Zapraszamy do zapoznania się z jądrowymi wiadomościami ze świata z 11 sierpnia 2023 r.
11.08.2023
JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA
Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
11 sierpnia 2023 r.
1. Szwedzki regulator postuluje nowe ramy dla rozwoju energetyki jądrowej
Szwedzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Radiologicznego (SSM) przedstawił rządowi końcowy raport na temat tego, w jaki sposób należy tworzyć ramy regulacyjne dla energetyki jądrowej oraz jakie inne działania mogą być potrzebne do dalszego rozwoju krajowej branży jądrowej.
W dniu 25 sierpnia 2022 r. ówczesny rząd zlecił SSM dokonanie przeglądu rozwoju ram regulacyjnych i innych działań niezbędnych do zapewnienia odpowiednich warunków do wykorzystania zarówno obecnych, jak i przyszłych technologii jądrowych. Zadanie obejmowało określenie potrzeb w zakresie opracowania przepisów oraz podjęcia innych działań, które mogą wpłynąć na wykorzystanie istniejących jak i nowych technologii jądrowych, takich jak np. małe reaktory modułowe (SMR).
W październiku ubiegłego roku nowo utworzony centroprawicowy rząd koalicyjny Szwecji przyjął pozytywne stanowisko wobec energetyki jądrowej, natomiast Chrześcijańscy Demokraci, Liberałowie, Umiarkowani oraz Szwedzcy Demokraci opublikowali pisemne porozumienie w sprawie wspólnej polityki - zwane Porozumieniem Tidö. W odniesieniu do energetyki, porozumienie mówi, że celem polityki energetycznej jest "zmiana ze 100% odnawialnych źródeł energii na 100% źródeł wolnych od paliw kopalnych". W porozumieniu Tidö zakłada się, że zapotrzebowanie na energię elektryczną wyniesie co najmniej 300 TWh w 2045 r., czyli dwukrotnie więcej niż obecnie.
Zadanie SSM zostało nieznacznie skorygowane w wyniku dialogu z Ministerstwem Klimatu i Gospodarki, dzięki czemu zostało zrealizowane zgodnie z porozumieniem Tidö.
Urząd przedstawił rządowi raport z pierwszej części zadania w dniu 28 lutego. W tym samym czasie SSM ogłosił, że szwedzkie przepisy dotyczące istniejących reaktorów jądrowych pozwalają na ich bezpieczną eksploatację. Dziś urząd przedłożył minister klimatu i środowiska Rominie Pourmokhtari swój raport końcowy, który uzupełnia raport wstępny o dodatkowe zmiany zapisów konstytucyjnych oraz o inne kwestie.
SSM uważa, iż istniejące obecnie przepisy w dużej mierze sprawdzają się również w przypadku nowej technologii reaktorów. Przedstawiono jednak szereg propozycji, takich jak: usunięcie ograniczeń dotyczących liczby reaktorów, a także zrównoważenie przepisów dla różnych źródeł energii w odniesieniu do ich możliwego umiejscowienia i weta gminy, poprzez zmiany w kodeksie ochrony środowiska; zapewnienie zwiększonej elastyczności przepisów dla różnych typów i wielkości reaktorów oraz dla nowych podmiotów w branży; wyjaśnienie i uproszczenie procedowania zezwoleń, na przykład poprzez usunięcie podwójnego stosowania kodeksu ochrony środowiska; rozszerzenie i wyklarowanie uprawnień Urzędu ds. Bezpieczeństwa Radiologicznego w zakresie wydawania zezwoleń i rozporządzeń; oraz zwiększenie współpracy międzynarodowej i możliwości gromadzenia wiedzy na temat nowych technologii reaktorów.
Urząd wskazuje również na potrzebę przeprowadzenia nowych analiz, aby szwedzkie ustawodawstwo mogło zostać dostosowane do nowych warunków i do rozwoju technologii, na przykład w odniesieniu do zarządzania kryzysowego, kwestii finansowych czy sposobu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i zużytym paliwem jądrowym.
"Dzięki już istniejącym propozycjom nowych przepisów dotyczących technologii jądrowych oraz propozycjom przedstawionym obecnie przez urząd, widzimy, że proces wydawania zezwoleń na nową technologię jądrową może być bardziej efektywny, bez uszczerbku dla bezpieczeństwa radiologicznego" - powiedział pełniący obowiązki dyrektora generalnego SSM Michael Knochenhauer. "Proponujemy również wprowadzenie w Szwecji procesu wstępnej oceny nowej technologii reaktorów. W połączeniu ze zwiększoną współpracą międzynarodową może to poprawić warunki do sprawnego wydawania zezwoleń oraz zmniejszyć ryzyko wystąpienia przeszkód formalnych na późniejszym etapie prac budowlanych".
Minister Pourmokhtari powiedziała: "Zmiany klimatyczne wymagają podwojenia produkcji energii elektrycznej, a energia jądrowa będzie musiała stanowić dużą część tego wzrostu. Rząd uważa, że nowa flota reaktorów jądrowych, odpowiadająca co najmniej dziesięciu nowym reaktorom konwencjonalnym, musi zostać zbudowana do 2045 roku. Raport ten stanowi ważną podstawę, gdyż rząd obecnie tworzy warunki do reagowania na zmiany klimatyczne poprzez elektryfikację przemysłu i branży transportowej".
Rząd przedstawi jeszcze w tym roku plan rozwoju energetyki jądrowej, który według niego będzie niezbędny, aby Szwecja osiągnęła zerową emisję netto do 2045 r. oraz aby mógł wzrosnąć eksport towarów i usług neutralnych dla klimatu obniżających emisje oparte na konsumpcji na całym świecie.
Sześć szwedzkich reaktorów jądrowych, które obecnie mają około czterdziestu lat, dostarcza ok. 40% energii elektrycznej. W 1980 r. rząd wprowadził politykę stopniowego wygaszania energetyki jądrowej. Krajowa polityka energetyczna z 1997 r. pozwoliła dziesięciu reaktorom działać dłużej niż przewidywała polityka wygaszania z 1980 r., ale również doprowadziła do przedwczesnego zamknięcia dwóch reaktorów w elektrowni Barsebäck. W czerwcu 2010 r. parlament zagłosował za uchyleniem polityki stopniowego wygaszania, ale ograniczył nową energetykę jądrową do wykorzystania istniejących lokalizacji i do stopniowego zastępowania istniejących bloków – nowymi. W 2015 roku podjęto decyzję o zamknięciu czterech najstarszych reaktorów do 2020 roku. Reaktory Ringhals 1 i 2 zostały zamknięte odpowiednio pod koniec 2020 r. i 2019 r. - kilka lat wcześniej niż planowano, ze względu na ryzyko kar finansowych.
W czerwcu 2022 r. firma Vattenfall ogłosiła rozpoczęcie wstępnych analiz w celu oceny warunków do podjęcia decyzji o budowie co najmniej dwóch reaktorów SMR w sąsiedztwie elektrowni Ringhals. Oczekuje się, że analizy zostaną zakończone pod koniec 2023 r. lub na początku 2024 r.
W październiku ub.r. fińskie przedsiębiorstwo energetyczne Fortum rozpoczęło dwuletnie studium wykonalności w celu zbadania wstępnych warunków dla budowy nowych elektrowni jądrowych w Finlandii i Szwecji. Studium obejmie zarówno reaktory SMR, jak i konwencjonalne duże reaktory. W ramach studium, Fortum zbada komercyjne, technologiczne, społeczne, polityczne, prawne i regulacyjne warunki do budowy nowych reaktorów.
Francja stała się największym eksporterem energii netto w Europie po tym, jak wspierany przez państwo operator elektrowni jądrowych ostatecznie naprawił usterki w swojej starzejącej się flocie reaktorów, podczas gdy Niemcy zmieniły się z eksportera w importera - ze względu na decyzję o wycofaniu się z energetyki jądrowej.
Według firmy analitycznej Enappsys, całkowity eksport energii elektrycznej netto z Francji wyniósł 17,6 TWh w pierwszych sześciu miesiącach 2023 roku. Jest to w przybliżeniu ilość energii wystarczająca do zasilania 5 milionów domów przez rok.
Enappsys podał, że większość tej energii sprzedano do Włoch i Wielkiej Brytanii, które były dwoma największymi importerami energii w Europie w tym samym okresie.
Jean-Paul Harreman, dyrektor Enappsys, powiedział: "Przyczyną wzrostu eksportu we Francji w porównaniu z rokiem poprzednim była zwiększona dostępność obiektów jądrowych w tym kraju".
Sytuacja Francji wynika z faktu, że EDF został zmuszony do wyłączenia kilku swoich elektrowni jądrowych w zeszłym roku po wykryciu pęknięć i korozji w niektórych przewodach używanych do chłodzenia rdzeni reaktorów. Firma spodziewa się, że w tym roku produkcja energii jądrowej będzie o 20% wyższa niż w roku ubiegłym.
Harreman powiedział: "Chociaż dostępność energii jądrowej jest nadal o 10-15% niższa niż zazwyczaj, wzrost mocy o 5-10 GW w porównaniu do ubiegłego roku pomógł ponownie odwrócić francuski bilans energetyczny i pozwolił na eksport energii".
Udział produkcji energii elektrycznej z 56 elektrowni jądrowych we Francji wynosi około 70% krajowej produkcji - najwięcej na świecie.
Francja intensywnie dąży do promowania energii jądrowej w Unii Europejskiej, przekonując 10 krajów do przyłączenia się do sojuszu wzywającego Brukselę do podjęcia większych wysiłków w celu wsparcia budowy reaktorów, co według nich pomogłoby osiągnąć cele klimatyczne, jednocześnie chroniąc niezależność energetyczną Unii.
Prezydent Emmanuel Macron ogłosił plany budowy sześciu reaktorów nowej generacji EPR2 w Penly i Gravelines w północnej Francji oraz w Bugey na wschodzie kraju. Szacowany koszt został określony na około 52 mld euro (57 mld USD).
Dane pokazały również, że Niemcy stały się importerem energii netto w pierwszej połowie 2023 r., ponieważ trzy ostatnie elektrownie jądrowe w tym kraju zostały ostatecznie zamknięte w kwietniu 2023 r.
Elektrownie Isar-2, Neckarwestheim-2 i Emsland stanowiły około 6% całkowitego koszyka energetycznego kraju i miały zostać zamknięte pod koniec 2022 r. wraz z resztą krajowej floty jądrowej. W październiku 2022 r. kanclerz Olaf Scholz zaproponował jednak przedłużenie ich eksploatacji do połowy kwietnia, powołując się na obawy o dostawy spowodowane wojną w Ukrainie i wynikającymi z niej zachodnimi sankcjami.
Niemcy po raz pierwszy zaczęły wykorzystywać energię jądrową w 1961 roku. Kraj przeforsował swój pierwszy plan wycofania się z energetyki jądrowej na początku XXI wieku, a proces ten został przyspieszony po katastrofie w Fukushimie w 2011 roku. Decyzja ta pogłębiła jednak kryzys energetyczny w kraju, który nadal stara się uniezależnić od rosyjskich surowców energetycznych.
Jak twierdzi Enappsys: "Zamknięcie elektrowni jądrowych było głównym powodem, dla którego bilans energetyczny wymusił import energii elektrycznej. Oznaczało to, że Niemcy musiały pozyskiwać dodatkową energię z innych krajów w okresach niskiej produkcji energii ze źródeł odnawialnych".
Włochy, które nie posiadają komercyjnych elektrowni jądrowych, pozostały największym importerem netto w ciągu pierwszych sześciu miesięcy 2023 r., pozyskując 25,9 TWh spoza kraju, z czego 9,9 TWh pochodziło ze Szwajcarii, która posiada cztery reaktory jądrowe, a 9,5 TWh z Francji.
3. W Turcji zakończono betonowanie w budynku reaktora Akkuyu-4
Jak poinformowała spółka Akkuyu Nuclear, zakończono wylewanie betonu pod płytę fundamentową budynku reaktora w tureckiej elektrowni jądrowej Akkuyu-4.
Akkuyu Nuclear, spółka zależna rosyjskiej państwowej korporacji nuklearnej Rosatom, poinformowała, że ukończenie płyty fundamentowej oznacza, że można rozpocząć budowę ścian wnęki reaktora. Wylanie płyty fundamentowej wymagało 3.500 ton stali zbrojeniowej i 17.500 metrów sześciennych mieszanki betonowej - co wystarczyłoby na pokrycie 10 boisk piłkarskich do wysokości jednego metra.
Warta 20 mld USD (18,2 mld EUR) spółka Akkuyu, jest operatorem pierwszej komercyjnej elektrowni jądrowa w Turcji, budowanej przez spółki zależne Rosatomu na mocy kontraktu podpisanego w 2010 roku.
Elektrownia, położona w prowincji Mersin na południowym wybrzeżu Morza Śródziemnego, będzie wyposażona w cztery bloki WWER-1200 generacji III+, z których pierwszy ma zostać uruchomiony w 2025 r., a kolejne będą uruchamiane w kolejnych latach. Akkuyu-1 miała zostać uruchomiona w 2023 roku, ale data ta uległa przesunięciu.
4. Podpisano umowę na budowę pilotażowej fabryki paliwa IMSR
Firma Terrestrial Energy podpisała umowę na produkcję i dostawę paliwa z firmą Springfields Fuels Limited, spółką zależną Westinghouse, w celu zbudowania pilotażowej instalacji do produkcji paliwa dla reaktorów IMSR (Integral Molten Salt Reactor - zintegrowany reaktor ze stopioną solą) w Wielkiej Brytanii, torując tym samym drogę do produkcji paliwa dla przyszłej floty reaktorów IMSR. Projekt jest wspierany przez brytyjski rządowy Fundusz Paliw Jądrowych.
Rozbudowana infrastruktura dostępna obecnie w zakładzie produkcji paliwa reaktorowego Springfields w Preston w północno-zachodniej Anglii, będzie w stanie wspierać dostawy paliwa dla rozwoju IMSR i jest skalowalna, aby być w stanie wspierać flotę reaktorów IMSR planowanych do uruchomienia w latach trzydziestych, twierdzi firma Terrestrial. Nowy kontrakt zakłada zbudowanie instalacji pilotażowej, poprzedzającej skalowalną instalację do produkcji paliwa dla reaktorów komercyjnych w ramach przyszłej floty reaktorów IMSR.
Nowy kontrakt jest wynikiem partnerstwa ustanowionego w 2021 r. przez Westinghouse, brytyjskie Narodowe Laboratorium Jądrowe i Terrestrial Energy w celu przyspieszenia przemysłowego skalowania i komercyjnych dostaw wzbogaconego paliwa uranowego do użytku w IMSR. Rząd Wielkiej Brytanii przeznaczył 2,9 mln GBP (3,8 mln USD) na zbudowanie instalacji pilotażowej w ramach programu Nuclear Fuel Fund, podała firma Terrestrial.
Terrestrial IMSR to reaktor czwartej generacji, który wykorzystuje stopioną sól zarówno jako paliwo, jak i chłodziwo, ze zintegrowanymi komponentami, które mogą dostarczać ciepło bezpośrednio do obiektów przemysłowych lub wykorzystywać je do generowania energii elektrycznej. Wykorzystuje on konwencjonalne paliwo do reaktorów jądrowych - standardowy uran niskowzbogacony (LEU).
Według firmy Terrestrial, wykorzystanie do użytku w reaktorach komercyjnych paliwa LEU, które obecnie jest dostępne i łatwe w transporcie oraz posiada międzynarodowe ramy regulacyjne, wspiera rozpoczęcie wdrażania technologii IMSR. Inaczej jest w przypadku paliwa z niskowzbogaconego uranu (HALEU), które będzie wykorzystywane w wielu zaawansowanych projektach reaktorów obecnie opracowywanych: ograniczenia w łańcuchu dostaw spowodowały już dwuletnie opóźnienie planowanego przez TerraPower pierwszego w swoim rodzaju reaktora demonstracyjnego Natrium w Wyoming w USA, podczas gdy duński deweloper pływających kompaktowych reaktorów ze stopioną solą Seaborg ogłosił niedawno przejście na LEU zamiast paliwa HALEU dla swoich pierwszych barek energetycznych ze względu na ryzyko dla harmonogramu projektu.
Według Terrestrial Energy, paliwo dla IMSR może być również transportowane w obecnie używanych pojemnikach dla paliwa reaktorowego, co ma komercyjne implikacje dla wdrożenia technologii IMSR, gdyż obecnie nie ma dostępnych pojemników transportowych o dużej pojemności, które byłyby komercyjnie opłacalne dla paliwa HALEU.
"Nasza strategia handlowa dla IMSR polega na wykorzystaniu w jak największym stopniu istniejącej infrastruktury przemysłu jądrowego, materiałów, umiejętności i możliwości do obsługi elektrowni IMSR" - powiedział Simon Irish, dyrektor generalny Terrestrial Energy. "Strategia ta, skoncentrowana na efektywności finansowej, jest wyraźnie wyrażona poprzez wykorzystanie standardowego paliwa LEU i ponowne wykorzystanie rozległych możliwości produkcji paliwa w zakładzie Springfields".
W ubiegłym miesiącu firma Westinghouse otrzymała trzy dotacje w łącznej wysokości 10,5 mln GBP (13,6 mln USD) z brytyjskiego Funduszu Paliw Jądrowych na modernizację i rozbudowę zakładu produkcji paliwa w Springfields w celu opracowania większej liczby wariantów paliw do reaktorów lekkowodnych dla dużych i małych reaktorów, a także w celu wsparcia potencjalnej produkcji zaawansowanych paliw jądrowych HALEU dla nowych zaawansowanych reaktorów w Wielkiej Brytanii.
Wspierana przez Billa Gatesa firma TerraPower, zajmująca się technologią jądrową, ma nadzieję na budowę kilkudziesięciu reaktorów w Wielkiej Brytanii, a pierwsze bloki zostaną uruchomione w latach trzydziestych. Chris Levesque, dyrektor generalny TerraPower, powiedział, że firma będzie ubiegać się o zgodę rządu na budowę małych reaktorów modułowych w Wielkiej Brytanii, a konkurs będzie nadzorowany przez niedawno utworzony organ rządowy Great British Nuclear (GBN).
"Spotkałem się z kilkoma partnerami przemysłowymi w Wielkiej Brytanii i dostrzegamy tutaj partnerstwa, które możemy wykorzystać w miarę zwiększania skali działalności" - powiedział Levesque w wywiadzie dla The Sunday Times. "Uważamy, że moglibyśmy zbudować dziesiątki reaktorów w Wielkiej Brytanii w latach trzydziestych" - powiedział Levesque.
TerraPower została założona w 2006 roku przez Billa Gatesa, współtwórcę Microsoftu i piątego najbogatszego człowieka na świecie, w celu badania ekologicznych źródeł energii. Obecnie firma opracowuje technologię reaktora jądrowego IV generacji na bazie sodu, którą nazwano Natrium. W ubiegłym roku Gates przeprowadził kolejną rundę finansowania spółki o wartości 588 mln GBP (681 mln EUR, 750 mln USD) i pozostaje jej największym inwestorem. Spółka pozyskała 1,6 mld funtów z funduszy amerykańskich podatników na rozwój elektrowni demonstracyjnej Natrium na terenie wycofywanej elektrowni węglowej w Wyoming, którą ma nadzieję uruchomić do końca dekady.
Reaktor Natrium o mocy 345 MW jest opracowywany wspólnie przez TerraPower i GE Hitachi. Sodowe reaktory prędkie, takie jak Natrium, mają na celu rozwiązanie niektórych z długotrwałych problemów związanych z konwencjonalną energią jądrową, takich jak składowanie odpadów i obawy dotyczące bezpieczeństwa. Technologia ta wykorzystuje ciekły sód jako chłodziwo i jest zdolna do recyklingu zużytego paliwa jądrowego w celu zminimalizowania ilości odpadów.
Elektrownia jest połączona ze zintegrowanym systemem magazynowania energii opartym na stopionej soli, który może zwiększyć moc wyjściową do 500 MW przez ponad pięć godzin, aby zaspokoić szczytowe zapotrzebowanie, co czyni ją idealną technologią do łączenia z sieciami energetycznymi o wysokim udziel zasobów odnawialnych. TerraPower twierdzi, że jest to jedyny zaawansowany reaktor, który może zapewnić stabilność sieci dzięki mocy odpowiedniej dla obciążenia podstawowego, jednocześnie płynnie zwiększając produkcję energii w celu zaspokojenia zmiennego zapotrzebowania na energię elektryczną.
TerraPower ogłosiła niedawno, że podpisała umowę z Centrus Energy Corporation w celu znacznego rozszerzenia współpracy mającej na celu wykorzystanie na skalę komercyjną krajowych zdolności produkcyjnych w zakresie wysokowartościowego, niskowzbogaconego uranu (Haleu) do zasilania reaktora Natrium. Haleu jest niezbędnym zaawansowanym paliwem jądrowym wymaganym do rozwoju większości projektów reaktorów nowej generacji. Jest ono potrzebne do 90% zaawansowanych projektów reaktorów wybranych do finansowania w ramach programu demonstracyjnego zaawansowanych reaktorów Departamentu Energii USA.
W grudniu TerraPower poinformowała, że budowa reaktora Natrium w Wyoming może opóźnić się o co najmniej dwa lata z powodu braku zaawansowanych źródeł paliwa spoza Rosji. Wielka Brytania ogłosiła konkurs dla organizacji, które chcą ubiegać się o finansowanie rozwoju swoich produktów jądrowych, w tym reaktorów SMR. Obecne projekty SMR obejmują propozycje Rolls-Royce SMR dotyczące budowy reaktorów w Oldbury i Berkeley w południowo-zachodniej Anglii oraz propozycje Balfour Beatty z Holtec Britain dotyczące opracowania planów ciśnieniowego reaktora lekkowodnego SMR-160 w Wielkiej Brytanii. Po zakończeniu wstępnego etapu procesu selekcji projektów SMR, GBN wybierze te technologie, które spełniły kryteria, a następnie rozpocznie szczegółowe rozmowy z wybranymi firmami. Wstępna selekcja odbędzie się jesienią tego roku.
Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NucNet