Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

18 czerwca 2021 r.

Bieżący Przegląd Wydarzeń w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. System podtrzymywania zasilania dla elektrowni Olkiluoto

W elektrowni jądrowej Olkiluoto w Finlandii, na mocy kontraktu podpisanego przez Teollisuuden Voima Oyj (TVO) i Hitachi ABB Power Grids, ma powstać jeden z największych w Europie systemów magazynowania energii. System o mocy 90 MWe będzie pełnić funkcję szybkiego awaryjnego źródła zasilania, zapewniającego stabilność krajowej sieci energetycznej na wypadek nieplanowanego postoju bloku EPR Olkiluoto 3 (OL3), który jest obecnie uruchamiany w tej elektrowni.

Umowa z TVO obejmuje m.in. budowę oraz pomoc w utrzymaniu i konserwacji systemu magazynowania energii e-mesh PowerStore i inteligentnego cyfrowego systemu zarządzania energią e-mesh SCADA, a także rozbudowę podstacji energetycznej. Oddanie do użytku akumulatorowego systemu magazynowania energii zaplanowano na 2022 r.

Blok jądrowy OL3 o mocy 1600 MWe, którego budowa rozpoczęła się w 2005 r., ma zostać przyłączony do sieci w październiku br., a regularna produkcja energii elektrycznej rozpocznie się w lutym 2022 r. Po uruchomieniu nowego bloku zakład w Olkiluoto ma wytwarzać około 30 % energii elektrycznej w Finlandii.

Akumulatorowy magazyn energii będzie wykorzystywany jako rezerwowe zasilanie w przypadku wystąpienia zakłóceń w produkcji w elektrowni jądrowej, do czasu, gdy uruchomiona zostanie zastępcza metoda wytwarzania energii elektrycznej. W ten sposób zagwarantowana zostanie niezawodna praca sieci nawet w sytuacji, gdy tak duże źródło energii elektrycznej wypadnie z systemu elektroenergetycznego.

Matti Vaattovaara, krajowy dyrektor zarządzający firmy Hitachi ABB Power Grids w Finlandii, stwierdza: „Wspólnie z TVO pomagamy mieszkańcom Finlandii w dążeniu do przyszłości neutralnej pod względem emisji dwutlenku węgla. Rewolucja energetyczna wymaga pionierskich technologii i nowych inteligentnych rozwiązań, aby zapewnić elastyczność i niezawodność systemu elektroenergetycznego. Dla działalności biznesowej i konkurencyjności ważne jest również, aby nasz system był w przyszłości stabilny i niezawodny. Magazynowanie energii z baterii na taką skalę oraz wzrost niskoemisyjnej produkcji energii elektrycznej są ważnymi krokami dla łagodzenia zmian klimatu i przyczynią się do osiągnięcia przez Finlandię neutralności węglowej w 2035 r.”.

Więcej na: https://www.world-nuclear-news.org/Articles/Battery-backup-system-for-Olkiluoto-plant

2. Ekonomiczne i społeczne korzyści projektu Hinkley Point

Bezpośrednie korzyści gospodarcze z elektrowni jądrowej Hinkley Point C budowanej w Somerset w płd.-zach. Anglii wynoszą obecnie ponad 3 miliardy funtów – dwukrotnie więcej niż pierwotnie zakładany cel – a 3600 firm jest częścią łańcucha dostaw (w tym ponad 1300 regionalnych), stwierdza EDF w raporcie na temat oddziaływania społeczno-ekonomicznego projektu.

Według raportu zatytułowanego Hinkley Point C Socio-economic Impacts Report 2021, całkowita przewidywana wartość ekonomiczna projektu dla Wielkiej Brytanii wynosi 18 miliardów funtów. W skali kraju 64% wartości projektu trafia do dostawców z Wielkiej Brytanii. Prognozy pokazują, że w wyniku realizacji projektu w samej północnej Anglii zostanie zainwestowane około 2 miliardy funtów. Wydatki dla 500 firm na północnym wschodzie, północnym zachodzie, w hrabstwach Yorkshire i Humber osiągnęły już 1,1 miliarda funtów.

Hinkley Point C na etapie budowy projektu będzie utrzymywać 71000 miejsc pracy w Wielkiej Brytanii. Według EDF 36% siły roboczej jest obecnie rekrutowanych z okolicy, w porównaniu z planowanym poziomem 34%. EDF, która buduje dwie jednostki EPR w elektrowni jądrowej w Somerset, musiała „chronić” lokalnych dostawców i wstrzymać niektóre prace na miejscu podczas pandemii Covid-19, ale teraz jest gotowa do ponownego zwiększenia liczby pracowników na budowie obiektu.

Hinkley Point C zapewni niezawodną niskoemisyjną energię elektryczną dla 6 milionów domów przez 60 lat, odgrywając kluczową rolę w osiągnięciu zera emisji netto i najnowszych celów redukcji emisji dwutlenku węgla określonych przez rząd. Podczas gdy nowa elektrownia w znacznym stopniu przyczyni się do walki ze zmianami klimatu przez cały okres eksploatacji, proces budowy został również zaprojektowany w taki sposób, aby w jak największym stopniu zminimalizować jego wpływ na środowisko. Projekt koncentruje się na zmniejszeniu emisji, zmniejszeniu ilości wykorzystywanych materiałów, efektywnym zarządzaniu zasobami wodnymi, ograniczeniu i ponownym wykorzystaniu odpadów oraz ochronie i zwiększeniu bioróżnorodności.

W ciągu ostatnich 12 miesięcy liczba generatorów diesla znacznie spadła, tak że około 80% obiektu jest zasilane z sieci elektrycznej, co znacznie zmniejsza emisje i poprawia jakość powietrza. Wykorzystanie pojazdów elektrycznych stale rośnie wraz z rozwojem infrastruktury ich ładowania; Bylor, główny wykonawca budownictwa lądowego, wykorzystuje elektryczne furgonetki, a Somerset Passenger Solutions używa pojazdów elektrycznych dla zespołu kontrolnego.

Wokół terenu budowy zasadzono również łącznie 40000 drzew i krzewów; istnieją plany przywrócenia krajobrazu charakterystycznego dla południowej Anglii, co jeszcze bardziej poprawi bioróżnorodność tego obszaru.

Więcej na: https://www.nucnet.org/news/direct-economic-benefit-of-reactor-project-stands-at-gbp3-billion-says-edf-6-3-2021

3. Reaktor badawczy BR2 odgrywa kluczową rolę w nowej procedurze klinicznej

Belgijska firma medyczna Quirem Medical poinformowała, że 15 czerwca przeprowadzono pierwszą procedurę kliniczną przy użyciu radioaktywnych mikrosfer holmu-166, które zostały aktywowane w reaktorze badawczym BR2 w Mol w Belgii.

W procedurze wykorzystano preparat QuiremSpheres® produkowany przez firmę Quirem Medical do leczenia raka wątroby. QuiremScout® to unikalny produkt, który pozwala na badanie przesiewowe pacjentów, będących kandydatami do selektywnej radioembolizacji znanej na świecie jako SIRT (ang. selective intraarterial radiotherapy). Metoda może być stosowana w przypadkach, gdy chemioterapia nie jest skuteczna lub jej stosowanie ze względu na stan chorego nie jest możliwe.

QuiremScout® jest wyjątkowy, ponieważ jest to jedyny dostępny na rynku produkt SIRT, który zawiera mikrosfery holmium-166 – będące małymi kulistymi cząstkami o średnicach rzędu mikrometrów. W przeciwieństwie do powszechnie stosowanych mikrosfer itru-90, mikrosfery holmu-166 można wizualizować w niskich stężeniach za pomocą komputerowej tomografii emisyjnej pojedynczego fotonu (SPECT) i metodą rezonansu magnetycznego (MRI). Pozwala to lekarzom na ilościową ocenę rozmieszczenia mikrosfer w wątrobie, umożliwiając dokładną ocenę leczenia bezpośrednio po zabiegu radioembolizacji.

Quirem Medical, spółka założona w Uniwersyteckim Centrum Medycznym w Utrechcie, poinformowała, że w 2020 r. pierwotny rak wątroby był siódmym najczęściej występującym nowotworem na świecie, z 905677 nowych przypadków, czyli 4,7% wszystkich nowotworów zdiagnozowanych w 2020 r. Pierwotny rak wątroby spowodował 830180 zgonów, co stanowi 8,3% wszystkich zgonów związanych z rakiem czyniąc go trzecim najbardziej śmiertelnym nowotworem w 2020 r. „Dzięki wysokiej niezawodności reaktora BR2 jesteśmy przekonani, że możemy sprostać silnie rosnącemu zapotrzebowaniu na nasze produkty w całej Europie i poza nią” – zawiera komunikat firmy.

Quirem Medical stwierdziła, że po okresie szeroko zakrojonych testów i walidacji może teraz wykorzystywać reaktor BR2 do produkcji klinicznej.

Reaktor BR2 znajduje się w Belgijskim Centrum Badań Jądrowych (SCK CEN), które specjalizuje się w badaniach jądrowych, usługach i edukacji. BR2 został po raz pierwszy uruchomiony w 1963 roku i był wykorzystywany w międzynarodowych programach dotyczących rozwoju materiałów konstrukcyjnych i paliw jądrowych. Odgrywa ważną rolę w rozwoju i produkcji materiałów dla medycyny nuklearnej i ma długą tradycję współpracy z firmami medycznymi w celu zabezpieczenia globalnych dostaw radioizotopów medycznych.

SCK CEN to jeden z największych ośrodków badawczych w Belgii. Zatrudnia ponad 850 pracowników, którzy przyczyniają się do rozwoju pokojowych zastosowań energii jądrowej. Działalność badawcza SCK CEN dotyczy trzech głównych tematów: bezpieczeństwa obiektów jądrowych, rozwoju medycyny nuklearnej oraz ochrony ludności i środowiska przed promieniowaniem jonizującym.

Więcej na: https://www.quirem.com/sck-cen-and-quirem-medical-announce-the-first-production-of-ho-166-microspheres-for-patient-use-at-the-br2-reactor-in-mol-belgium/

4. Administracja Bidena gotowa do tworzenia rezerw uranu

Zeznając we wtorek przed senacką komisją ds. energii i zasobów naturalnych, amerykańska sekretarz ds. energii Jennifer Granholm powiedziała, że jej departament podejmie w tym miesiącu kroki w kierunku utworzenia rezerwy uranu - propozycji wysuwanej przez administrację Trumpa, która mogłaby zwiększyć wydobycie tego minerału, a także wzmocnić potencjał energetyki jądrowej w USA.
„Mamy zamiar w tym miesiącu ogłosić zapytanie o informację (RFI) dotyczące możliwości utworzenia takiej rezerwy” – powiedziała sekretarz Granholm.

Pod koniec ubiegłego roku Kongres zapewnił środki finansowe na utworzenie rezerwy strategicznej, która miała skupować wydobywany w USA uran od krajowych producentów. Stany Zjednoczone mają największą na świecie flotę 93 komercyjnych reaktorów jądrowych, które wytwarzają około 20% energii elektrycznej, jednak ich przemysł wydobycia uranu boryka się z trudnościami. Produkcja stale spada od wczesnych lat osiemdziesiątych, ponieważ operatorzy elektrowni jądrowych zastąpili krajową produkcję uranu tańszym importem.

W ramach programu tworzenia rezerw uranu Biuro Energii Jądrowej Departamentu Energii kupowałoby uran bezpośrednio z krajowych kopalń i kontraktowało usługi konwersji uranu. Departament Energii oczekuje, że nowe zapasy wesprą działanie co najmniej dwóch kopalń uranu w USA, przywrócą zdolność aktywnej konwersji i zapewnią awaryjne dostawy uranu dla operatorów elektrowni jądrowych w przypadku zakłóceń na rynku.

Więcej na: https://www.nucnet.org/news/biden-administration-ready-to-push-ahead-with-uranium-reserve-says-granholm-6-4-2021

5. Hongyanhe 5 osiąga pierwszą krytyczność

Piąty blok elektrowni jądrowej Hongyanhe w chińskiej prowincji Liaoning po raz pierwszy osiągnął trwałą reakcję łańcuchową. Oczekuje się, że zaprojektowany w kraju reaktor ciśnieniowy ACPR1000 o mocy 1080 MWe jeszcze w tym roku zostanie podłączony do sieci elektroenergetycznej, a następnie rozpocznie pracę komercyjną.

Faza I budowy (bloki 1-4) elektrowni Hongyanhe, obejmująca cztery reaktory wodne ciśnieniowe CPR-1000 o mocy 1061 MWe, rozpoczęła się w sierpniu 2009 roku. Bloki 1 i 2 działają komercyjnie odpowiednio od czerwca 2013 i maja 2014 roku, natomiast blok 3 rozpoczął pracę w sierpniu 2015, a blok 4 we wrześniu 2016 r.

Faza II budowy elektrowni – bloki 5 i 6 – obejmuje budowę dwóch reaktorów ACPR-1000 zaprojektowanych przez CGN o mocy 1080 MWe. Budowa bloku nr 5 rozpoczęła się w marcu 2015 roku, a bloku nr 6 w lipcu tego samego roku. Testy funkcjonalne na zimno bloku nr 5 rozpoczęły się 10 października 2019 r., rozpoczynając fazę jego rozruchu.

Pod koniec grudnia 2019 r. CGN ogłosił zmianę harmonogramu uruchamiania bloków 5 i 6. Podał, że bloki mają rozpocząć działalność w drugiej połowie 2021 r. i pierwszej połowie 2022 r., czyli odpowiednio za rok i sześć miesięcy później niż wcześniej planowano.

Elektrownia Hongyanhe jest własnością i jest zarządzana przez Liaoning Hongyanhe Nuclear Power Company, spółkę joint venture pomiędzy China General Nuclear (CGN) i State Power Investment Corporation, z których każda posiada 45% udziałów, a Dalian Municipal Construction Investment Company posiada pozostałe 10%.

ACPR-1000 – reaktor PWR z trzema pętlami układu chłodzenia, z podwójną obudowa bezpieczeństwa i chwytaczem stopionego rdzenia – został opracowany przez CGN w listopadzie 2011 r. Bloki Yangjiang 5 i 6 były pierwszymi jednostkami ACPR-1000, które weszły do komercyjnej eksploatacji, odpowiednio w lipcu 2018 r. i lipcu 2019 r.

W 2012 r. centralni planiści w Pekinie polecili China National Nuclear Corporation (CNNC) i CGN „racjonalizację” swoich projektów reaktorów. Oznaczało to, że projekty CNNC reaktora ACP1000 i CGN reaktora ACPR-1000 zostały połączone w jeden standardowy projekt – Hualong One (HPR1000), który ma być budowany w kraju i oferowany za granicą.

W Chinach znajduje się obecnie w budowie osiem jednostek Hualong One. CNNC buduje jedną w Fuqing i dwie w Zhangzhou, a CGN buduje dwa reaktory w Fangchenggang, dwa w Taipingling i jeden w Zhejiang San'ao.

Dwie jednostki Hualong One budowane są także w EJ Kanupp w Pakistanie. Są to pierwsze tego typu obiekty powstające poza Chinami.

Reaktor HPR1000 pomyślnie przeszedł ocenę zgodności z wymaganiami europejskich przedsiębiorstw energetycznych dla elektrowni jądrowych z reaktorami lekkowodnymi (European Utility Requirements, EUR) i 20 października 2020 r. uzyskał certyfikat EUR.
Wyniki certyfikacji pokazują, że Hualong One posiada wysoki stopień zgodności z najnowszą wersją EUR (wersja E), a jego konstrukcja spełnia obecne europejskie wymagania dotyczące energetyki jądrowej.

General Nuclear Services - spółka zależna EDF i CGN - proponuje zastosowanie projektu HPR1000 w przyszłej nowej elektrowni jądrowej w Bradwell w Anglii.

Więcej na: https://www.world-nuclear-news.org/Articles/Hongyanhe-5-achieves-first-criticality

Czy wiesz, że…

Infografika "Udział firm brytyjskich w realizacji projektu HPC" [źródło: raport EDF] - w załączeniu

Infografika "Praca w przmyśle jądrowym" - w załączeniu

Materiał DEJ opracowany na podstawie: WNN, NucNet, Foratom, NEI