Polski Atom

JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
14 lipca 2023 r.

1. Dyrektor generalny MAEA w Japonii przedstawił kompleksowy raport na temat uwolnienia uzdatnionej wody w Fukushimie

Dyrektor generalny MAEA Rafael Mariano Grossi spotkał się we wtorek w Japonii z premierem Fumio Kishidą i przedstawił kompleksowy raport na temat niezależnego przeglądu bezpieczeństwa przeprowadzonego przez MAEA w odniesieniu do japońskiego planu uwolnienia oczyszczonej wody z elektrowni Fukushima Daiichi do morza. W przeglądzie bezpieczeństwa stwierdzono, że plany Japonii są zgodne ze standardami bezpieczeństwa MAEA, które służą jako globalny punkt odniesienia dla ochrony ludzi i środowiska.

"Ten kompleksowy raport sprawi, że fakty naukowe o uwalnianiu uzdatnionej wody będą dostępne dla społeczności międzynarodowej. Raport odpowiada na wszelkie pytania techniczne związane z bezpieczeństwem, jakie zostały postawione" - powiedział Grossi. "MAEA zauważa, że kontrolowane, stopniowe zrzuty oczyszczonej wody do morza, zgodnie z obecnymi planami i ocenami TEPCO, miałyby znikomy wpływ radiologiczny na ludzi i środowisko".

Raport jest wynikiem prawie dwuletniej pracy grupy zadaniowej MAEA złożonej z najlepszych specjalistów z Agencji, którym doradzali uznani na arenie międzynarodowej eksperci ds. bezpieczeństwa jądrowego z jedenastu krajów. Pełny raport można przeczytać tutaj.

Premier Kishida oświadczył, że nigdy nie zatwierdzi żadnego zrzutu wody, który miałby negatywny wpływ na zdrowie mieszkańców Japonii i świata, a także na środowisko, a Japonia będzie nadal dostarczać szczegółowych wyjaśnień opartych na dowodach naukowych w wysoce przejrzysty sposób, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Podczas wizyty w dniach 4-7 lipca dyrektor generalny MAEA udał się do prefektury Fukushima, gdzie był gospodarzem konferencji z mieszkańcami Iwaki, największego miasta w prefekturze. "Wasze obawy są kluczowe dla pracy MAEA" - powiedział Grossi, spotykając się z burmistrzami, stowarzyszeniami rybaków i lokalnymi grupami. "Jesteśmy tutaj, aby słuchać, wyjaśniać i zapewniać bezpieczeństwo - i pozostaniemy wierni naszym zobowiązaniom przed, w trakcie i po zrzucie oczyszczonej wody" - dodał.

Grossi oficjalnie otworzył biuro MAEA w elektrowni Fukushima Daiichi. "Będziemy nadal zapewniać przejrzystość informacji dzięki ciągłemu monitorowaniu na żywo całego procesu zrzutu oczyszczonej wody" - powiedział. "Nasze zadanie dopiero się zaczyna - jesteśmy tu na dłuższą metę".

Od rozpoczęcia wojny w Ukrainie w lutym 2022 r. MAEA monitoruje tamtejszą sytuację. Premier Kishida wyraził poparcie Japonii dla pracy MAEA w Ukrainie oraz dla pięciu podstawowych zasad zapobiegania wypadkom jądrowym w elektrowni jądrowej Zaporoże (ZNPP), które zostały ogłoszone przez Grossiego na spotkaniu Rady Bezpieczeństwa ONZ w maju.

Grossi spotkał się z ministrem spraw zagranicznych Yoshimasą Hayashim, który potwierdził poparcie Japonii dla działań MAEA na rzecz bezpieczeństwa jądrowego w Ukrainie. Omówiono również kwestie nierozprzestrzeniania broni jądrowej.

"MAEA odgrywa kluczową rolę w krytycznych kwestiach na arenie międzynarodowej" - powiedział Grossi. "Jestem wdzięczny za wsparcie Japonii dla pracy MAEA w zakresie nierozprzestrzeniania broni jądrowej, bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej oraz promowania pokojowego wykorzystania energii jądrowej do celów globalnych". Japonia jest członkiem MAEA od momentu powstania Agencji w 1957 roku. Obecnie uczestniczy w 31 projektach współpracy technicznej, obejmujących sektory rolnictwa, ochrony środowiska i opieki zdrowotnej.

W Tokio dyrektor generalny MAEA spotkał się również z innymi urzędnikami wysokiego szczebla, w tym z Yasutoshi Nishimurą, japońskim ministrem gospodarki, handlu i przemysłu, oraz Shinsuke Yamanaką, przewodniczącym Urzędu Regulacji Jądrowej.

Podczas spotkań z prezesem i dyrektorem generalnym Astellas Pharma, Naoki Okamurą, oraz honorowym przewodniczącym Sasakawa Peace Foundation Yohei Sasakawą i prezesem Atsushi Sunami, Grossi omówił pracę MAEA na rzecz realizacji celów rozwojowych za pomocą technik jądrowych i projektów takich jak Rays of Hope, NUTEC Plastics i ZODIAC.

MAEA współpracuje z rządami państw i sektorem prywatnym w celu realizacji takich inicjatyw jak: Rays of Hope, które pomaga krajom o niskich i średnich dochodach ustanowić i poprawić dostęp do technologii medycznych opartych na promieniowaniu; NUTEC Plastics, które integruje techniki jądrowe i izotopowe w celu przeciwdziałania zanieczyszczeniu tworzyw sztucznych; oraz ZODIAC, który wspiera wysiłki krajów w walce z chorobami odzwierzęcymi.

W czwartek dyrektor generalny Grossi odwiedził zakład przerobu wypalonego paliwa w Rokkasho. Zwiedził zakład wzbogacania uranu, zakład produkcji paliwa MOX i wspólne laboratorium w miejscu, w którym MAEA przeprowadza działania zabezpieczające. "Zakład przerobu w Rokkasho jest kluczową częścią japońskiego jądrowego cyklu paliwowego" - powiedział Grossi. "W miarę jak zakład zmierza w kierunku uruchomienia, jesteśmy gotowi zwiększyć naszą obecność".

Dyrektor generalny Grossi odwiedził również Rokkasho Fusion Institute, który jest "świadectwem zaangażowania Japonii w rozwój technologii jądrowej", jak powiedział. "To inspirujące widzieć postęp i poświęcenie w dążeniu do zrównoważonych rozwiązań energetycznych".

W ubiegły piątek Japońskie Forum Przemysłu Jądrowego gościło Grossiego na spotkaniu z firmami z różnych sektorów. Grossi omówił flagowe inicjatywy MAEA, takie jak Rays of Hope i NUTEC Plastics. W ubiegłym roku Grossi zaprosił japońskie firmy do współpracy z MAEA w celu zwiększenia skali globalnej walki z nowotworami w ramach Rays of Hope. "Partnerstwo z sektorem prywatnym ma kluczowe znaczenie dla naszych wysiłków na rzecz sprostania światowym wyzwaniom i osiągnięcia globalnych celów" - powiedział.

 

2. Turcja stawia za cel na 20 GW energii jądrowej do 2050 roku

Turcja prowadzi rozmowy z Rosją, Chinami i Koreą Południową w sprawie planowanej drugiej i trzeciej elektrowni jądrowej, a także z USA i Wielką Brytanią w sprawie małych reaktorów modułowych (SMR), powiedział minister energii Alparslan Bayraktar podczas briefingu dla mediów.

Według materiałów opublikowanych w tureckich mediach, Bayraktar powiedział, że kraj chce przyspieszyć prace nad planowaną drugą elektrownią jądrową w Sinop i trzecią elektrownią w regionie Tracji, w północno-zachodniej części kraju.

Według Daily Sabah minister powiedział, że zapotrzebowanie kraju na energię stale rośnie i "naszym priorytetem jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw w sposób zrównoważony, musimy zmniejszyć zależność od źródeł zewnętrznych, jednocześnie czyniąc Turcję neutralną pod względem emisji dwutlenku węgla do 2053 roku".

Oznacza to według niego, że "potrzebne są radykalne zmiany we wszystkich obszarach". Minister podkreślił plany ekspansji na dużą skalę energetyki wiatrowej i słonecznej, a także wdrożenie działań w zakresie poprawy efektywności energetycznej.

Złożona z czterech reaktorów elektrownia Akkuyu, budowana przez rosyjski koncern Rosatom, została nazwana "największym na świecie placem budowy elektrowni jądrowej", a Sari Salih powiedział, że trwają rozmowy z Rosją, Koreą Południową i Chinami na temat dwóch kolejnych elektrowni. W ubiegłym miesiącu Reuters poinformował, że Sari Salih, szef infrastruktury jądrowej w ministerstwie energii, powiedział, że Turcja prowadzi rozmowy z Rosją i Koreą Południową w sprawie planowanej drugiej elektrowni jądrowej, z Chinami w sprawie trzeciej proponowanej elektrowni oraz z Wielką Brytanią, USA i Francją w sprawie technologii SMR.

Minister Bayraktar twierdzi, że wraz z proponowanymi małymi reaktorami modułowymi do 2050 roku Turcja będzie dysponować mocą zainstalowaną w elektrowniach jądrowych wynoszącą ponad 20 000 MW. Innymi słowy, będzie ona odpowiadać mocy prawie czterech elektrowni Akkuyus. Niektóre z nich mogą być dużymi elektrowniami, a inne małymi reaktorami modułowymi, które są bardzo ważne dla transformacji tureckiej branży energetycznej.

Elektrownia Akkuyu w południowej prowincji Mersin jest pierwszą tego typu elektrownią w Turcji. Rosatom buduje cztery reaktory WWER-1200 w ramach tzw. modelu BOO (build-own-operate). Budowa pierwszego bloku rozpoczęła się w 2018 roku. Oczekuje się, że elektrownia o mocy 4800 MWe zaspokoi około 10% zapotrzebowania Turcji na energię elektryczną, a celem jest uruchomienie wszystkich czterech bloków do 2028 roku.

 

3. Łączne inwestycje w fuzję jądrową przekraczają 6 miliardów dolarów, jak wynika z raportu

Według raportu, łączne inwestycje w energię termojądrową wzrosły do ponad 6,2 mld USD (5,5 mld EUR) z 4,8 mld USD w 2022 r., trzynaście nowych firm dołączyło do wyścigu termojądrowego, a pierwsze reaktory produkujące energię mają zostać włączone do sieci w latach 2030-2035.

W swoim najnowszym raporcie na temat branży, amerykańskie stowarzyszenie Fusion Industry Association twierdzi, że liczba badanych firm zajmujących się fuzją jądrową wzrosła do 43, w porównaniu z 33 w 2022 roku. W tym raporcie dodano 13 nowych firm, chociaż trzy z zeszłego roku nie prowadzą już działalności. Według raportu niektóre z ich technologii i umiejętności zostały przeniesione do innych firm.

Te 43 firmy są "niezwykle zróżnicowane technologicznie", z bardzo nielicznymi przykładami firm konkurujących w tej samej technologii. Różnorodność ta jest sposobem zarządzania ryzykiem - 43 oddzielne projekty na całym świecie zwiększają szanse na komercyjnie opłacalną fuzję jądrową.

"Być może nawet ważniejsze niż ilość pieniędzy przeznaczanych na fuzję jądrową jest to, że w ostatnim roku pojawiły się polityki, procedury, a także zainteresowanie opinii publicznej, które pozwolą na szybki rozwój technologii fuzji jądrowej" - czytamy w raporcie. "W tym roku po raz pierwszy obserwujemy znaczące nowe programy partnerstwa publiczno-prywatnego w kluczowych krajach". Osiemnaście firm zgłosiło, że są lub wkrótce będą zaangażowane w partnerstwo publiczno-prywatne z rządem. Programy te są zróżnicowane pod względem celów i poziomów finansowania, ale istnieje wyraźny trend w kierunku zainteresowania rządów fuzją jądrową. Stany Zjednoczone, Japonia i Niemcy ogłosiły na początku 2023 r. nowe programy wspierające komercjalizację syntezy jądrowej, oprócz już istniejącego intensywnego wsparcia w Wielkiej Brytanii.

Pod względem liczby prywatnych firm zajmujących się fuzją jądrową dominują Stany Zjednoczone, z 25 firmami i większością inwestycji, ale odnotowano również znaczny wzrost w krajach takich jak Japonia, Chiny, Australia, Nowa Zelandia, Niemcy i Izrael, natomiast w Wielkiej Brytanii i Kanadzie proces tworzenia takich firm jest na zaawansowanym etapie.

Ramy regulacyjne dla syntezy jądrowej - odrębne od przepisów dotyczących rozszczepienia jądrowego - również są tworzone, przy czym Wielka Brytania jest tutaj prekursorem, a w bieżącym roku decyzję ma podjąć amerykańska Komisja Regulacji Jądrowych. W raporcie stwierdzono, że ramy regulacyjne zmniejszą ryzyko związane z fuzją jądrową i pomogą uruchomić kolejne inwestycje prywatne.

Firmy zajmujące się fuzją jądrową są zgodne co do tego, że przeszkody nadal istnieją. Większość z nich twierdzi, że wciąż istnieje wiele problemów technicznych, naukowych i inżynieryjnych związanych z osiągnięciem wydajności mocy syntezy jądrowej, rozwiązania wymagają też problemy związane z plazmą i zarządzaniem ciepłem. Niemal każda firma nadal uważa, że wyzwaniem jest finansowanie, ponieważ do osiągnięcia rentowności komercyjnej potrzeba znacznie więcej środków.

 

4. MHI opracuje japoński reaktor prędki

Mitsubishi Heavy Industries (MHI) zostało wybrane przez japoński rząd do kierowania projektem koncepcyjnym demonstracyjnego reaktora prędkiego chłodzonego sodem, który ma zostać uruchomiony po roku 2040.

MHI będzie nadzorować zarówno projekt koncepcyjny, jak i badania i rozwój reaktora we współpracy z firmą Mitsubishi FBR Systems (MFBR), która została założona w 2007 roku jako firma inżynieryjna odpowiedzialna za rozwój reaktorów typu FBR w Japonii, w oparciu o doświadczenie Mitsubishi Group w obszarze energetyki jądrowej. Prace koncepcyjne nad nowym reaktorem mają rozpocząć się w roku fiskalnym 2024.

W strategicznej mapie drogowej rozwoju reaktorów prędkich, przyjętej przez japoński gabinet w grudniu 2018 r., zdefiniowano metodykę oceny skuteczności różnych typów reaktorów prędkich, które mają zostać opracowane w wyniku konkursu technologicznego wśród korporacji z sektora prywatnego. Mapa drogowa została następnie zmieniona decyzją rządu z 23 grudnia 2022 r., kiedy to podjęto dwie decyzje: po pierwsze, o wyborze reaktora prędkiego chłodzonego sodem jako celu projektu koncepcyjnego reaktora demonstracyjnego, który to projekt ma zostać rozpoczęty w 2024 r.; a po drugie, o wyborze producenta, który będzie pełnił rolę głównej firmy odpowiedzialnej za projekt reaktora prędkiego oraz niezbędne badania i prace rozwojowe, i który będzie kontynuować rozwój technologii zgodnie z celami i kierunkami polityki ustanowionymi przez rząd.

W 2007 roku MHI została wybrana jako główna firma odpowiedzialna za program badawczy, który koncentrował się na praktycznych zastosowaniach reaktorów prędkich. Wyboru dokonano biorąc pod uwagę technologie i doświadczenie MHI zdobyte dzięki udziałowi w rozwoju i budowie eksperymentalnego reaktora prędkiego Joyo i prototypowego reaktora Monju. Następnie MHI, we współpracy z MFBR, podjęła badania koncepcyjne i prace badawczo-rozwojowe zmierzające w kierunku budowy reaktora typu FBR.

W grudniu 2019 r. MHI i MFBR wraz z Japońską Agencją Energii Atomowej (JAEA), podpisały porozumienie o współpracy w zakresie rozwoju reaktorów na neutrony prędkie z Framatome i francuską Komisją Energii Alternatywnych i Energii Atomowej. W styczniu 2022 r. JAEA, MHI i MFBR podpisały protokół ustaleń z TerraPower z USA w sprawie współpracy nad rozwojem reaktorów prędkich chłodzonych sodem.

"Działania te umożliwią szybszy rozwój reaktora i ustanowienie własnych obiektów testowania sodu niezbędnych do badań i rozwoju reaktora" - twierdzi MHI. "MHI nadal udoskonala swoje technologie i rozwija niezbędne zasoby ludzkie, aby wspierać tę ważną inicjatywę".

Reaktory na neutrony prędkie oferują perspektywę znacznie bardziej efektywnego wykorzystania zasobów uranu niż w przypadku konwencjonalnych reaktorów energetycznych, a także możliwość spalania aktynowców. Reaktory prędkie działają w różnych krajach od lat 50. ubiegłego wieku, a niektóre z nich produkują energię elektryczną na skalę komercyjną.

JAEA ma doświadczenie w eksploatacji reaktorów prędkich chłodzonych sodem, takich jak Monju w prefekturze Fukui i eksperymentalny reaktor prędki Joyo w prefekturze Ibaraki. Rozwój reaktorów prędkich w Japonii został jednak wstrzymany, odkąd w 2016 r. rząd podjął decyzję o likwidacji reaktora Monju, w następstwie szeregu problemów, w tym wycieku chłodziwa sodowego w 1995 r.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NucNet