Polski Atom

JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
15 września 2023 r.

1. Według raportu NIA zatrudnienie w brytyjskim sektorze jądrowym jest najwyższe od 20 lat

Liczba osób zatrudnionych w cywilnym sektorze jądrowym w Wielkiej Brytanii wzrosła do 77 413, jak wynika z corocznego badania Jobs Map przeprowadzonego przez Nuclear Industry Association. Liczba zatrudnionych osób wzrosła o 20% w porównaniu z rokiem poprzednim, z czego nowy projekt jądrowy Hinkley Point C zatrudnia obecnie 9500 osób, w porównaniu z 8000 w 2022 roku.

Rozwój nowych technologii jądrowych również stwarza nowe możliwości zatrudnienia. Obecnie 530 osób pracuje nad rozwojem projektu małego reaktora modułowego Rolls Royce, o 200 osób więcej niż przed rokiem. Według NIA, grupa firm pracujących nad projektami fuzji jądrowej w Culham zatrudnia obecnie ponad 2300 osób.

Tom Greatrex, dyrektor generalny NIA, powiedział: "Przemysł jądrowy już teraz utrzymuje dziesiątki tysięcy wysoko wykwalifikowanych, dobrze płatnych miejsc pracy, które w znaczący sposób przyczyniają się do bezpieczeństwa energetycznego Wielkiej Brytanii i do osiągnięcia zerowej emisji netto w przyszłości. Możemy mieć o wiele więcej takich miejsc pracy i możliwości dla następnego pokolenia, jeśli zaczniemy angażować się w nowe projekty, zarówno duże, jak i małe reaktory, aby zapewnić bezpieczniejszą, niezawodną i rodzimą energię".

Andrew Bowie, brytyjski minister ds. energetyki jądrowej, powiedział, że kraj jest "świadkiem odrodzenia energetyki jądrowej (...) projekty te będą w centrum naszych wysiłków na rzecz zapewnienia czystych, niezawodnych i bezpiecznych rodzimych źródeł energii, zwiększając nasze bezpieczeństwo i zmniejszając emisję dwutlenku węgla - a wszystko to przy jednoczesnym wspieraniu rozwoju gospodarki i tworzeniu miejsc pracy".

NIA twierdzi, że konieczne jest przeszkolenie dziesiątek tysięcy pracowników, jeśli Wielka Brytania ma mieć 200 000 lub więcej pracowników, których będzie potrzebować, aby osiągnąć cel 24 GW mocy energii jądrowej do 2050 roku.

Mapa miejsc pracy przedstawia zatrudnienie w podziale na regiony i okręgi i została opracowana na podstawie informacji uzyskanych od członków NIA, branżowego stowarzyszenia cywilnego przemysłu jądrowego w Wielkiej Brytanii, reprezentującego ponad 250 firm. Najwyższe zatrudnienie w sektorze jądrowym występuje w północno-zachodniej Anglii, gdzie 27 024 osób jest zatrudnionych przy likwidacji, badaniach nad cyklem paliwowym i projektowaniu reaktorów - wzrost o 5% w stosunku do 2022 r. - oraz w południowo-zachodniej Anglii z łączną liczbą 23 938 pracowników, która wzrosła z 15 011 w roku ubiegłym.

2. MAEA kończy misję przeglądu bezpieczeństwa jądrowego w Zambii

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) zakończyła swoją pierwszą międzynarodową misję doradczą w zakresie ochrony fizycznej obiektów jądrowych (IPPAS), realizowaną w Zambii na prośbę rządu. Dwunastodniowa misja, której gospodarzem był zambijski Urząd Ochrony Radiologicznej (RPA), dokonała przeglądu systemu bezpieczeństwa jądrowego w odniesieniu do bezpieczeństwa materiałów promieniotwórczych, powiązanych obiektów i działań, w tym transportu.

Zambia wykorzystuje naukę i technologię jądrową do celów pokojowych w różnych sektorach, w tym w rolnictwie, służbie zdrowia, górnictwie, edukacji i ochronie środowiska. Zakres misji obejmował również przegląd ram prawnych i regulacyjnych dotyczących bezpieczeństwa materiałów promieniotwórczych; praktyk regulacyjnych w zakresie licencjonowania, inspekcji i egzekwowania; oraz koordynacji między zainteresowanymi stronami zaangażowanymi w bezpieczeństwo jądrowe. Ponadto przegląd obejmował systemy i praktyki bezpieczeństwa stosowane w czterech wybranych obiektach.

Zespół IPPAS dokonał wspólnej weryfikacji wdrożenia Konwencji o ochronie fizycznej materiałów jądrowych (CPPNM), do której Zambia przystąpiła w 2016 r., oraz Kodeksu postępowania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony źródeł promieniotwórczych.

Zespół odwiedził obiekty ze źródłami promieniotwórczymi o wysokiej aktywności, w tym Szpital Chorób Nowotworowych oraz Narodowy Instytut Badań Naukowych i Przemysłowych w Lusace. Zespół obserwował również działania w Zambia Consolidated Copper Mine Investments Holding (ZCCM-IH) w zakresie funkcjonowania zakładu utylizacji odpadów promieniotwórczych w mieście Kalulushi oraz w firmie przemysłowej Alfred H. Knight w mieście Kitwe.

MAEA konkluduje, że system bezpieczeństwa jądrowego w Zambii jest dobrze ugruntowany. Zespół przedstawił zalecenia i sugestie dotyczące wspierania Zambii w zwiększaniu i utrzymywaniu bezpieczeństwa jądrowego. Zidentyfikowano dobre praktyki, które mogą służyć jako przykłady dla innych państw członkowskich MAEA w celu wzmocnienia ich działań w zakresie bezpieczeństwa jądrowego.

Zespołem IPPAS kierował Abdou Salam Yahaya Bako, komisarz policji i dyrektor Departamentu Ochrony przed Promieniowaniem i Bezpieczeństwa Jądrowego w Wysokiej Władzy Nigru ds. Energii Atomowej, a w jego skład wchodziło czterech innych ekspertów z Egiptu, Ghany, USA i Zimbabwe, a także jeden pracownik MAEA.

Zespół IPPAS spotkał się w Lusace z wyższymi urzędnikami RPA, a także z przedstawicielami ministerstw i organizacji rządowych, w tym Ministerstwa Spraw Zagranicznych i Współpracy Międzynarodowej, Ministerstwa Obrony, Narodowego Centrum Antyterrorystycznego, Służby Policyjnej Zambii, Ministerstwa Transportu i Logistyki, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Biura Wiceprezydenta.

Elena Buglova, dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa Jądrowego MAEA, powiedziała, że misja w Zambii, która była setną misją IPPAS, była ważnym kamieniem milowym dla IPPAS. "Jest to również ważny moment dla kraju goszczącego, ponieważ po raz pierwszy międzynarodowy zespół ekspertów został zaproszony do Zambii w celu oceny systemów ochrony fizycznej związanych z bezpieczeństwem materiałów promieniotwórczych, powiązanych obiektów i powiązanych działań, potwierdzając zaangażowanie rządu we wzmocnienie krajowego systemu bezpieczeństwa jądrowego".

"Porady zespołu IPPAS ułatwią wysiłki Zambii na rzecz zwiększenia bezpiecznych zastosowań nauki i technologii jądrowej w tym kraju. Ponadto pomogą wzmocnić zambijski system bezpieczeństwa jądrowego, który ma kluczowe znaczenie dla budowania zaufania do organu regulacyjnego wśród operatorów, społeczeństwa i innych krajowych interesariuszy" - powiedział dr Boster D. Siwila, dyrektor wykonawczy RPA. Zambia była 60. krajem goszczącym misję IPPAS.

3. Europejskie firmy otrzymają amerykańskie dotacje na projekty małych reaktorów modułowych

Firmy ze Słowacji, Polski i Czech otrzymały dotacje w ramach prowadzonego przez USA Projektu Phoenix na sfinansowanie studiów wykonalności konwersji elektrowni węglowych na elektrownie jądrowe wykorzystujące technologie małych reaktorów modułowych (SMR). Specjalny wysłannik USA ds. klimatu John Kerry ogłosił to przy okazji regularnego szczytu Inicjatywy Trójmorza w Bukareszcie.

Firmy te to słowackie przedsiębiorstwo energetyczne Slovenske Elektrarne, polski deweloper elektrowni SMR Orlen Synthos Green Energy (OSGE) oraz czeska firma wydobywcza Sokolovska Uhelna i jej partner SUAS Group.

W czerwcu spółka Slovenske Elektrarne podpisała porozumienie z lokalnymi podmiotami branżowymi w sprawie ubiegania się o finansowanie w ramach projektu Phoenix, co stanowi pierwszy krok w ramach projektu mającego na celu zbadanie możliwości wdrożenia reaktorów SMR w Słowacji. Firma Slovenske Elektrarne poinformowała, że studium wykonalności oceni odpowiednie typy SMR z punktu widzenia potrzeb słowackiej energetyki, kosztów budowy i eksploatacji takich elektrowni. Studium pomoże również w przygotowaniach do uzyskania pozwoleń i opracowania harmonogramu budowy. Badania skupią się na pięciu lokalizacjach: istniejących elektrowniach jądrowych Bohunice i Mochovce oraz lokalizacjach trzech elektrowni cieplnych: Novaky, Vojany i US Steel Kosice.

Polska firma OSGE pracuje nad wdrożeniem reaktorów SMR w siedmiu lokalizacjach w całej Polsce przy użyciu technologii BWRX-300 GE Hitachi. Firma twierdzi, że dotacja pomoże przyspieszyć realizację projektów. W kwietniu amerykański Exim Bank i amerykańska Międzynarodowa Korporacja Finansowania Rozwoju podpisały list intencyjny w sprawie wspólnego przyznania OSGE do 4 mld USD (3,72 EUR) na wsparcie potencjalnego wdrożenia reaktorów SMR.

Czeskie media donoszą, że według firmy Sokolovska Uhelna, reaktory SMR mogłyby zostać wdrożone w elektrowniach cieplnych Tisova i Vresova. Według doniesień, firma rozważa energię jądrową w ramach swojej strategii odejścia od wytwarzania energii elektrycznej z węgla.

Projekt Phoenix został ogłoszony przez Kerry'ego na zeszłorocznym szczycie klimatycznym Cop27 w Egipcie. Projekt zapewni amerykańskie wsparcie dla studiów wykonalności zamiany bloków węglowych na reaktory SMR oraz powiązanych działań wspierających cele bezpieczeństwa energetycznego dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Według firmy Slovenske Elektrarne, konkurs na dotacje był skierowany do 17 krajów w regionie, a rząd USA przeznaczył łącznie 8 milionów dolarów na sfinansowanie dotacji.

4. Węgry rozważają wykorzystanie francuskiego paliwa jądrowego w elektrowni jądrowej Paks

Węgierskie władze zamierzają przestawić elektrownię jądrową w mieście Paks na francuskie paliwo jądrowe w miejsce paliwa rosyjskiego, jak podała agencja Telex, powołując się na słowa premiera Viktora Orbana. Plan został wymieniony wśród 15 rządowych kroków, które Orban zamierza wdrożyć do 2034 roku. Premier oświadczył, że zamierza osiągnąć "samowystarczalność energetyczną, która obejmie eksploatację elektrowni w Paks na francuskim paliwie zamiast rosyjskiego". Obecnie kraje Europy Wschodniej z poradzieckimi elektrowniami jądrowymi znajdują się pod silną presją ze strony Unii Europejskiej, aby zdywersyfikować wykorzystanie rosyjskiego paliwa jądrowego.

Elektrownia jądrowa Paks składa się z czterech reaktorów typu WWER-440 produkcji radzieckiej. Elektrownia generuje około połowy krajowej produkcji energii elektrycznej, pokrywając tym około jednej trzeciej krajowego zużycia, a obecnie otrzymuje paliwo jądrowe dostarczane przez spółkę paliwową Rosatom TVEL. Ponadto Rosatom buduje obecnie dwa nowe bloki (5 i 6) w Paks z reaktorami typu WWER-1200 przy wsparciu rosyjskich środków finansowych. Trwają prace przygotowawcze.

5. Pozytywna decyzja regulatora w sprawie zakładu utylizacji odpadów w Olkiluoto

Fiński Urząd Bezpieczeństwa Radiacyjnego i Jądrowego (STUK - Säteilyturvakeskus) wydał decyzję w sprawie okresowej oceny bezpieczeństwa (PSA) dla ostatecznego składowiska odpadów nisko- i średnioaktywnych Teollisuuden Voima Oyj (TVO) w elektrowni jądrowej Olkiluoto. Według STUK poziom bezpieczeństwa obiektu jest dobry zarówno pod względem bezpieczeństwa operacyjnego, jak i długoterminowego. STUK stwierdza, że licencjobiorca dysponuje wymaganymi procedurami i zasobami niezbędnymi do kontynuacji eksploatacji składowiska.

Firma będąca operatorem składowiska TVO złożyła do STUK wniosek o wydanie decyzji PSA dla składowiska w grudniu 2021 roku. Zgodnie z ustawą o energii jądrowej, decyzja PSA jest wymagana dla działającego składowiska odpadów w odstępach 15-letnich. Poprzednia ocena została przeprowadzona w 2006 r., a kolejna zaplanowana jest na koniec 2036 r.

Eksploatowane obecnie składowisko odpadów w Olkiluoto zostało ukończone w 1992 roku. Silosy na składowisku są przeznaczone do ostatecznego unieszkodliwiania niskoaktywnych odpadów z konserwacji i zestalonych odpadów ciekłych powstających podczas eksploatacji elektrowni jądrowej. Zużyte paliwo wytworzone w elektrowni jądrowej Olkiluoto jest obecnie przechowywane w tymczasowym magazynie. Operator składowiska rozpoczął ostateczne składowanie zużytego paliwa w połowie 2020 roku.

STUK zadecydował, że eksploatacja składowiska odpadów może być kontynuowana do końca 2051 r. zgodnie z obowiązującym pozwoleniem. Elektrownia jądrowa Olkiluoto generuje odpady nisko- i średnioaktywne, które są składowane w obiekcie zbudowanym w podłożu skalnym na terenie elektrowni. Składowisko jest również wykorzystywane do przechowywania i unieszkodliwiania odpadów promieniotwórczych wytwarzanych przez przemysł, opiekę medyczną i badania naukowe.

"Podziemne pomieszczenia obecnie używane na składowisku zostały oddane do użytku decyzją fińskiego rządu w 1992 roku. Od tego czasu regularnie sprawdzamy warunki bezpiecznej eksploatacji obiektu" - powiedział starszy inspektor STUK Ari Luukkonen. "Ocena bezpieczeństwa nie wykazała żadnych niedociągnięć ani wad, które mogłyby stanowić zagrożenie radiacyjne dla ludzi lub środowiska, teraz lub w przyszłości".

Składowisko zostało wydrążone na głębokości około 100 metrów w podłożu skalnym na terenie elektrowni jądrowej Olkiluoto. W przyszłości zostanie ono wykorzystane również przy procesie likwidacji elektrowni jądrowej.

Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NucNet, NEI Magazine