Polski Atom

JĄDROWE WIADOMOŚCI ZE ŚWIATA

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
25 sierpnia 2023 r.

1. Oświadczenie Dyrektora Generalnego MAEA w sprawie zrzutu oczyszczonej wody w Fukushimie

24 sierpnia japońska firma Tokyo Electric Power Company (TEPCO) rozpoczęła zrzut wody oczyszczonej za pomocą technologii ALPS, przechowywanej dotąd na terenie elektrowni jądrowej Fukushima Daiichi, co potwierdzili obecni na miejscu eksperci Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA).

W ramach wieloletniego przeglądu bezpieczeństwa zrzutu zanieczyszczonej wody, zespół MAEA jest obecny w celu monitorowania procesu oraz oceny stosowania przez Japonię wszystkich międzynarodowych standardów bezpieczeństwa dotyczących zrzutu wody zawierającej substancje promieniotwórcze.

"Eksperci MAEA są obecni na miejscu, aby reprezentować społeczność międzynarodową i zapewnić, że zrzut jest przeprowadzany zgodnie z planem oraz zgodnie ze standardami bezpieczeństwa MAEA" - powiedział dyrektor generalny MAEA Rafael Mariano Grossi. "Poprzez naszą obecność przyczyniamy się do budowania potrzebnego zaufania, że proces jest przeprowadzany w bezpieczny i przejrzysty sposób".

W ramach monitorowania procesu, eksperci MAEA pobrali w tym tygodniu próbki z pierwszej partii rozcieńczonej wody przygotowanej do zrzutu, po ogłoszeniu przez japoński rząd 22 sierpnia, że zrzut rozpocznie się w dniu 24 sierpnia.

Niezależna analiza przeprowadzona na miejscu przez MAEA potwierdziła, że radioaktywność trytu w odprowadzanej do morza rozcieńczonej wodzie jest znacznie poniżej założonego limitu wynoszącego 1500 bekereli na litr.

Przedstawiciele MAEA będą obecni na miejscu tak długo, jak długo oczyszczona woda będzie uwalniana do morza, zgodnie ze zobowiązaniem dyrektora generalnego Grossiego, że MAEA będzie współpracować z Japonią przed, w trakcie i po zakończeniu zrzutu.

Ponadto MAEA uruchomiła w dniu 24 sierpnia stronę internetową, na której można znaleźć aktualne dane z Japonii dotyczące zrzutu wody. Dostarczone dane obejmują natężenie przepływu wody, dane z monitoringu radiacyjnego oraz finalne stężenie trytu po rozcieńczeniu wody przeznaczonej do zrzutu.

 

2. Według rządu Bułgarii, nowa elektrownia jądrowa jest projektem o znaczeniu strategicznym dla państwa

Rząd Bułgarii nadał planowanej budowie nowych bloków jądrowych w istniejącej elektrowni Kozłoduj status projektu o znaczeniu strategicznym dla państwa.

W oświadczeniu stwierdzono, że nowy status projektu w Kozłoduju, który ma pomieścić jeden lub dwa reaktory wodne ciśnieniowe AP1000 wyprodukowane przez Westinghouse, pomoże nadać priorytet nowej budowie i znacznie ułatwi procedury administracyjne związane z jej planowaniem.

W wyniku decyzji rządu, działania w ramach projektu mogą rozpocząć się niezwłocznie, przy czym ramy regulacyjne zostały już zatwierdzone przez krajowy organ regulacyjny, w związku z przeprowadzoną wcześniej oceną oddziaływania na środowisko i wydaniem pozwolenia na budowę - jak podano w oświadczeniu.

W styczniu bułgarski parlament zwrócił się do ówczesnego rządu tymczasowego o rozpoczęcie negocjacji z rządem USA w sprawie dwustronnego porozumienia, które doprowadziłoby do budowy nowego bloku w Kozłoduju z wykorzystaniem reaktora III generacji firmy Westinghouse typu AP1000. Rozważana miała być również opcja budowy dwóch bloków AP1000.

W marcu 2023 r. Westinghouse podpisał protokół ustaleń z firmą Kozloduy NPP-Newbuild (KNPP-Newbuild) w celu rozpoczęcia planowania budowy bloku AP1000, a w ramach umowy utworzono grupę roboczą.

W czerwcu 2023 r. spółka ogłosiła zawarcie ze stroną bułgarską umowy na przeprowadzenie studium inżynieryjno-projektowego, które ma wesprzeć planowaną budowę nowego bloku AP1000 w Kozłoduju oraz ocenić potencjał lokalnego przemysłu i istniejącej infrastruktury.

Bułgaria posiada w Kozłoduju dwa zaprojektowane przez Rosję bloki WWER-1000, które zaspokajają około jednej trzeciej krajowej produkcji energii elektrycznej. Cztery starsze bloki WWER-440 zostały zamknięte w 2002 i 2006 roku, jeszcze przed przystąpieniem Bułgarii do Unii Europejskiej.

 

3. Kulisy decyzji o atomie

Sri Lanka decyduje o przyszłości swojej energetyki jądrowej. Według wniosków z misji MAEA, na obecnym etapie branża jądrowa musi zapewnić ustawodawcom narzędzia potrzebne do podejmowania decyzji.

Wymagania dotyczące programu jądrowego są teoretycznie dość łatwe do zdefiniowania. Musi on być zgodny ze strategią energetyczną kraju, a więc musi istnieć zapotrzebowanie, teraz lub w przyszłości, na energię wytwarzaną przez elektrownię jądrową. Lokalny i krajowy operator sieci musi być w stanie przesyłać wytworzoną energię i nią zarządzać. Jest to istotna kwestia, jeśli elektrownia jądrowa o mocy wielu gigawatów zostaje włączona do systemu, w którym obecne moce są o rząd wielkości mniejsze. W tym względzie małe reaktory modułowe mogą stanowić mniejsze wyzwanie przy ich integracji w systemie energetycznym. Po drugie, wymagane są solidne ramy prawne, zarówno w zakresie budowy, własności i odpowiedzialności za samą elektrownię, jak i w zakresie ustaleń dotyczących finansowania i odbioru energii. Te ramy prawne podlegają szczególnej kontroli, biorąc pod uwagę dużą skalę i długi okres eksploatacji projektu jądrowego. Po trzecie, należy zapewnić zasoby ludzkie, nie tylko na potrzeby budowy i eksploatacji elektrowni, ale także w zakresie wszystkich kompetencji związanych z działaniami towarzyszącymi (w tym strategii, finansów i prawa, jak wspomniano powyżej).

Jednak nawet odpowiednie planowanie i budowanie zasobów ludzkich nie jest wystarczające, co pokazują przeglądy MAEA z krajów, które chcą rozpocząć tworzenie własnego przemysłu jądrowego. W branży jądrowej istnieje świadomość, że energetyka jądrowa jest właściwym rozwiązaniem dla krajowej strategii energetycznej, jednak ustawodawcy potrzebują czegoś więcej. Raport misji MAEA w Sri Lance dotyczący zintegrowanego przeglądu infrastruktury jądrowej (INIR) doskonale ilustruje tę kwestię.

Zapotrzebowanie na energię elektryczną w liczącej ponad 20 milionów mieszkańców Sri Lance rośnie nawet o 5% rocznie. W 2020 r. zainstalowana moc wytwórcza wynosiła 4560 MW, a obecna polityka energetyczna zakłada osiągnięcie neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla do 2050 r., przy czym udział odnawialnych źródeł energii ma wzrosnąć do 70% do 2030 r. Energia jądrowa została uwzględniona w Długoterminowym Planie Wytwarzania i Rozbudowy dla przedsiębiorstwa Ceylon Electricity Board (CEB) na lata 2022-2041, w jednym ze scenariuszy mających pomóc w osiągnięciu neutralności węglowej. W 2010 r. wydano zgodę na wstępne studium wykonalności, a w 2019 r. Sri Lanka ustanowiła Organizację Wdrażającą Program Energii Jądrowej (NEPIO) w ramach Ministerstwa Energetyki.

Ocena INIR dla Rady Energii Atomowej Sri Lanki, działającej w imieniu Ministerstwa Energetyki, uległa opóźnieniu przez pandemię Covid i została ukończona w 2022 roku. Zawiera m.in. wskazówki dotyczące uzupełniania braków w przeglądach i raportach, uzasadnienia działań i poprawy słabych stron projektu.

Zalecenia MAEA obejmują ustanowienie niezależnego organu regulacyjnego ds. energii jądrowej, opracowanie programów dla przemysłu jądrowego i strategii zaangażowania interesariuszy oraz określenie, w jaki sposób infrastruktura energetyczna Sri Lanki zostanie dostosowana do potrzeb energetyki jądrowej.

Zdefiniowano też działania niezbędne do rozpoczęcia następnego etapu realizacji programu. Decyzja rządu o zaangażowaniu się w program energetyki jądrowej nie jest konieczna do ukończenia tych działań, ale ukończenie działań jest konieczne do podjęcia decyzji przez rząd.

Jednak nadrzędną wskazówką zawartą w raporcie jest opracowanie planu działań, który mógłby zostać wykorzystany przez ustawodawców. W raporcie wezwano do wzmocnienia nadzoru nad organizacją zarządzającą projektami i komitetem sterującym w ramach NEPIO, aby zapewnić nie tylko kompleksowość analiz, ale także ich zakończenie z jasnymi i spójnymi wnioskami, które zostaną udostępnione wszystkim kluczowym interesariuszom w celu wsparcia procesu decyzyjnego.

Kompleksowy raport przygotowany przez NEPIO musi określać strategię dla programu energetyki jądrowej w oparciu o wnioski z przeprowadzonych analliz. Raport powinien zawierać: uzasadnienie dla rozwoju energetyki jądrowej w oparciu o krajową politykę energetyczną; opis korzyści płynących z energetyki jądrowej (środowisko, bezpieczeństwo energetyczne, makroekonomia); mapę drogową, która zapewnia harmonogram wdrażania kluczowych etapów programu; identyfikację technologii, które są zgodne z krajowymi uwarunkowaniami dotyczącymi finansowania i możliwościami sieci przesyłowych; plany i wymagania finansowe dla następnej fazy programu, oraz podsumowanie kluczowych wniosków i zaleceń.

Mimo że ostatecznym rezultatem działań NEPIO będzie nowy obiekt jądrowy, aby osiągnąć ten cel, jego pierwszym krokiem musi być opracowanie narzędzi dla ustawodawców.

 

4. Szwecja zniesie zakaz wydobycia uranu, jak twierdzi tamtejsza minister ds. klimatu

Szwedzka minister ds. klimatu Romina Pourmokhtari ogłosiła plany zniesienia tamtejszego zakazu wydobycia uranu i przygotowania warunków dla zwiększenia mocy uzyskiwanej z energii jądrowej.

„Szwedzki parlament wykazał poparcie większości dla zniesienia zakazu. Obecnie rząd dąży do podwojenia produkcji energii elektrycznej w ciągu najbliższych 20 lat” – powiedziała minister Pourmokhtari w wywiadzie dla The Times. "Aby nasz system niskoemisyjnej energetyki mógł dalej funkcjonować, duża jego część musi zostać utrzymana, przy czym energia jądrowa jest jedyną alternatywą dla paliw kopalnych. Energia jądrowa ma również mniejszy wpływ na środowisko i wymaga ograniczonych zasobów w porównaniu z większością innych źródeł energii".

Wydobycie uranu stało się kwestią krytyczna dla europejskiego przemysłu jądrowego, ponieważ Rosja obecnie dominuje w wytwarzaniu tego paliwa. Po inwazji Rosji na Ukrainę w ubiegłym roku, UE starała się zmniejszyć swoją zależność energetyczną od Moskwy.

The Times podaje, że Szwecja posiada 80% złóż uranu w UE, lecz obecnie wydobywa uran jedynie jako produkt uboczny podczas wydobycia innych rud metali. Kilka firm, w tym australijska Aura Energy i kanadyjska District Metals, wyraziło zainteresowanie eksploatacją złóż uranu w Szwecji.

Szwedzki zakaz poszukiwania, wydobywania i przetwarzania uranu w Szwecji wszedł w życie 1 sierpnia 2018 roku. Ówczesny rząd koalicyjny, przy wsparciu Partii Lewicy i rolniczej Partii Centrum, poparł odnawialne źródła energii i stwierdził, że dla energii jądrowej nie ma miejsca w przyszłym miksie energetycznym, co oznaczało "brak uzasadnienia do wydobycia uranu".

Minister Pourmokhtari powiedziała wcześniej w tym miesiącu, że Szwecja musi potroić moc energii jądrowej w ciągu najbliższych kilku dekad, aby sprostać gwałtownemu wzrostowi zapotrzebowania na energię elektryczną, przy czym celem jest budowa co najmniej dziesięciu nowych, wielkoskalowych bloków jądrowych.

Plan uruchomienia dziesięciu nowych reaktorów oznaczałby znaczącą zmianę w stosunku do obecnych możliwości kraju w zakresie energii jądrowej, z sześcioma reaktorami działającymi w Forsmark, Oskarshamn i Ringhals, odpowiadającymi za około 30% produkcji energii elektrycznej.

Szwedzkie przepisy dotyczące ochrony środowiska stanowią, że w kraju może działać maksymalnie dziesięć reaktorów jądrowych. Rząd uważa, że należy to zmienić.

"Ograniczenia te stoją na przeszkodzie nowoczesnemu spojrzeniu na energetykę jądrową" - powiedziała Pourmokhtari. "Szwedzka debata na temat energii jądrowej w ostatnich dziesięcioleciach zaszkodziła rozwojowi energetyki jądrowej w kraju, podczas gdy inne kraje rozwijały tę branżę".

W czerwcu rząd zapowiedział, że przygotowuje nową strategię energetyczną, która obejmie rozwój energetyki jądrowej i wyznaczył nowy cel, aby do 2040 r. cała produkcja energii elektrycznej była wolna od paliw kopalnych.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: MAEA, NucNet, NEI Magazine