Polski Atom

JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
20 października 2023 r.
 

1. Wyzwania komunikacyjne towarzyszące rozwojowi energetyki jądrowej

Publiczne poparcie dla energii jądrowej nadal rośnie, ponieważ mnóstwo nowych elektrowni jądrowych - dużych i małych - wchodzi do użytku lub jest planowanych. Strategie komunikacji muszą ewoluować, aby dopasować się do nowych perspektyw, pisze Jarret Adams, CEO w firmie Full On Communications.

W ciągu ostatnich kilku lat sektor energii jądrowej przeszedł niezwykłą transformację. Po przedwczesnym zamknięciu elektrowni jądrowych w Europie i USA, obecnie obserwujemy wiele nowych elektrowni wchodzących do eksploatacji, a projekty nowej generacji, takie jak małe reaktory modułowe (SMR), są u progu rozpoczęcia budowy.

Sytuacja zmieniła się diametralnie na korzyść energii jądrowej, co spowodowało znaczną zmianę prognoz wzrostu. Branża przestawiła się ze swojego historycznego defensywnego nastawienia na podejście skoncentrowane na przyszłości. Wymaga to zmiany sposobu myślenia, a także strategii komunikacji, ponieważ firmy szybko przechodzą od rozwoju do wdrożenia, od pomysłów do wbicia łopaty w ziemię.

Tajemnica polega na tym, że powrót energetyki jądrowej to nie tylko nowa technologia, ale także nowe podejście biznesowe i nowe sposoby identyfikowania i angażowania klientów, inwestorów, społeczności i innych interesariuszy. Chodzi o to, jak wzmocnić komunikowanie postępów w branży, w ramach modeli biznesowych pozycjonujących branżę na przyszłość. Wiele czynników kształtuje nasze obecne podejście.

Wojna na Ukrainie uwypukliła, w jaki sposób energia jądrowa wspiera bezpieczeństwo energetyczne, ponieważ zakłócenia w dostawach spowodowały gwałtowny wzrost cen gazu ziemnego na świecie. Wpłynęło to na sposób myślenia wielu decydentów w dziedzinie energetyki i skłoniło ich do ponownego rozważenia planów zamknięcia istniejących elektrowni jądrowych oraz do rozważenia budowy nowych.

Chociaż decydenci polityczni wcześniej przedstawiali energię jądrową jako część długoterminowego rozwiązania w zakresie redukcji emisji, obawy o bezpieczeństwo energetyczne sprawiły, że odporność na kryzysy stała się bardziej pilną kwestią. Choć rozwiązaniem wciąż jest energia jądrowa, zmieniła się droga do jej wdrożenia, a temat ten znalazł się wyżej na liście priorytetów krajów, które wcześniej były uzależnione od dostaw gazu z Rosji.

W związku z tym prognozy dotyczące rozwoju energetyki jądrowej są stale korygowane w górę, a większość z nich przewiduje podwojenie lub potrojenie globalnej mocy do 2050 roku. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) trzeci rok z rzędu podniosła swoje prognozy wzrostu dla energetyki jądrowej do 2050 r. ze względu na rosnące zapotrzebowanie na czystą energię oraz obawy o bezpieczeństwo energetyczne. "Zmiany klimatyczne są ważnym czynnikiem, ale jest nim również bezpieczeństwo dostaw energii" - powiedział dyrektor generalny MAEA Rafael Mariano Grossi, kiedy agencja ogłosiła nowe prognozy.

W ostatnich latach poczyniliśmy ogromne postępy w budowaniu poparcia dla energii jądrowej. Poparcie dla energii jądrowej w USA stale rośnie i utrzymuje się na rekordowym poziomie od trzech lat, z 76% zwolenników, zgodnie z coroczną ankietą przeprowadzoną przez Bisconti Research. Zalety energii jądrowej przyciągają nowe kraje do rozważenia wykorzystania tej technologii po raz pierwszy, ponieważ chcą one zmniejszyć swoją zależność od importu paliw kopalnych i realizować swoje cele w zakresie czystej energii / zerowej emisji netto. Dla wielu z nich mniejsze elektrownie, takie jak SMR, są lepiej dostosowane do ich ograniczeń budżetowych i istniejącej infrastruktury, a obecne zaawansowane projekty jądrowe rozszerzają zakres zastosowań, które mogą spełniać elektrownie, takie jak odsalanie, ciepło przemysłowe i ładowanie pojazdów elektrycznych, a także stopniowe zastępowanie elektrowni opalanych paliwami kopalnymi w celu wytwarzania energii elektrycznej.

W miarę jak małe reaktory modułowe i zaawansowane reaktory zmierzają w kierunku rozpoczęcia budowy w Ameryce Północnej i Europie, z planami wejścia do eksploatacji około 2030 roku, będzie to wpływać na dalszy rozwój energetyki jądrowej. Tymczasem w krajach o silnym wzroście zapotrzebowania na energię elektryczną nadal istnieje zainteresowanie dużymi elektrowniami jądrowymi. Niedawne uruchomienia dużych elektrowni w Finlandii, Zjednoczonych Emiratach Arabskich, USA i innych krajach zwiększyły oczekiwania na podpisanie nowych umów na dostawy energii.

Firmy z branży jądrowej, zarówno duże, jak i małe, będą jednak musiały wziąć pod uwagę warunki polityczne, zabezpieczyć inwestycje, ukończyć prace inżynieryjne, plany budowy, podpisać umowy z dostawcami, uzyskać zgody organów regulacyjnych i nawiązać współpracę z potencjalnymi społecznościami w których budowane są elektrownie. Osiągnięcie wszystkich tych celów wymaga skutecznej komunikacji i działań angażujących w znacznych przedziałach czasowych. To z kolei wymaga dogłębnego zrozumienia poszczególnych interesariuszy, ich obaw, ich słabych stron i ograniczeń.

W firmie Full On Communications obserwowano tę ewolucję w sposób bezpośredni. Eksperci z branży jądrowej zaczęli dostrzegać, że komunikacja to już nie tylko komunikaty prasowe i strona internetowa. Skuteczne zaangażowanie wymaga zintegrowanego planowania i wdrażania, aby nawiązywać prawdziwe kontakty, budować zaufanie i wspierać wzajemne zrozumienie.

Kluczowe jest przejście od dogmatycznego nacisku popartego danymi i wykresami do dwukierunkowego dialogu, opartego najpierw na słuchaniu, a następnie empatycznym reagowaniu. Czasami może to odbywać się twarzą w twarz, a czasami wirtualnie za pośrednictwem webinarów i kanałów takich jak media społecznościowe.

Kluczowa jest również rola zaufanych, niezależnych głosów w tych dyskusjach - czy to ekspertów technicznych, czy zaufanych przedstawicieli grupy interesariuszy.

Wraz z rozwojem technologicznym reagujemy na tę zmianę w myśleniu branży i zastanawiamy się, w jaki sposób nasza praca ma poszerzyć się z tradycyjnego doradztwa komunikacyjnego do bardziej wieloaspektowej formy działań. Dzięki skoordynowanemu wachlarzowi działań możemy lepiej kontaktować się z interesariuszami i wyjaśniać, w jaki sposób energia jądrowa przyczynia się do poprawy życia ludzi.

 

2. Bułgaria: Westinghouse podpisuje umowę z wykonawcami nowego bloku AP1000

Amerykańska firma Westinghouse Electric podpisała protokół uzgodnień z kluczowymi bułgarskimi dostawcami w celu wsparcia nowych projektów budowy reaktorów AP1000 w Bułgarii i w całym regionie.

Westinghouse poinformował, że wśród firm, które podpisały porozumienie znalazły się Glavbolgarstroy (GBS), Oscar-El, ENPRO Consult, EnergoService i EQE Bulgaria. Mogą one potencjalnie uczestniczyć w produkcji kluczowych komponentów, w tym oprzyrządowania i systemów kontroli, systemów monitorowania promieniowania oraz w świadczeniu różnych usług inżynieryjnych, konsultingowych i budowlanych.

Bułgarski minister energii Rumen Radev powiedział, że lokalny łańcuch dostaw dla przemysłu jądrowego jest niezwykle ważny dla długoterminowego interesu narodowego Bułgarii, a ministerstwo oczekuje, że w przyszłości do procesu dołączy więcej lokalnych firm. Od stycznia 2023 r. rząd chce zbudować jeden lub dwa reaktory wodne ciśnieniowe (PWR) AP1000 wyprodukowane przez Westinghouse w istniejącej elektrowni Kozłoduj nad Dunajem w północno-zachodniej Bułgarii.

W czerwcu 2023 r. firma Westinghouse ogłosiła zawarcie umowy na przeprowadzenie wstępnego studium inżynieryjno-projektowego z Kozloduy NPP-Newbuild, firmą przygotowującą proponowane wdrożenie nowych reaktorów AP1000. Westinghouse twierdzi, że współpraca z Kozloduy NPP-Newbuild przy projekcie nowej elektrowni stworzy ekosystem lokalnych firm inżynierii jądrowej, które mogą stanowić część kręgosłupa przyszłego przemysłu jądrowego opartego na technologii AP1000 w całej Europie.

Bułgarski dziennik ekonomiczny Kapital poinformował, że posunięcie to oznacza, że lokalne firmy będą mogły wziąć udział w fazie budowy nowej elektrowni Kozłoduj. Kapital podał, że Bułgaria może potrzebować około 200 mln euro (211 mln USD) na sfinansowanie fazy projektowania i licencjonowania projektu. Dziennik podał, że pomimo istnienia infrastruktury jądrowej w Kozłoduju, projekt budowy pojedynczego bloku AP1000 może kosztować około 10 mld euro. Liczby te nie zostały oficjalnie potwierdzone. Kapital podał również, że firma GBS zazwyczaj bierze udział w dużych projektach budowlanych w Bułgarii, a zwłaszcza w krajowej sieci tranzytu gazu. Pozostałe firmy były zaangażowane w budowę systemów infrastruktury energetycznej i według Kapital miały wcześniejsze doświadczenie we współpracy z Westinghouse.

Kozłoduj jest jedyną komercyjną elektrownią jądrową w kraju i posiada dwa działające bloki zaprojektowane przez Rosję oraz cztery, które zostały trwale wyłączone. Według Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, dwa bloki WWER-1000 PWR w Kozłoduju zapewniają około jednej trzeciej krajowej produkcji energii elektrycznej. Cztery starsze bloki WWER-440 zostały zamknięte w 2002 i 2006 roku przed przystąpieniem kraju do Unii Europejskiej.

 

3. Wielka Brytania: rząd ogłasza 650 milionów funtów finansowania dla fuzji jądrowej

Wielka Brytania ogłosiła dofinansowanie w wysokości 650 mln funtów (750 mln euro, 791 mln dolarów) na nowy program, którego celem jest umieszczenie kraju w czołówce wyścigu fuzji jądrowej i przeszkolenie tysięcy ludzi w całym kraju do kariery związanej z rozwojem technologii fuzji jądrowej.

Przemawiając na konferencji Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej w sprawie energii termojądrowej w Londynie 16 października, minister energetyki jądrowej Andrew Bowie przedstawił szczegóły programu Fusion Futures - części zaktualizowanej brytyjskiej strategii fuzji jądrowej opublikowanej w październiku 2021 roku.

Kwota 650 mln funtów obejmie do 200 mln funtów na ośrodek testowania cyklu paliwowego, do 200 mln funtów na badania i rozwój komponentów dla przyszłych elektrowni termojądrowych oraz do 50 mln funtów na ulepszenie dedykowanego kampusu badawczego UK Atomic Energy Authority (UKAEA) w Culham w hrabstwie Oxfordshire.

Do 55 mln funtów przeznaczono na program przeszkolenia ponad 2200 osób w ciągu najbliższych pięciu lat poprzez współpracę z biznesem i uniwersytetami w celu rozszerzenia szkoleń w zakresie fuzji jądrowej.

Rząd twierdzi, że fuzja termojądrowa może generować niemal nieograniczone dostawy czystej energii elektrycznej w perspektywie długoterminowej, a jej rozwój w Wielkiej Brytanii pomoże w tworzeniu miejsc pracy, rozwoju gospodarki i wzmocnieniu bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Jak czytamy w oświadczeniu, wydatki w wysokości 650 mln funtów przedstawione przez Bowiego zwiększą łączne inwestycje rządowe w fuzję jądrową poczynione od 2021 roku do kwoty ponad 1,4 mld funtów.

 

4. Mochovce 3 pomyślnie kończą proces rozruchu

Spółka Slovenské elektrárne ogłosiła, że nowy blok Mochovce 3 pomyślnie zakończył 144-godzinną pracę demonstracyjną z pełną mocą reaktora i został przyjęty do floty elektrowni jądrowych.

Proces rozruchu nowego bloku trwał ponad rok, podczas którego przeprowadzono setki testów bezpieczeństwa i stopniowo zwiększano jego moc. Ostatnim krokiem w tym procesie była praca non-stop przez sześć dni i nocy z pełną mocą, aby pokazać, że jest gotowy do bezpiecznej pracy.

Branislav Strýček, prezes zarządu i dyrektor generalny Slovenské elektrárne, powiedział: "Trzeci blok jest ważnym filarem naszych wysiłków na rzecz zapewnienia stabilnych i bezpiecznych dostaw energii elektrycznej dla Słowacji (...) i pomoże nam wypełnić nasze zobowiązania w zakresie zmian klimatycznych. Naszym celem jest dalsze inwestowanie w technologie przyszłości, aby zapewnić zrównoważoną przyszłość mieszkańcom Słowacji i Europy".

Juraj Krasňanský, dyrektor ds. ukończenia i uruchomienia Mochovce 3 i 4, powiedział, że jest to pierwszy nowy blok jądrowy uruchomiony na Słowacji od ponad 20 lat. Powiedział, że niektóre z zaangażowanych osób miały doświadczenie w uruchamianiu bloków w czasach byłej Czechosłowacji: "Ważne jest, abyśmy przekazali pałeczkę następnym pokoleniom i zachowali wiedzę niezbędną dla bezpieczeństwa energetycznego naszego kraju".

Martin Mráz, dyrektor elektrowni Mochovce, powiedział: "Wraz z zakończeniem rozruchu bloku nr 3 witamy nową jednostkę w naszej flocie jądrowej. Elektrownia pomyślnie przeszła wymagające testy, w tym odłączenie od systemu elektroenergetycznego przy pełnej mocy. Przygotowujemy się już do jej pierwszego planowanego wyłączenia i normalnej działalności operacyjnej".

Skala i długość procesu testowania ma na celu priorytetowe traktowanie bezpieczeństwa na wszystkich etapach i odzwierciedla wielkość nowej elektrowni - z 1400 pomieszczeniami, 100 000 elementów wyposażenia, 5500 kilometrów kabli i 175 kilometrów rur.

Budowa pierwszych dwóch reaktorów WWER-440 w czteroblokowej elektrowni Mochovce rozpoczęła się w 1982 roku. Prace nad blokami 3 i 4 rozpoczęły się w 1986 roku, ale zostały wstrzymane w roku 1992. Pierwsze dwa reaktory zostały ukończone i uruchomione odpowiednio w 1998 i 1999 roku, a projekt ukończenia bloków 3 i 4 rozpoczął się dziesięć lat później. Harmonogram budowy bloku nr 4 zakładał przesunięcie o około rok lub dwa lata w stosunku do bloku nr 3. Każdy z bloków będzie w stanie zaspokoić 13% zapotrzebowania Słowacji na energię elektryczną, gdy będzie pracował z pełną mocą.

Slovenské elektrárne zauważa, że od momentu podłączenia do sieci 31 stycznia tego roku, Mochovce 3 dostarczyły podczas testów 1,2 miliona megawatogodzin, co wystarcza na pokrycie średniego rocznego zużycia około 500 000 słowackich gospodarstw domowych.

 

5. Biden ogłasza 7 miliardów dolarów na projekty regionalne, w tym wytwarzanie wodoru z energii jądrowej

Prezydent Stanów Zjednoczonych Joe Biden ogłosił, że 16 stanów otrzyma dotacje federalne w wysokości 7 miliardów dolarów na rozwój siedmiu regionalnych węzłów wodorowych, z których dwa mają na celu wytwarzanie czystego wodoru z elektrowni jądrowych.

Biały Dom stwierdził, że dotacje są kluczowym elementem realizacji planów dekarbonizacji amerykańskiej gospodarki. Ogłoszenie finansowania w celu zwiększenia produkcji i miejsc pracy dla pracowników fizycznych odbyło się 13 października w Pensylwanii - stanie, który może zadecydować o wyborach prezydenckich w 2024 roku.

Siedem proponowanych centrów obejmuje firmy od Exxon Mobil po Amazon i obejmuje 16 stanów od Pensylwanii po Kalifornię. Dwa z hubów - Mid-Atlantic i Midwest - planują rozwój instalacji do produkcji czystego wodoru z energii odnawialnej i jądrowej. Centrum Mid-Atlantic otrzymało do 750 mln USD, a centrum Midwest do 1 mld USD.

Mid-Atlantic hub to partnerstwo publiczno-prywatne pomiędzy Delaware, południowo-wschodnią Pensylwanią i południowym New Jersey. Midwest hub to wielostanowa, wielosektorowa sieć obejmująca stany Illinois, Indiana i Michigan.

Oprócz centrów, Departament Energii USA uruchomił inne programy czystego wodoru, w tym 1 mld USD na program elektrolizy czystego wodoru do produkcji wodoru z bezemisyjnych źródeł energii, takich jak wiatr, słońce i energia jądrowa.

Program hubów ogłoszony przez Bidena ma na celu szybkie uruchomienie produkcji czystego lub zielonego wodoru, wraz z infrastrukturą umożliwiającą dostarczenie go do użytkowników przemysłowych, takich jak producenci cementu i huty stali. Każdy z proponowanych projektów obejmuje dziesiątki partnerów, od firm energetycznych po władze lokalne i stanowe.

Biały Dom oświadczył, że siedem wybranych regionalnych centrów czystego wodoru będzie katalizatorem dla ponad 40 mld USD prywatnych inwestycji i stworzy dziesiątki tysięcy miejsc pracy - zwiększając łączną wartość publicznych i prywatnych inwestycji w centra wodorowe do prawie 50 mld USD. Około dwie trzecie całkowitych inwestycji w projekty związane są z czystą produkcją wodoru opartą na elektrolizie będzie realizowane w ramach planowanych centrów.

Łącznie centra mają na celu produkcję ponad trzech milionów ton czystego wodoru rocznie, osiągając prawie jedną trzecią celu produkcji czystego wodoru w USA do 2030 roku. Łącznie centra wyeliminują 25 milionów ton emisji dwutlenku węgla każdego roku - ilość mniej więcej odpowiadająca łącznym rocznym emisjom ponad 5,5 miliona samochodów napędzanych benzyną lub olejem napędowym. Według Białego Domu, inwestycja o wartości prawie 5 mld USD jest jedną z największych inwestycji w czystą produkcję energii w historii USA.

Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej uważa, że czysty wodór produkowany przez reaktory jądrowe może odegrać ważną rolę w systemach energetycznych i służyć wszystkim sektorom gospodarki, zastępując paliwa kopalne i pomagając w łagodzeniu globalnego ocieplenia. W zeszłym roku MAEA stwierdziła, że istnieją zachęcające oznaki, że produkcja czystego wodoru jest na progu znacznego spadku kosztów i powszechnego globalnego wzrostu branży. Zaapelowała jednak do rządów o szybsze i bardziej zdecydowane działania w zakresie polityki, aby wodór mógł wykorzystać swój potencjał, pomagając światu osiągnąć zerową emisję netto, jednocześnie wspierając bezpieczeństwo energetyczne.

Wodór jest przyjaznym dla środowiska i elastycznym nośnikiem energii, który w przeciwieństwie do energii elektrycznej może być przechowywany w dużych ilościach. Można go przekształcić w energię elektryczną w ogniwach paliwowych, a produktami ubocznymi są jedynie ciepło i woda. Może wytwarzać energię przy niemal zerowej emisji.

Wszystko to, według Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, oznacza, że wodór może odgrywać ważną rolę w systemach energetycznych i służyć wszystkim sektorom gospodarki, zastępując paliwa kopalne i pomagając w łagodzeniu globalnego ocieplenia. Elektrownie jądrowe mogłyby być wykorzystywane do wytwarzania wodoru do bezpośredniego wykorzystania przez konsumentów energii.

Departament Energii Stanów Zjednoczonych twierdzi, że pozwoliłoby to przedsiębiorstwom użyteczności publicznej produkować i sprzedawać wodór regionalnie jako towar, oprócz dostarczania czystej i niezawodnej energii elektrycznej do sieci. Przykładowo, reaktory mogłyby sprzedawać wodór zakładom produkującym żelazo i stal. Wytwarzanie wodoru przy użyciu energii jądrowej nie wymaga paliw kopalnych, skutkuje niższą emisją gazów cieplarnianych i innych zanieczyszczeń oraz może być wykorzystywane do produkcji na dużą skalę.

Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NucNet