Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
24 września 2021 r.

BIEŻĄCY PRZEGLĄD WYDARZEŃ W ENERGETYCE JĄDROWEJ NA ŚWIECIE

UDANY TEST PALIWA Z RECYKLINGU Odzyskane paliwo jądrowe REMIX przeszło pięcioletni test operacyjny w Rosji i jest gotowe do pilotażowej eksploatacji, poinformowała spółka zależna Rosatomu TVEL. REMIX został zaprojektowany w celu zmniejszenia zużycia uranu i zamknięcia cyklu paliwowego przy użyciu reaktorów lekkowodnych głównego nurtu. CZESCY USTAWODAWCY ZATWIERDZAJĄ WSPARCIE DLA ENERGETYKI JĄDROWEJ Niższa izba parlamentu zatwierdziła ramy wsparcia dla inwestycji jądrowych w Republice Czeskiej. Ustawa o niskiej emisji dwutlenku węgla powinna wejść w życie od 1 stycznia 2022 r., podało ministerstwo energii. "Obecnie nie ma żadnych zachęt rynkowych dla inwestycji w nowe elektrownie jądrowe lub inne bezemisyjne źródła energii" - zauważył Tomáš Ehler, wiceminister przemysłu i handlu, mówiąc: "Te niedoskonałości rynku zostały potwierdzone przez samą Komisję Europejską". HINKLEY POINT C: POŻAR NA TERENIE ELEKTROWNI JĄDROWEJ W elektrowni jądrowej budowanej w Somerset w dniu 21 września wybuchł pożar. TERRESTRIAL UNOWOCZEŚNIA PROJEKT REAKTORA NA BAZIE STOPIONYCH SOLI Firma Terrestrial Energy z siedzibą w Ontario ogłosiła, że zmodernizowała projekt elektrowni jądrowej wykorzystującej integralny reaktor na sól stopioną (Integral Molten Salt Reactor - IMSR) - IMSR 400 - o mocy wytwórczej 390 MW netto, zasilającej sieć z dwóch reaktorów i generatorów.  Firma Terrestrial twierdzi, że modernizacja, będąca odpowiedzią na wymagania przedsiębiorstw użyteczności publicznej, "jeszcze bardziej zwiększa konkurencyjność kosztową IMSR 400 jako czystego, bezpiecznego i niezawodnego źródła energii". 15 LAT ZINTEGROWANEGO PLANU WSPIERANIA BEZPIECZEŃSTWA JĄDROWEGO: MAEA POMAGA 112 KRAJOM W OKREŚLENIU POTRZEB W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA MAEA uczciła 15 lat istnienia Zintegrowanego Planu Wsparcia Bezpieczeństwa Jądrowego (Integrated Nuclear Security Support Plan - INSSP), który kładzie podwaliny pod wspieranie bezpieczeństwa jądrowego przez organizację. Podczas wydarzenia towarzyszącego przy okazji 65. Konferencji Generalnej MAEA prelegenci podkreślili wpływ INSSP oraz to, jak ten mechanizm wsparcia ewoluował, aby lepiej dostosować się do potrzeb państw.

1. UDANY TEST PALIWA Z RECYKLINGU

Odzyskane paliwo jądrowe REMIX przeszło pięcioletni test operacyjny w Rosji i jest gotowe do pilotażowej eksploatacji, poinformowała spółka zależna Rosatomu TVEL. REMIX został zaprojektowany w celu zmniejszenia zużycia uranu i zamknięcia cyklu paliwowego przy użyciu reaktorów lekkowodnych głównego nurtu.

W połowie 2016 roku do trzeciego reaktora w elektrowni jądrowej Bałakowo załadowano trzy zestawy paliwowe VVER-1000 wykonane specjalnie z pięcioma prętami REMIX wśród ich 300 normalnych prętów. Dziś Rosatom ogłosił, że próba zakończyła się sukcesem. "Podczas wszystkich pięciu lat testów nasi specjaliści monitorowali charakterystykę neutroniczną i żywotność eksperymentalnych zestawów paliwowych. Nie odnotowano żadnych odchyleń od normalnej pracy, co potwierdza właściwości konstrukcyjne nowego paliwa jądrowego" - powiedział Jurij Ryżkow, zastępca głównego inżyniera ds. bezpieczeństwa i niezawodności w elektrowni Bałakowo.

Próbne zestawy paliwowe zostaną bardziej szczegółowo zbadane w Instytucie Badawczym Reaktorów Jądrowych w Dimitrovgradzie około 2023 roku, po tym jak ostygną i ustąpi najwyższy poziom radioaktywności.

W międzyczasie wiceprezes TVEL ds. nauki i technologii Aleksander Ugryumow powiedział: "Oczekujemy, że następnym krokiem ... powinna być pilotażowa eksploatacja kilku zestawów paliwowych z wszystkimi prętami paliwowymi REMIX". Nie podano harmonogramu ani konkretnego reaktora dla tego kolejnego etapu rozwoju.

Nowa opcja paliwowa

Paliwo REMIX (od Regenerated Mixture – mieszanka regenerowana) jest wykonane z uranu i plutonu odzyskanych jako nierozdzielona mieszanina z wcześniej używanego paliwa. Uzupełnia się je nisko wzbogaconym uranem, aby uzyskać paliwo o takich samych parametrach jak normalne paliwo wykonane wyłącznie ze świeżego nisko wzbogaconego uranu. Oznacza to, że reaktor nie wymagałby żadnych modyfikacji, aby zacząć korzystać z REMIX-a.

Cykl przerobu, recyklingu i uzupełniania paliwa można powtórzyć aż pięciokrotnie, przy czym za każdym razem usuwane są odpady produktów rozszczepienia, które następnie są zeszklone w szkle i gotowe do trwałego składowania w warstwach geologicznych. Teoretycznie nowy reaktor mógłby pracować przez cały swój projektowany okres 60 lat na zaledwie trzech ładunkach paliwa REMIX, wprowadzając je do ciągłego obiegu.

W sierpniu ubiegłego roku Rosatom zatwierdził inwestycję mającą na celu uruchomienie pełnej linii produkcyjnej paliwa REMIX. Granulat paliwa uranowo-plutonowego będzie wytwarzany w Kombinacie Górniczo-Chemicznym w Żeleznogorsku, w obwodzie krasnojarskim, gdzie znajduje się już duży magazyn paliwa VVER-1000. Pelety zostaną przerobione na gotowe zestawy paliwowe w Syberyjskim Kombinacie Chemicznym w Siewiersku w obwodzie tomskim.

Jak na razie projekt REMIX koncentruje się na stworzeniu nowej strategii paliwowej dla reaktorów VVER-1000. Rosja buduje i eksploatuje w kraju i za granicą także nowsze bloki VVER-1200 oraz starsze modele RBMK.

Źródło: https://world-nuclear-news.org/Articles/Successful-test-of-recycled-fuel

2. CZESCY USTAWODAWCY ZATWIERDZAJĄ WSPARCIE DLA ENERGETYKI JĄDROWEJ

Niższa izba parlamentu zatwierdziła ramy wsparcia dla inwestycji jądrowych w Republice Czeskiej. Ustawa o niskiej emisji dwutlenku węgla powinna wejść w życie od 1 stycznia 2022 r., podało ministerstwo energii. "Obecnie nie ma żadnych zachęt rynkowych dla inwestycji w nowe elektrownie jądrowe lub inne bezemisyjne źródła energii" - zauważył Tomáš Ehler, wiceminister przemysłu i handlu, mówiąc: "Te niedoskonałości rynku zostały potwierdzone przez samą Komisję Europejską".

Nowa ustawa, przyjęta wczoraj znaczną większością głosów w Izbie Deputowanych, ma temu zaradzić, umożliwiając państwowej spółce zakup energii elektrycznej z nowych elektrowni jądrowych po stałej stawce przez co najmniej 30 lat z możliwością przedłużenia. Energia będzie odsprzedawana na rynku hurtowym, a wszelkie zyski lub straty będą przekładały się na korektę rachunków za prąd, choć rząd zapowiedział, że ustali górny limit dodatkowych kosztów.

Wicepremier Karel Havlicek powiedział w lipcu ubiegłego roku, że jest to taki sam rodzaj wsparcia, jaki otrzymują źródła odnawialne.

Ponadto państwo czeskie udzieli nieoprocentowanego kredytu do wysokości 70% kosztów budowy, co wyeliminuje koszty kredytów komercyjnych. Przedsiębiorstwo energetyczne ČEZ będzie odpowiedzialne za ewentualne przekroczenie kosztów budowy.

Wszystko to ma na celu doprowadzenie do budowy nowego reaktora o mocy około 1200 MWe w istniejącej elektrowni Dukovany. Ministerstwo Energetyki szacuje, że taki reaktor zapewniałby 10% krajowej energii elektrycznej. EDF, Westinghouse i Korea Hydro & Nuclear Power są obecnie zaangażowane w proces prekwalifikacji po decyzji podjętej przez Ministerstwo Przemysłu i Handlu.

Obecna polityka powinna doprowadzić do stopniowego wycofania węgla w Czechach od 2038 r., choć Międzynarodowa Agencja Energii niedawno zachęcała do przyjęcia szybszego harmonogramu. Niemniej jednak oczekuje się, że w tym czasie źródła odnawialne będą dostarczać 25% energii elektrycznej, a energia jądrowa aż 58%.

Źródło: https://world-nuclear-news.org/Articles/Czech-lawmakers-approve-nuclear-support

3. HINKLEY POINT C: POŻAR NA TERENIE ELEKTROWNI JĄDROWEJ

W elektrowni jądrowej budowanej w Somerset w dniu 21 września wybuchł pożar.

Pożar w Hinkley Point C rozpoczął się około godziny 14:20 czasu lokalnego w tymczasowym budynku na Hinkley Point Road.

Dziesięć załóg zostało wysłanych do walki z nim i ogień został ugaszony w ciągu około 30 minut. Rzecznik straży pożarnej i służb ratowniczych w Devon i Somerset oświadczył, że nie zgłoszono żadnych osób poszkodowanych.

EDF Energy oświadczył, że prace budowlane nie zostały naruszone, a dochodzenie w sprawie przyczyny pożaru jest w toku. Rzecznik firmy powiedział, że był to "mały pożar w tymczasowym budynku z dala od głównego obszaru budowy".

Elektrownia Hinkley Point C jest budowana za kwotę między 22 a 23 miliardów funtów i ma zostać otwarta w 2026 roku.

Źródło: https://www.bbc.com/news/uk-england-somerset-58629736

4. TERRESTRIAL UNOWOCZEŚNIA PROJEKT REAKTORA NA BAZIE STOPIONYCH SOLI

Firma Terrestrial Energy z siedzibą w Ontario ogłosiła, że zmodernizowała projekt elektrowni jądrowej wykorzystującej integralny reaktor na sól stopioną (Integral Molten Salt Reactor - IMSR) - IMSR 400 - o mocy wytwórczej 390 MW netto, zasilającej sieć z dwóch reaktorów i generatorów.  Firma Terrestrial twierdzi, że modernizacja, będąca odpowiedzią na wymagania przedsiębiorstw użyteczności publicznej, "jeszcze bardziej zwiększa konkurencyjność kosztową IMSR 400 jako czystego, bezpiecznego i niezawodnego źródła energii".

"Dzięki naszej zmodernizowanej elektrowni jądrowej IMSR 400 generacji IV, Terrestrial Energy podnosi poprzeczkę dla innowacyjnej technologii bezemisyjnej pod względem konkurencyjności kosztowej, odporności i skalowalności" - powiedział prezes Terrestrial Energy, Simon Irish. "IMSR 400 ma wydajność, ekonomię i elastyczność, aby odegrać ważną rolę w transformacji czystej energii, w tym w produkcji czystego wodoru na skalę przemysłową."

IMSR 400 firmy Terrestrial Energy jest jednym z trzech projektów małych reaktorów modułowych (SMR) elektrowni rozważanych do wdrożenia w należącej do Ontario Power Generation elektrowni jądrowej Darlington. Jest to jeden z dwóch kandydatów na technologię IV generacji i jedyny kanadyjski kandydat na tę technologię. Zakład Terrestrial Energy w Oakville stanowi największy projekt rozwoju technologii elektrowni SMR w Kanadzie.

IMSR 400 jest opatentowaną konstrukcją elektrowni opartą na technologii reaktorów IV generacji, opracowanej i demonstrowanej przez wiele dziesięcioleci. Wykorzystując technologię reaktorów IV generacji na bazie stopionych soli, IMSR 400 wytwarza energię elektryczną o 50% bardziej efektywnie niż konwencjonalne elektrownie jądrowe wykorzystujące technologię reaktorów chłodzonych wodą i moderowanych. Dzięki tej poprawie wydajności reaktor IMSR 400 ma mniejsze zapotrzebowanie kapitałowe i mniejszą ilość odpadów, a także lepszą ekonomikę w przeliczeniu na kWh energii elektrycznej dla nowych elektrowni jądrowych.

Klasa technologii reaktorów generacji IV została zdefiniowana w 2001 roku przez Międzynarodowe Forum Generacji IV (Generation IV International Forum - GIF), powołane na mocy międzynarodowego traktatu i nadzorowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), którego sygnatariuszami założycielami były Kanada i USA. GIF zidentyfikował sześć typów reaktorów, w tym reaktor oparty na stopionych solach, jako technologie IV generacji, które oferują poprawę w zakresie kosztów, bezpieczeństwa, wszechstronności i odpadów oraz ucieleśniają przyszłość cywilnej energetyki jądrowej.

Od początku 2016 roku, kiedy to Terrestrial Energy stała się pierwszym twórcą reaktorów IV generacji, który złożył projekt elektrowni do Kanadyjskiej Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego (Canadian Nuclear Safety Commission - CNSC), angażuje się w proces przeglądu projektu dostawcy prowadzony przez CNSC. Firma zakończyła fazę I w 2017 roku i spodziewa się zakończyć fazę II do początku 2022 roku. Od końca 2019 roku firma jest również zaangażowana we współpracę z CNSC i z amerykańską Komisją Nadzoru Jądrowego (Nuclear Regulatory Commission - NRC), ponieważ te dwie agencje regulacyjne współpracują w celu opracowania praktyk licencyjnych, aby wspierać efektywne przeglądy EJ IV generacji.

IMSR 400 wykorzystuje paliwo jądrowe o standardowym stopniu wzbogacenia - jest to obecnie jedyna elektrownia SMR IV generacji zaprojektowana w tym celu. Pozwala to uniknąć znacznych kosztów i czasu potrzebnego na ponowne uzyskanie licencji dla zakładów wzbogacania uranu oraz usuwa przeszkody na drodze do komercjalizacji, przyspieszając tym samym realizację projektu. W dniu 17 sierpnia firma ogłosiła zawarcie umowy z Westinghouse i brytyjskim Narodowym Laboratorium Jądrowym na dostawę paliwa jądrowego dla IMSR - jest to pierwszy SMR IV generacji, z którym zawarto taką umowę.

Źródło: https://www.neimagazine.com/news/newsterrestrial-upgrades-molten-salt-reactor-design-9086577

5. 15 LAT ZINTEGROWANEGO PLANU WSPIERANIA BEZPIECZEŃSTWA JĄDROWEGO: MAEA POMAGA 112 KRAJOM W OKREŚLENIU POTRZEB W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA

MAEA uczciła 15 lat istnienia Zintegrowanego Planu Wsparcia Bezpieczeństwa Jądrowego (Integrated Nuclear Security Support Plan - INSSP), który kładzie podwaliny pod wspieranie bezpieczeństwa jądrowego przez organizację. Podczas wydarzenia towarzyszącego przy okazji 65. Konferencji Generalnej MAEA prelegenci podkreślili wpływ INSSP oraz to, jak ten mechanizm wsparcia ewoluował, aby lepiej dostosować się do potrzeb państw.

"INSSP są elastyczne i odpowiednie dla wszystkich państw, od tych, które tworzą swój krajowy system bezpieczeństwa jądrowego, po te, które chcą wzmocnić swój system i zidentyfikować obszary wymagające poprawy" - powiedziała Lydie Evrard, zastępca dyrektora generalnego MAEA i szefowa Departamentu Bezpieczeństwa Jądrowego. INSSP jest mechanizmem umożliwiającym państwom i MAEA wspólny przegląd systemów bezpieczeństwa jądrowego oraz pomoc państwom w identyfikacji obszarów, które wymagają wzmocnienia. Pomaga on również w koordynowaniu udzielania pomocy w zakresie bezpieczeństwa jądrowego przez MAEA i innych dostawców pomocy.

Od 2006 r. z mechanizmu INSSP skorzystało 112 państw. Na wniosek państwa MAEA wspiera je w opracowywaniu planu dla danego kraju, który nakreśla priorytety i opracowuje strategie wdrażania oraz harmonogram realizacji działań mających na celu wzmocnienie systemu bezpieczeństwa jądrowego w danym kraju. Plan ten określa również role i obowiązki oraz pomaga ułatwić wewnętrzną koordynację między organami krajowymi w odniesieniu do różnych aspektów systemu bezpieczeństwa jądrowego.

W oparciu o wytyczne zawarte w dokumencie MAEA Nuclear Security Series (Seria Bezpieczeństwa Jądrowego), INSSP jest skonstruowany wokół sześciu obszarów bezpieczeństwa jądrowego:

1. ramy legislacyjne i regulacyjne,
2. ocena zagrożeń i ryzyka,
3. system ochrony fizycznej,
4. wykrywanie działań przestępczych i nieuprawnionych dotyczących materiałów poza kontrolą regulacyjną,
5. reagowanie na czyny przestępcze i nieuprawnione, w tym na materiały znajdujące się poza kontrolą regulacyjną, oraz
6. utrzymanie systemu bezpieczeństwa jądrowego danego państwa.

W ciągu ostatnich 15 lat 92 kraje zatwierdziły swoje plany krajowe, w tym Paragwaj, który jako pierwszy zatwierdził INSSP w 2006 roku. Plany INSSP pozostałych 20 krajów znajdują się na różnych etapach zaawansowania.

"Paragwaj dostrzegł znaczenie uwzględnienia bezpieczeństwa jądrowego i promieniotwórczego jako części naszej narodowej strategii bezpieczeństwa", powiedział Juan Francisco Facetti, przedstawiciel rezydenta Paragwaju przy MAEA. "Poprosiliśmy Agencję o misję INSSP i na jej podstawie przygotowaliśmy nasz pierwszy krajowy plan bezpieczeństwa jądrowego i promieniotwórczego". Plan ten ustanowił zdolności instytucjonalne w zakresie pomiaru i kontroli materiałów jądrowych i promieniotwórczych w celu przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom związanym z nielegalnym obrotem materiałami jądrowymi i promieniotwórczymi.

W ramach mechanizmu INSSP, MAEA i kraje wspólnie przeprowadzają przeglądy INSSP mniej więcej co trzy lata, aby ocenić postępy i ponownie ocenić krajowe priorytety. Do tej pory przeprowadzono około 105 misji przeglądowych INSSP. "INSSP jest opracowywany i przeglądany z uwzględnieniem wkładu wszystkich krajowych interesariuszy odpowiedzialnych za bezpieczeństwo jądrowe, aby zapewnić, że Plan przedstawia dokładny obraz sytuacji w danym państwie i jest własnością tego państwa" - powiedział Evrard. "Jego korzyści związane z budowaniem i wzmacnianiem koordynacji ochrony materiałów jądrowych są dobrze oceniane, a kilka państw ustanowiło krajowe mechanizmy koordynacji ochrony materiałów jądrowych na podstawie swojego INSSP".

Udzielanie pomocy, dostosowywanie się do potrzeb

Do 80 proc. wniosków o pomoc w zakresie bezpieczeństwa jądrowego otrzymywanych przez MAEA odbywa się za pośrednictwem INSSP. Od zabezpieczenia materiałów promieniotwórczych w Kolumbii do ułatwienia wizyty technicznej w celu wzmocnienia praktyk w zakresie bezpieczeństwa jądrowego w Libanie i Omanie, INSSP zapewnia dostosowane ramy do koordynowania i wdrażania działań w zakresie bezpieczeństwa jądrowego prowadzonych przez dany kraj, MAEA i potencjalne kraje darczyńców. Program bezpieczeństwa jądrowego MAEA, w tym pomoc udzielana krajom na ich prośbę, jest wspierany przez dobrowolne wpłaty do Funduszu Bezpieczeństwa Jądrowego (Nuclear Security Fund - NSF).

"Kanada ceni proces INSSP, zarówno w określaniu, jak i ustalaniu priorytetów potrzeb w państwie członkowskim. Dzięki Funduszowi Bezpieczeństwa Jądrowego Kanada i inni darczyńcy mogą przeznaczyć środki na zaspokojenie tych potrzeb, zmaksymalizować wysiłki i wspólnie wzmocnić bezpieczeństwo jądrowe na świecie" - powiedziała Nathalie Semblat, zastępca dyrektora i starszy kierownik programu w dziale programu redukcji zagrożeń związanych z bronią w kanadyjskim Global Affairs. Prawie 50 donatorów, w tym Kanada, wniosło swój wkład do NSF od momentu jego utworzenia w 2002 roku.

W ramach INSSP dokonano postępów, aby lepiej odpowiedzieć na potrzeby krajów. Wprowadzono kilka aktualizacji szablonu INSSP koncentrujących się na stopniowanym i systematycznym podejściu, z których ostatnia miała miejsce w 2017 r. Aktualizacje poprawiły jego wartość jako mechanizmu ustanawiania zrównoważonych reżimów bezpieczeństwa jądrowego, a także jako narzędzia decyzyjnego i orędowniczego dla decydentów. Ponadto MAEA restrukturyzuje kwestionariusze samooceny Systemu Zarządzania Informacjami o Bezpieczeństwie Jądrowym (Nuclear Security Information Management System - NUSIMS), aby uprościć i dostosować je do najnowszego szablonu INSSP. Kwestionariusze te wspierają i informują proces INSSP oraz przyczyniają się do planowania i ustalania priorytetów działań mających na celu wzmocnienie bezpieczeństwa jądrowego.

"Kiedy 15 lat temu zaczęliśmy korzystać z narzędzia INSSP, nie wiedzieliśmy, dokąd zaprowadzi nas ta podróż. INSSP nadał nam kierunek i określił kroki, które należy podjąć" - powiedział Facetti. "Umożliwił Paragwajowi opracowanie zrównoważonego systemu bezpieczeństwa jądrowego, który odpowiada priorytetom i celom kraju w ramach jego Narodowej Polityki Obronnej".

Źródło: https://www.iaea.org/newscenter/news/15-years-of-the-integrated-nuclear-security-support-plan-iaea-assists-112-countries-to-identify-security-needs

Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NEInt, BBC, IAEA