne trudności. Oprócz bezpośrednich konsekwencji wojny, ma ona głęboki wpływ na globalną podaż energii. Ujawniono kruchość łańcucha dostaw paliw kopalnych. Ceny paliw kopalnych poszybowały w górę, a wraz z nimi ceny energii elektrycznej. Gorsze może jeszcze nadejść, ponieważ oczekuje się, że zapotrzebowanie na energię elektryczną i ogrzewanie wzrośnie w dalszej części roku, gdy na półkuli północnej nadejdzie zima.

Obietnice działania i oznaki nadziei na COP26

Konferencja klimatyczna COP26 w Glasgow przyniosła odnowione globalne zobowiązanie do walki ze zmianami klimatu. Ponad 100 krajów wyznaczyło sobie cel osiągnięcia zerowych emisji netto.

Na sali konferencyjnej delegaci nuklearni, w tym fantastyczna delegacja przedstawicieli Nuclear4Climate, wyczuli, że energia jądrowa jest traktowana jako istotny element działań na rzecz zmiany klimatu w znacznie większym stopniu niż jeszcze kilka lat temu.

Podczas konferencji w Glasgow, wydawało się, że nie minął dzień bez ważnego ogłoszenia ze strony jednej z firm członkowskich WNA lub innego rządu zaangażowanego w energię jądrową w ramach swojej strategii łagodzenia zmian klimatu. Ale trudna rzeczywistość jest taka, że pomimo tego zwiększonego zaangażowania w technologie jądrowe i inne technologie niskoemisyjne, wzrost zapotrzebowania na energię, obserwowany, gdy gospodarka światowa zaczęła odradzać się po pandemii COVID-19, został zaspokojony przede wszystkim poprzez wzrost wykorzystania paliw kopalnych.

Zdezorientowana odpowiedź

Oczywistym odkryciem dla decydentów na całym świecie jest uświadomienie sobie, że dekarbonizacja musi następować jednocześnie z zapewnianiem niezależności energetycznej, niezawodności i bezpieczeństwa dostaw.

W ciągu ostatnich sześciu miesięcy widzieliśmy serię oświadczeń ze strony rządów dążących do zmniejszenia swojej zależności od paliw kopalnych, a w szczególności od importu gazu. Przyspieszone odchodzenie od paliw kopalnych spowodowało szereg zobowiązań mających na celu przyspieszenie wdrażania technologii niskoemisyjnych, w tym energii jądrowej.

Ale jednocześnie rządy te stoją przed trudnym zadaniem zapewnienia ciągłości dostaw energii w złożonej sytuacji geopolitycznej. W Niemczech, Austrii, Holandii i Wielkiej Brytanii zbliżające się do zamknięcia elektrownie węglowe są ponownie włączane do sieci, aby wzmocnić dostawy energii elektrycznej a w Indiach i Chinach tempo budowy nowych elektrowni węglowych ponownie wzrosło.

Chociaż oczekiwano, że pakiety bodźców gospodarczych wprowadzone w celu pomocy w ożywieniu gospodarczym po pandemii COVID-19 doprowadzą do powstania systemu czystej energii, w rzeczywistości widzieliśmy odbicie w przypadku paliw kopalnych. A długoterminowe plany dotyczące bezpieczniejszej niskoemisyjnej przyszłości muszą czekać w kolejce za krótkoterminowymi przejściami na każdą dostępną formę energii, czystą lub brudną.

Energia jądrowa dla bezpiecznej i czystej energii

W obliczu obecnego kryzysu energetycznego i długoterminowego zagrożenia zmianami klimatu istnieje jeszcze pilniejsza potrzeba maksymalizacji ogromnego wkładu reaktorów jądrowych działających obecnie na całym świecie w dekarbonizację i bezpieczeństwo energetyczne.

Wiele wyłączeń reaktorów jądrowych w ciągu ostatnich pięciu lat nie wynikało z wymogów technicznych, ale z decyzji politycznych lub nacisków ekonomicznych. W czasach, gdy każda kWh czystej, bezpiecznej energii jest cenna i powinno się zachęcać operatorów do wydłużania okresu eksploatacji istniejących elektrowni jądrowych, błędny dogmat polityczny pogarsza sytuację.

Na początku tego roku byliśmy świadkami zamknięcia elektrowni Palisades, pomimo uzyskania koncesji na działalność do 2031 roku i możliwości działania przez kolejne lata.

Trzy pozostałe reaktory w Niemczech, Emsland, Isar 2 i Neckarwestheim 2, mają łączną moc 4GWe, dobrze radzą sobie z wysokimi współczynnikami wydajności często przekraczającymi 90% i razem pozwalają uniknąć emisji 25 milionów ton dwutlenku węgla rocznie. Mając niewiele ponad 30 lat, reaktory te mogą dostarczać czystą i niezawodną energię elektryczną jeszcze w drugiej połowie tego stulecia, ale zostaną trwale wyłączone pod koniec 2022 roku.

Z kolei rząd belgijski zatwierdził przedłużoną eksploatację dwóch reaktorów, Doel 4 i Tihange 3, chociaż okaże się, czy będzie to praktyczna propozycja uzasadniona ekonomicznie.

Przy średnim wieku nieco ponad 30 lat, wiele działających na świecie reaktorów może działać znacznie dłużej niż nowe panele słoneczne i turbiny wiatrowe, które zostaną uruchomione w tym roku. Ważne jest, aby rządy, organy regulacyjne i przemysł podjęli działania w celu kontynuowania długoterminowej eksploatacji, gdziekolwiek jest to wykonalne. Zmniejszy to zależność od paliw kopalnych, zwiększy bezpieczeństwo energetyczne i zapewni to, co według MAE jest najtańszą formą dodatkowej czystej, niskoemisyjnej produkcji energii elektrycznej.

Zainwestuj w zrównoważoną, bezpieczną i dostatnią przyszłość

Istniejąca flota jądrowa może nadal wnosić ogromny wkład w bezpieczeństwo energetyczne i łagodzenie zmian klimatu. Jednak ustanowienie gospodarki zerowej netto, która będzie potrzebna, aby uniknąć najgorszych skutków globalnych zmian klimatu, i którą tak wiele rządów wyznaczyło jako cel do osiągnięcia, będzie wymagało całkowitej transformacji naszego systemu energetycznego, w tym znacznie większego wkładu energii jądrowej.

Energia jądrowa będzie odgrywać główną rolę w umożliwieniu stworzenia świata zerowego netto obfitującego w energię. Będzie wytwarzać energię elektryczną zarówno dla dużych, jak i małych sieci, zapewniać ciepło i chłodzenie, dostarczać ciepło technologiczne do przemysłu, wytwarzać wodór i wiele więcej. Jako jedyne źródło energii, które może wytwarzać niskoemisyjną energię elektryczną i niskoemisyjne ciepło, może zmienić zasady gry w głębokiej dekarbonizacji całej światowej gospodarki.

W ciągu ostatnich kilku miesięcy otrzymaliśmy informacje z wielu nowych i istniejących krajów nuklearnych, w tym z Argentyny, Bangladeszu, Bułgarii, Kanady, Czech, Francji, Egiptu, Holandii, Polski, Rumunii, Ukrainy i Wielkiej Brytanii, określające ich plany na nowe reaktory duże i małe.

Niezbędne jest, aby plany te zostały w pełni zrealizowane i rozszerzone, aby tempo i skala budowy nowych obiektów jądrowych na całym świecie przyspieszyły. Musimy stworzyć infrastrukturę ludzką, fizyczną, handlową i instytucjonalną, która pozwoli światowemu sektorowi jądrowemu naprawdę szybko rozwinąć się, aby sprostać pilnym i masowym potrzebom w zakresie dekarbonizacji.

Tylko wtedy, gdy zostanie to osiągnięte, wszyscy będą mieli równy dostęp do bezpiecznych i niezawodnych dostaw energii i elektryczności, których potrzebują, aby żyć na dobrym poziomie i móc zachować środowisko odpowiednie do życia.”

III. czy wiesz, że…

jak pokazują obliczenia, energia jądrowa jest drugą najbezpieczniejszą formą wytwarzania energii elektrycznej po energii słonecznej.

Czysta energia

Dane przedstawione przez organizację non-profit Canary Media ujawniają, które źródła energii są najbardziej zabójcze. Według zebranych danych (Chart of the week), energia jądrowa jest drugą najbezpieczniejszą formą energii po energii słonecznej, z 0,03 ofiarami śmiertelnymi w wyniku wypadków i zanieczyszczenia powietrza na terawatogodzinę (TWh) wyprodukowanej energii elektrycznej. Liczba zgonów dla energii słonecznej wynosi 0,2, a dla węgla, który według Canary Media jest „najniebezpieczniejszym sposobem wytwarzania energii elektrycznej”, to 24,62. Ropa naftowa jest na drugim miejscu z wynikiem 18,43, a następnie biomasa (4,63), gaz (2,82), energia wodna (1,3) i wiatr (0,04).

Te zgony związane z paliwami kopalnymi są w dużej mierze spowodowane zanieczyszczeniem powietrza, a liczby opierają się na europejskich elektrowniach z kontrolą zanieczyszczeń, więc liczby są w rzeczywistości konserwatywne, mówi Canary Media.

Stwierdzono, że nawet osiem milionów zgonów rocznie na całym świecie jest związanych z zanieczyszczeniami pyłowymi pochodzącymi ze spalania paliw kopalnych. Pozostałe liczone zgony są spowodowane wypadkami podczas wydobycia i transportu paliw oraz budowy i utrzymania elektrowni.

Ranking bezpieczeństwa „w przybliżeniu koreluje” z emisją gazów cieplarnianych każdego paliwa. Węgiel i ropa naftowa są zdecydowanie najgorsze dla klimatu, podczas gdy wiatr, energia słoneczna i jądrowa są zdecydowanie najlepsze – „kolejny zestaw powodów, aby jak najszybciej porzucić paliwa kopalne i przejść na czystą energię” – stwierdzają eksperci Canary Media

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNA, NucNet, DOE, MAEA