Polski Atom

JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
2 czerwca 2023 r.

 

1. Energetyka jądrowa w Finlandii - ceny na rynku energii elektrycznej spadają poniżej zera

Niskoemisyjna energia elektryczna w Finlandii była w tym tygodniu wytwarzana w tak obfitych ilościach, że ceny energii na krótko spadły do ujemnego poziomu – powiedział Jukka Ruusunen, dyrektor generalny fińskiego operatora sieci Fingrid w wywiadzie dla telewizji publicznej Yle.

Ruusunen powiedział Yle w środę 24 maja: "Średnia cena za dzień jest teraz nieznacznie, ale jednak, na minusie. Tak, to historyczne wydarzenie".

Statystyki Nordpool, wiodącej europejskiej giełdy energii, pokazują, że średnia cena z 24 maja wyniosła 0,01 €/MWh. W piątek (26 maja) było to 4,12 €/MWh. W sierpniu 2022 r. energia osiągnęła najwyższy poziom 261,49 €/MWh. W całym kwietniu 2023 r. średnie ceny energii elektrycznej na rynku spot spadły do 60,55 EUR/MWh, z 74,17 EUR/MWh w marcu.

W praktyce ujemne ceny nie oznaczają, że Finom płaci się za zużycie energii elektrycznej. Konsumenci płacą marżę za energię elektryczną i często płacą uzgodnione stawki za energię zamiast ceny rynkowej. Oznacza to, że gdy ceny rynkowe spadają, konsumenci są często zobowiązani do płacenia wcześniej uzgodnionej stawki.

Według Yle, spadek cen był spowodowany nieoczekiwanym nadmiarem energii odnawialnej i ograniczeniem zużycia energii przez Finów z powodu kryzysu wywołanego inwazją Rosji na Ukrainę. Ujemne ceny energii elektrycznej zwykle występują w nocy przez krótkie okresy. Według Yle, środowy spadek cen trwał dłużej niż zwykle. Yle twierdzi, że zdarzenie to jest "niezwykłym zwrotem" dla kraju, który zaledwie kilka miesięcy wcześniej zalecał swoim obywatelom, aby ograniczali zużycie energii.

"Zeszłej zimy jedyną rzeczą, o której ludzie mogli rozmawiać, było to, skąd wziąć więcej energii elektrycznej. Teraz intensywnie myślimy o tym, jak ograniczyć produkcję. Przeszliśmy z jednej skrajności w drugą" - powiedział Ruusunen w wywiadzie dla Yle.

Międzynarodowa Agencja Energii stwierdziła ostatnio, że Finlandia ma jeden z najbardziej ambitnych celów w zakresie neutralności węglowej na świecie i jest w stanie go osiągnąć, biorąc pod uwagę już i tak niskie uzależnienie od paliw kopalnych.

Dzięki flocie elektrowni jądrowych i wysokiemu udziałowi wytwarzania energii elektrycznej z biomasy, energii wodnej i wiatrowej, Finlandia już teraz jest w niewielkim stopniu zależna od paliw kopalnych, podała MAE. W 2021 r. paliwa kopalne pokrywały 36% całkowitego zapotrzebowania na energię, znacznie poniżej średniej wynoszącej 70%. Wśród krajów członkowskich MAE tylko Szwecja ma niższy udział paliw kopalnych w swoim miksie energetycznym.

Według doniesień z Finlandii, komercyjne uruchomienie elektrowni jądrowej Olkiluoto-3 pomogło obniżyć ceny energii elektrycznej w Finlandii o ponad 75% na początku tego miesiąca.

Olkiluoto-3, pierwsza od 16 lat nowa elektrownia jądrowa w Europie, jest w stanie zaspokoić do 15% krajowego zapotrzebowania na energię.

Finlandia posiada cztery inne komercyjne bloki jądrowe, dwa w Olkiluoto i dwa w Loviisa. W 2022 r. energia jądrowa stanowiła jedną trzecią całkowitej produkcji energii elektrycznej w Finlandii, przy czym liczba ta nie obejmowała Olkiluoto-3.

 

2. MAEA twierdzi, że badania próbek wody w Fukushimie spełniają wymagania agencji

Tokyo Electric Power Company (Tepco) zademonstrowało swoje możliwości w zakresie dokładnych i precyzyjnych pomiarów radionuklidów obecnych w uzdatnionej wodzie przechowywanej w elektrowni Fukushima Daiichi, zgodnie z raportem Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA).

Na terenie elektrowni skażona woda - częściowo wykorzystywana do chłodzenia stopionego paliwa jądrowego - jest oczyszczana przez zaawansowany system przetwarzania cieczy (ALPS), który usuwa większość skażenia radioaktywnego, z wyjątkiem trytu. Oczyszczona woda jest obecnie przechowywana w około tysiącu zbiorników na terenie elektrowni. Całkowita pojemność zbiorników wynosi około 1,37 miliona metrów sześciennych i oczekuje się, że wszystkie zbiorniki zostaną całkowicie zapełnione pod koniec 2023 lub na początku 2024 roku.

W kwietniu 2021 r. Japonia ogłosiła, że planuje odprowadzać uzdatnioną wodę przechowywaną na terenie zakładu do morza przez okres około 30 lat i zwróciła się do MAEA o dokonanie przeglądu swoich planów pod kątem standardów bezpieczeństwa.

Zgodnie z międzynarodowymi standardami bezpieczeństwa MAEA, Tepco jest zobowiązane do monitorowania właściwości i radioaktywności uzdatnionej wody w celu dokładnej oceny narażenia ludności w wyniku zrzutu, oraz do przestrzegania krajowych przepisów regulacyjnych.

W ramach wieloletniego przeglądu bezpieczeństwa MAEA niezależnie sprawdza rodzaje i ilości radionuklidów zawartych w wodzie oczyszczonej przez system ALPS.

MAEA opublikowała właśnie najnowszy raport obejmujący niezależne pobieranie próbek i prace analityczne. Eksperci MAEA obserwowali i uczestniczyli w pobieraniu analizowanych w raporcie próbek uzdatnionej wody ze zbiorników w elektrowni Fukushima Daiichi w marcu 2022 roku. Woda ta została pobrana z pierwszej partii oczyszczonej wody z systemu ALPS, która miała zostać zrzucona do morza.

Próbki zostały potwierdzone na podstawie porównania międzylaboratoryjnego, które obejmuje różne laboratoria oddzielnie testujące i analizujące próbki, a następnie porównujące wyniki i procedury w celu określenia ich wiarygodności i dokładności. Próbki pobrane na potrzeby raportu zostały przeanalizowane przez Tepco, przez MAEA w jej laboratoriach w Monako oraz w Seibersdorf i Wiedniu w Austrii, oraz w laboratoriach innych firm we Francji, Korei Południowej, Szwajcarii i USA.

Dodatkowe próbki zostały pobrane z innych partii wody i są poddawane podobnej analizie w ramach szerszego procesu przeglądu.

"Ten raport i zawarte w nim wyniki analityczne są ważnym kamieniem milowym w przeglądzie bezpieczeństwa MAEA" - powiedział Gustavo Caruso, dyrektor i koordynator przeglądu bezpieczeństwa ALPS, Departament Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony MAEA oraz przewodniczący grupy zadaniowej. "Dane potwierdzają możliwości laboratoryjne Tepco poprzez przejrzystą i rygorystyczną metodę naukową".

Dodatkowe raporty obejmą podstawowe próbki środowiskowe (np. wody morskiej i ryb) ze środowiska wokół zakładu Fukushima Daiichi oraz ocenę możliwości służb monitorujących zaangażowanych w ocenę wewnętrznego i zewnętrznego narażenia pracowników elektrowni na promieniowanie.

Raport został opublikowany, gdy grupa zadaniowa MAEA przeprowadzająca przegląd bezpieczeństwa japońskiego planu uwolnienia oczyszczonej wody do morza przeprowadza ostatnią misję w Japonii przed opublikowaniem kompleksowego raportu agencji.

Kompleksowy raport MAEA będzie zawierał szeroką ocenę japońskiego planu zrzutu uzdatnionej wody w odniesieniu do międzynarodowych standardów bezpieczeństwa, uwzględniając wszystkie spostrzeżenia i wyniki wszystkich poprzednich misji. Japonia zamierza rozpocząć odprowadzanie oczyszczonej wody z systemu ALPS w 2023 r., po tym jak w maju ubiegłego roku otrzymała zgodę krajowego organu regulacyjnego na ten plan.

W ubiegłym tygodniu zespół południowokoreańskich ekspertów odwiedził zakład Fukushima Daiichi w celu przeprowadzenia inspekcji sprzętu i urządzeń, które mają być wykorzystywane w procesie usuwania skutków awarii. Zespół składał się z 21 ekspertów z Koreańskiego Instytutu Bezpieczeństwa Jądrowego oraz Koreańskiego Instytutu Oceanologii i Technologii.

W oświadczeniu Koreańska Komisja Bezpieczeństwa Jądrowego i Ochrony powiedziała: "Wizyta ta koncentrowała się na kwestiach wymagających potwierdzenia na miejscu w ramach procesu przeglądu naukowego i technologicznego, który rząd koreański prowadzi od sierpnia 2021 r.".

Zespół przeprowadził inspekcję zakładów uzdatniania wody oraz zbiorników przechowujących uzdatnioną wodę. Sprawdzono również urządzenia podwodnego tunelu, który ma być wykorzystywany do odprowadzania oczyszczonej wody do morza.

"Ta wizyta przyniosła znaczący postęp w procesie przeglądu naukowego i technologicznego poprzez bezpośrednie potwierdzenie na miejscu i bardziej szczegółowe pozyskiwanie danych, ale planowane są dodatkowe analizy i prace potwierdzające w celu uzyskania bardziej precyzyjnej oceny" - powiedział Yoo Gook-hee, szef zespołu inspekcyjnego. "Na tej podstawie planujemy kompleksowo ocenić japońskie plany dotyczące zanieczyszczenia wody związanego z Fukushimą i ujawnić wyniki".

 

3. Innowacyjne reaktory: Komisja NRC zaleca zatwierdzenie pozwolenia na budowę Kairos Power

Niezależny komitet doradczy ds. zabezpieczeń reaktorów (ACRS) amerykańskiej komisji dozoru jądrowego zalecił zatwierdzenie wniosku Kairos Power o pozwolenie na budowę reaktora demonstracyjnego małej mocy Hermes.

Kairos Power, który opracowuje reaktor wysokotemperaturowy chłodzony solami fluorkowymi (KP-FHR), powiedział, że ocena bezpieczeństwa ACRS jest jednym z ostatnich etapów przeglądu przez NRC wniosku o pozwolenie na budowę reaktora Hermes, który został złożony zaledwie 18 miesięcy temu.

Wniosek ten dotyczy 140-megawatowego reaktora demonstracyjnego małej mocy znanego jako Hermes, który ma zostać zbudowany na terenie East Tennessee Technology Park Heritage Center w Oak Ridge.

"Kairos Power planuje rozpocząć prace ziemne w miejscu budowy reaktora Hermes w oczekiwaniu na otrzymanie pozwolenia na budowę, a rozpoczęcie działalności zaplanowano na 2026 rok" - poinformowała spółka w oświadczeniu.

Kairos Power stwierdziło, że ACRS uznało kluczowe atrybuty projektu Hermes, w tym niską moc cieplną, funkcjonalną izolację i zdolność pasywnego usuwania ciepła, za zapewnienie dużych marginesów dla regulacyjnych kryteriów lokalizacji, które pozwalają na unikalne podejście do wymogów bezpieczeństwa.

W 2022 r. firma Kairos Power ogłosiła utworzenie zaawansowanego konsorcjum doradczego ds. rozwoju energetyki jądrowej z czterema północnoamerykańskimi operatorami jądrowymi - Bruce Power, Constellation, Southern Company i Tennessee Valley Authority.

Na początku tego roku firma podpisała umowę na produkcję pastylek paliwowych Triso do reaktora demonstracyjnego Hermes w zakładzie produkcji nisko wzbogaconego paliwa Los Alamos w Nowym Meksyku.

Triso, czyli trójstrukturalne izotropowe paliwo cząsteczkowe, składa się z cząstek zbudowanych z jądra uranu, węgla i tlenu. Jądro jest otoczone trzema warstwami materiałów na bazie węgla i ceramiki, które zapobiegają uwalnianiu radioaktywnych produktów rozszczepienia.

Według amerykańskiego Departamentu Energii, pastylki Triso nie mogą stopić się w reaktorze i mogą wytrzymać ekstremalne temperatury, które znacznie przekraczają właściwości obecnych paliw jądrowych.

 

4. Refleksja NEA OECD nad obecnym systemem ochrony radiologicznej

Niedawno opublikowany raport NEA pt. „Initial Views on the Review and Revision of the System of Radiological Protection” analizuje proponowany przez Międzynarodową Komisję Ochrony Radiologicznej (ICRP) przegląd systemu ochrony radiologicznej udokumentowany w Publikacji 103 (ICRP, 2007) i jej kolejnych dokumentach. Opracowany przez Grupę Ekspertów ds. Zaleceń Międzynarodowych (EGIR) działającą w ramach Komitetu NEA ds. Ochrony Radiologicznej i Zdrowia Publicznego (CRPPH), raport stanowi przegląd opinii krajów członkowskich NEA. Wynika z niego, że obecny system ochrony radiologicznej, zgodnie z zaleceniami ICRP, w znacznym stopniu przyczynił się do zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony przed promieniowaniem, a proces przeglądu i rewizji systemu powinien być postrzegany przede wszystkim jako wysiłek na rzecz jego ulepszenia i dostosowania do zmian w obecnych okolicznościach.  

W raporcie omówiono również obszary systemu ochrony radiologicznej, które mogłyby skorzystać na ciągłym doskonaleniu, w tym przegląd nadrzędnego systemu ochrony radiologicznej, optymalizację, ochronę środowiska, szkody i ryzyko radiologiczne, sytuacje narażenia oraz kilka kwestii przekrojowych, takich jak względy etyczne, komunikacja i badania z wykorzystaniem niskich dawek.

Publikacja raportu oznacza zakończenie pierwszego etapu programu prac EGIR. W następnej fazie EGIR będzie pracować nad kilkoma kluczowymi kwestiami zidentyfikowanymi w raporcie, które zostały uznane przez CRPPH za priorytetowe do dogłębnego przeglądu. Obejmują one integrację ochrony radiologicznej środowiska z systemem, optymalizację ochrony oraz analizę, czy system ochrony radiologicznej, w tym jego główny cel, jest wystarczająco odporny i solidny, aby dostosować się do zmian w technologii, klimacie, pojawiających się zagrożeniach i innych potencjalnych wyzwaniach. EGIR przedstawi swoje ustalenia na następnym posiedzeniu CRPPH w marcu 2024 r., działając w ścisłej współpracy z zewnętrznymi interesariuszami, w tym specjalnymi organizacjami łącznikowymi ICRP (SLO). Z pełnym tekstem raportu można zapoznać się tutaj.