Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska
28 stycznia 2022 r.

BIEŻĄCE WYDARZENIA W ENERGETYCE JĄDROWEJ NA ŚWIECIE

EMPRESARIOS AGRUPADOS WSPIERA WDROŻENIE PŁYWAJĄCYCH ELEKTROWNI JĄDROWYCH W INDONEZJI

Hiszpańska firma inżynierska Empresarios Agrupados (EA) została mianowana inżynierem-architektem projektu budowy pływającej elektrowni jądrowej z reaktorami TMSR-500 na stopione sole o mocy 500 MWe, zaprojektowanymi przez firmę ThorCon.

EA poinformowała, że kontrakt – podpisany 8 listopada – jest oznaką zaangażowania się w długoterminową współpracę z amerykańską firmą ThorCon. Ma ona dostarczyć technologię reaktora na stopione sole, EA zapewni natomiast zarówno zespół 1250 inżynierów, jak i 50-letnie doświadczenie w realizacji projektów jądrowych.

Jako inżynier-architekt, EA będzie wspierać ThorCon w szerokim zakresie działań, w tym w zarządzaniu projektem, kontroli dokumentów, zgodności kodów, przygotowaniach terenu, wstępnych pracach budowlanych i umowach licencyjnych. Ponadto firma będzie również świadczyć usługi inżynieryjne na rzecz ThorCon przez cały cykl życia projektu, od projektowania po budowę, eksploatację i ewentualną likwidację. EA będzie także współpracować z innymi partnerami, wybranymi dotychczas przez ThorCon.

„Będzie to doskonała okazja do współpracy z ThorCon w technologii, w której mamy duże doświadczenie dzięki naszemu zaangażowaniu w ciągu ostatnich 50 lat w projekty jądrowe, w tym reaktory Gen IV, a także w ostatnich latach w OZE, gdzie wdrażane są również systemy ze stopionymi solami” – powiedziała María Teresa Domínguez, która będzie kierować projektem w dziale zaawansowanych projektów Empresarios Agrupados. „Naszą misją będzie przeniesienie doświadczenia Empresarios Agrupados na projekt reaktora TMSR-500, aby osiągnąć cele w zakresie wydajności i ekonomii”.

„Cieszymy się, że możemy połączyć siły z Empresarios Agrupados”, powiedział dyrektor generalny PT ThorCon Power Indonesia, David Devanney. „Są światowym liderem w dziedzinie inżynierii jądrowej i mają duże doświadczenie w projektowaniu, zamawianiu, budowie i eksploatacji elektrowni, które będą nieocenione w realizacji programu TMSR-500. To decydujący moment dla projektu i dobrze wróży jego pomyślnemu zakończeniu”.

W październiku 2015 r. firma Martingale – konstruktor reaktora ThorCon na stopione sole toru – podpisała umowę z Indonesia Thorium Consortium (składającym się z państwowych firm PT Industry Nuklir Indonesia (INUKI), PT PLN i PT Pertamina) na budowę reaktora do wytwarzania energii elektrycznej.

W marcu 2017 r. Pertamina, INUKI i PLN zakończyły z pozytywnym wynikiem wstępne studium wykonalności propozycji ThorCon, a konsorcjum zwróciło się następnie o pozwolenie na budowę do Indonezyjskiej Narodowej Agencji Energii Atomowej (Batan). Firma twierdzi, że po przeprowadzeniu pełnowymiarowych testów przed uruchomieniem, w fazie 1 projektu wdrożenia reaktora planowana jest budowa demonstracyjnego bloku jądrowego ThorConIsle złożonego z dwóch modułów o mocy 500 MWe, a następnie budowa w stoczni kolejnych jednostek, aby zapewnić łącznie 3 GWe mocy jądrowych.

W lipcu 2019 roku państwowa stocznia PT PAL Indonesia podpisała umowę z ThorCon na przeprowadzenie studium rozwojowego i budowę elektrowni o mocy 500 MWe. PAL zbuduje reaktor i umieści go na 185-metrowej barce zbudowanej przez Daewoo Shipbuilding & Marine Engineering w Okpo w Korei Południowej. Ukończony obiekt zostanie następnie odholowany na miejsce pracy w Indonezji, przytwierdzony do dna morskiego i podłączony do sieci elektroenergetycznej.

Według ThorConu, budowa każdej pływającej elektrowni zajmie jedynie 24 miesiące, zanim będzie mogła przesyłać energię elektryczną do sieci. Podejście modułowe pozwala również na skalowalność elektrowni ThorCon, przy czym po zwiększeniu mocy produkcyjnych można będzie produkować nawet 10 GW mocy rocznie w stoczni lub linii montażowej. Szacunkowy koszt dwublokowej (1 GWe) elektrowni to 1,2 miliarda dolarów.

SIZEWELL C OTRZYMUJE WSPARCIE FINANSOWE OD RZĄDU WIELKIEJ BRYTANII

Rząd Wielkiej Brytanii przeznaczył 100 milionów GBP (134 miliony USD) na kontynuację kierowanego przez EDF projektu budowy elektrowni jądrowej Sizewell C w celu zachęcenia inwestorów prywatnych do dalszego finansowania jego realizacji.

Plan zakłada, że EJ Sizewell C będzie wyposażona w dwa reaktory EPR wytwarzające 3,2 GW energii elektrycznej, co wystarczy, aby zasilić równowartość około sześciu milionów domów. Byłaby to „replika” elektrowni Hinkley Point C, budowanej obecnie w Somerset.

Negocjacje między rządem Wielkiej Brytanii a EDF trwają od miesięcy i pieniądze zostaną zainwestowane przez EDF w projekt zlokalizowany w Suffolk na wschodnim wybrzeżu Anglii, aby pomóc w doprowadzeniu go do stanu zaawansowania atrakcyjnego dla innych prywatnych inwestorów.

Rząd Wielkiej Brytanii zobowiązał się do podjęcia ostatecznej decyzji inwestycyjnej (Final Investment Decision, FID) w sprawie co najmniej jednej dużej elektrowni jądrowej podczas trwania kadencji obecnego parlamentu – która musi zakończyć się do grudnia 2024 r.

Sekretarz ds. Biznesu i Energii Kwasi Kwarteng powiedział, że gwałtownie rosnące ceny gazu wskazują na potrzebę „zapewnienia przyszłych dostaw energii dla Wielkiej Brytanii dzięki niezawodnej, niedrogiej i niskoemisyjnej energii wytwarzanej w tym kraju”.

„Finansowanie ogłoszone dzisiaj będzie dalej wspierać rozwój Sizewell C podczas tej ważnej fazy negocjacji, ponieważ staramy się zmaksymalizować zaufanie inwestorów do tego ważnego dla kraju projektu”.

Rząd Wielkiej Brytanii nie jest zaangażowany finansowo w Sizewell C i nie jest to inwestycja bezpośrednia. Jeśli projekt zostanie zrealizowany, rząd otrzyma zwrot 100 milionów funtów w gotówce lub udziałach w kapitale własnym. Jeśli projekt nie zostanie zrealizowany, rząd będzie starał się zapewnić, aby teren był „wykorzystany do innych projektów jądrowych lub niskoemisyjnych”, stwierdził departament biznesowy.

Powiedział również, że te pieniądze nie są częścią 1,7 miliarda funtów nowego bezpośredniego funduszu rządowego przeznaczonego na rozwój projektu nuklearnego na dużą skalę, ogłoszonego w październiku.

Simone Rossi, dyrektor generalny EDF Energy, powiedział: „Cieszymy się, że rząd okazuje zaufanie do Sizewell C… wraz z naszą własną inwestycją, fundusze te pozwolą nam kontynuować projekt w kierunku decyzji o finansowaniu inwestycji.

„Sizewell C odniesie korzyści z bycia niemal repliką Hinkley Point C w Somerset, która jest w budowie od ponad pięciu lat i poczyniła ogromne postępy w trudnym kontekście pandemii COVID. Sizewell C zapewni ogromny impuls ekonomiczny dla East Suffolk, gdzie już cieszy się poparciem większości miejscowej ludności. Przyniesie również nowe możliwości dla tysięcy firm znajdujących się w łańcuchu dostaw dla energetyki jądrowej w całym kraju”.

Tom Greatrex, dyrektor naczelny brytyjskiego stowarzyszenia przemysłu jądrowego (Nuclear Industry Association, NIA), nazwał to „kolejnym dużym krokiem naprzód” i powiedział, że „wysyła jasny sygnał od rządu do inwestorów, że postrzega projekty takie jak Sizewell C jako niezbędne do przejścia kraju na czystą energię”.

„Inwestycja w nowe moce jądrowe jest niezbędna do osiągnięcia zera emisji netto, aby zapewnić solidne podstawy niezawodnej, niskoemisyjnej energii, która wzmocni nasze bezpieczeństwo energetyczne”.

Zobowiązanie w wysokości 100 mln GBP pojawia się w czasie, gdy rząd Wielkiej Brytanii przyjmuje przepisy prawne przez parlament, aby umożliwić model finansowania nowych projektów jądrowych w oparciu o regulowaną bazę aktywów (RAB).

Projekt budowy Sizewell C opiewa na szacunkowy koszt około 18 miliardów GBP (22 miliardy USD), a nowy plan finansowania RAB – wykorzystywany dotychczas w projektach takich jak Terminal 5 na Heathrow – jest postrzegany jako próba zmniejszenia zależności Wielkiej Brytanii od inwestorów zagranicznych poprzez poszerzenie puli potencjalnego finansowania o brytyjskie fundusze emerytalne, firmy ubezpieczeniowe i innych inwestorów instytucjonalnych.

Na mocy strategicznej umowy inwestycyjnej podpisanej w październiku 2016 r. China General Nuclear zgodził się przejąć 33,5% udziałów w projekcie Hinkley Point C i ma 20% udziałów w fazie rozwojowej Sizewell C.

EDF złożyło wniosek o pozwolenie na rozpoczęcie inwestycji (wniosek planistyczny) dla elektrowni w maju 2020 r. i jeśli wszystko pójdzie dobrze, zapowiedziało, że ostateczną decyzję inwestycyjną podejmie jeszcze w tym roku lub w 2023 r.

MHI I JAEA WEZMĄ UDZIAŁ W PROJEKCIE TERRAPOWER NUCLEAR BILLA GATESA

Japońska międzynarodowa firma Mitsubishi Heavy Industries i Japońska Agencja Energii Atomowej podpisały umowę z TerraPower, amerykańską firmą zajmującą się technologią reaktorów założoną przez Billa Gatesa, dotyczącą udziału w projekcie energetyki jądrowej nowej generacji.

TerraPower ogłosiła w grudniu, że jako preferowaną lokalizację swojego pierwszego reaktora powielającego chłodzonego sodem Natrium wybrała likwidowaną elektrownię węglową w Kemmerer w amerykańskim stanie Wyoming. Technologię tę opracowała we współpracy z GE Hitachi Nuclear Energy.

Firma zapowiedziała, że zatrudni pracowników z elektrowni węglowej, która ma zostać wkrótce zamknięta, a nowy reaktor może zacząć działać od 2028 roku. W szczytowym momencie realizacji projektu potrzebnych będzie około 2000 pracowników. Po uruchomieniu zakładu 250 osób będzie zatrudnione przy bieżącej działalności, w tym przy jego ochronie.

MHI, jeden z największych konglomeratów przemysłowych w Japonii, poinformował, że zbada sposoby zapewnienia wsparcia technicznego i rozwoju reaktora. „MHI wykorzysta również wiedzę i doświadczenie zdobyte dzięki temu partnerstwu, aby przyczynić się do rozwoju innowacji jądrowych w Japonii” – podała firma w oświadczeniu.

Firma uważa energię jądrową za niezbędną do osiągnięcia zerowej emisji dwutlenku węgla netto w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. Natrium będzie pierwszym komercyjnym reaktorem w stanie Wyoming i jednym z pierwszych zaawansowanych reaktorów działających w USA.

Obiekt energetyczny Natrium wyposażony ma być w chłodzony sodem reaktor prędki powielający o mocy 345 MW, połączony z systemem magazynowania energii na bazie stopionych soli. Jego budowa będzie szybsza i tańsza niż w przypadku konwencjonalnych elektrowni, a jego stała, wysoka temperatura robocza może być wykorzystywana do wytwarzania bezemisyjnego ciepła lub energii elektrycznej do napędzania energochłonnych procesów produkcyjnych.

Bateria grzewcza na bazie stopionych soli pozwoli elektrowni zwiększyć produkcję energii elektrycznej na żądanie, kompensując spadki energii elektrycznej, gdy odnawialne źródła energii nie wytwarzają wystarczającej ilości energii ze słońca lub wiatru. TerraPower twierdzi, że zakład bezproblemowo zintegruje się z sieciami energetycznymi o dużym udziale odnawialnych źródeł energii.

Uważa się, że reaktory chłodzone sodem, takie jak Natrium, mają większą wydajność paliwową i zmniejszają produkcję odpadów. W Rosji działają dwa komercyjne reaktory chłodzone sodem, Biełojarsk-3 i 4, a podobne konstrukcje zostały przetestowane w takich krajach, jak Stany Zjednoczone, Francja, Japonia, Chiny i Indie. Pracujący w bloku Biełojarsk-4 reaktor BN-800 jest największym na świecie reaktorem energetycznym na neutronach prędkich.

Departament Energii USA (US DOE) ma siedmioletnią umowę o wartości 2 miliardów dolarów na finansowanie projektu TerraPower. Zapewnienie finansowania federalnego oznacza, że projekt będzie komercyjnym aktywem wytwórczym. Bill Gates, współzałożyciel Microsoft, założył firmę TerraPower z siedzibą w Bellevue w stanie Waszyngton w 2008 roku i jest prezesem jej zarządu.

OPINIE, KOMENTARZE

EUROPEJSKIE MARZENIA O CZYSTEJ ENERGII POWINNY OBEJMOWAĆ ENERGIĘ JĄDROWĄ

27 stycznia 2022, WNN

Sama Bilbao y León

Światowe Stowarzyszenie Jądrowe (World Nuclear Association, WNA) pochwala niedawną publikację uzupełniającego aktu delegowanego (Complementary Delegated Act, CDA), w którym energię jądrową uznaje się za fundamentalnie zrównoważoną i umieszcza ją w unijnej taksonomii zrównoważonych finansów. Teraz Komisja Europejska musi wykazać swoje zaangażowanie w prawdziwie neutralne pod względem technologicznym ramy i upewnić się, że kryteria są spójne i naukowo uzasadnione, stwierdza dyrektor generalna WNA Sama Bilbao y León.

W 2021 r. energia jądrowa wytwarzała około jednej czwartej energii elektrycznej w UE, mniej więcej połowę jej niskoemisyjnej energii elektrycznej. Przy skromnych inwestycjach większość istniejących elektrowni jądrowych w regionie mogłaby nadal działać przez kolejne 20 lat lub dłużej, zapewniając w ten sposób dużą część niskoemisyjnej energii elektrycznej w Europie. Ponadto wiele krajów europejskich również kontynuuje budowę nowych reaktorów, które pomogłyby im w osiągnięciu zera emisji netto. Poza celami dekarbonizacji zawartymi w porozumieniu paryskim, potrzeba bardziej bezpiecznych dostaw paliwa i taniego wytwarzania energii stała się ostatnio przedmiotem szczególnej uwagi, ponieważ niedobór gazu i mroźna zima spowodowały gwałtowny wzrost cen energii elektrycznej.

Jednak Komisja Europejska (KE) od lat zwleka z włączeniem swojego największego źródła czystej energii elektrycznej do szeroko nagłośnionej taksonomii zrównoważonego finansowania i pozwoliła, aby to, co powinno być neutralnym technologicznie, opartym na nauce prawodawstwem, stało się cyrkiem politycznym. Włączenie energii jądrowej do taksonomii UE ma kluczowe znaczenie dla zapewnienia inwestorów instytucjonalnych, że projekty jądrowe są zgodne z celami UE w zakresie zrównoważonego rozwoju, oraz dla odblokowania dostępu do taniego, wspieranego przez rząd finansowania ekologicznego. W tym kontekście projekt uzupełniającego aktu delegowanego (CDA) zaproponowany 31 grudnia 2021 r., w którym uznaje się istotny wkład elektrowni jądrowych na rzecz powstrzymania zmian klimatu i określa kryteria zakwalifikowania się ich do taksonomii, stanowi znaczny postęp i należy go pochwalić.

To była długa podróż, ale jeszcze się nie skończyła.

Dwa lata temu w swoim raporcie końcowym Grupa Ekspertów Technicznych (TEG) ds. Zrównoważonych Finansów stwierdziła, że nie posiada wystarczającej wiedzy fachowej, aby podjąć decyzję o włączeniu energii jądrowej do taksonomii. Po długich perturbacjach KE zwróciła się do Wspólnego Centrum Badawczego (JRC), jej niezależnej służby naukowo-technicznej, o przeprowadzenie dogłębnej analizy zrównoważenia energetyki jądrowej. W marcu 2021 r. JRC opublikowało obszerny raport stwierdzający, że energia jądrowa jest nie mniej zrównoważona niż inne technologie już uwzględnione w taksonomii, a pod koniec czerwca dwie inne niezależne grupy ekspertów zasadniczo zgodziły się z tymi wnioskami.

Od sześciu miesięcy KE jest w posiadaniu naukowego werdyktu, że energia jądrowa jest zrównoważonym źródłem energii, które może znacząco przyczynić się do złagodzenia zmian klimatu. Zostało to wzmocnione w raporcie Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) z listopada 2021 r., pokazującym, że wpływ cyklu życia energii jądrowej na środowisko jest najniższy ze wszystkich ocenianych źródeł energii, w tym wiatru i słońca.

Jednak pomimo tych mocnych dowodów naukowych, proponowane CDA sugeruje, że energia jądrowa jest jedynie „technologią przejściową”, dyskwalifikując jej wkład w przejście Europy na czystą energię po 2045 r. CDA nakłada również nieuzasadnione ograniczenia technologiczne na projekty jądrowe, co wydaje się, że ma limitować liczbę takich przedsięwzięć, które kwalifikują się w ramach taksonomii, lub przynajmniej niepotrzebnie je komplikować, czynić je zbytnio uciążliwymi i niepewnymi. Obejmuje to wymóg, aby wszystkie obecnie działające i nowe reaktory stosowały tak zwane „paliwo odporne na awarie” (accident tolerant fuel, ATF), mimo że nie jest ono jeszcze dostępne na rynku. Ustanawia również arbitralne wymagania dotyczące dostępności działających obiektów do usuwania odpadów, które są poza kontrolą deweloperów jądrowych i które mogą kolidować z procesami ustalania lokalizacji elektrowni zarządzanymi przez społeczność goszczące takie obiekty, bez uzyskiwania wyraźnych korzyści w zakresie zrównoważonego rozwoju. KE przyznaje sobie również dodatkowe uprawnienia do określania w każdym przypadku, czy poszczególne projekty spełniają wszystkie kryteria.

Proponowane CDA pochodzi z DG FISMA, finansowego ramienia KE. Zaskakujące jest to, że dyrekcja odpowiedzialna za bankowość i rynki kapitałowe czuje się komfortowo, podejmując decyzje o rodzaju paliwa jądrowego i „najlepszej dostępnej” technologii do zastosowania w elektrowniach jądrowych bez odpowiednich konsultacji, przekraczając uprawnienia krajowych dozorów jądrowych oraz obowiązujące prawo i rozporządzenia zawarte w Traktacie Euratom. Jedynym organem, z którym skonsultowano się formalnie w sprawie proponowanego CDA, jest Platforma KE ds. Zrównoważonego Finansowania, grupa ekspertów finansowych, w skład której wchodzą niektórzy członkowie Technicznej Grupy Ekspertów, która nie uznała się za kompetentną do wyciągnięcia wniosków na temat zrównoważenia energetyki jądrowej dwa lata temu. Jej odpowiedź dla KE, opublikowana 24 stycznia 2022 r., nawet nie wspomina o ocenie JRC i pokazuje, że w rzeczywistości nie dowiedziała się niczego o gospodarowaniu odpadami promieniotwórczymi ani o skutkach ekologicznych szerszego cyklu paliwowego.

W rzeczywistości europejskie organy regulacyjne i postanowienia traktatu Euratom regulujące wszystkie aspekty wytwarzania energii jądrowej, w tym długoterminowe zarządzanie zużytym paliwem jądrowym i odpadami promieniotwórczymi, są więcej niż wystarczające, aby zapewnić bezpieczną i zrównoważoną środowiskowo eksploatację obiektów energetyki jądrowej.

Najbardziej renomowane prognozy i scenariusze dekarbonizacji, w tym te opracowane przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) i Międzynarodową Agencję Energetyczną (IEA), są zgodne, że osiągnięcie zera emisji netto bez znaczącego wkładu energetyki jądrowej byłoby o wiele trudniejsze i bardziej kosztowne. Dwanaście krajów UE jednoznacznie wyraziło zamiar włączenia energii jądrowej do swoich planów przejścia na czystą energię (Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Finlandia, Francja, Węgry, Holandia, Polska, Rumunia, Słowacja, Słowenia i Szwecja). Powinny mieć do tego odpowiednie narzędzia.

Projekty energetyki jądrowej są kapitałochłonne i wymagają dużych nakładów początkowych, która zwracają się w ciągu kilkudziesięciu lat. Wnoszą jednak głęboki i trwały wkład w zrównoważony rozwój poprzez wytwarzanie przystępnej cenowo i czystej energii elektrycznej, łagodzenie i zwiększanie odporności na skutki zmiany klimatu oraz tworzenie długoterminowych miejsc pracy. Dostęp do przystępnego finansowania, takiego jak to, które jest do dyspozycji dla tych rodzajów działalności gospodarczej, które zgodnie z taksonomią UE uznano za zrównoważoną, będzie miał zasadnicze znaczenie dla zminimalizowania całkowitych kosztów projektów jądrowych i ostatecznie zmniejszenia rachunków za energię dla europejskich konsumentów. Biorąc pod uwagę pilną potrzebę i ogromną wagę wyzwania klimatycznego, UE powinna zobowiązać się do stworzenia neutralnych technologicznie ram finansowania oraz wprowadzić rygorystyczne kryteria spójne z naukowego punktu widzenia, aby zoptymalizować wdrażanie wszystkich sprawdzonych zrównoważonych technologii niskoemisyjnych, w tym energii jądrowej.

INNE WIADOMOŚCI

Ukraina planuje współpracę z francuskim EDF w zakresie energetyki jądrowej - poinformował wiceszef Kancelarii Prezydenta Ukrainy Rostysław Szurma w stacji telewizyjnej Rada. „Obecnie opracowujemy szczegółowy program współpracy z EDF. Szczegóły podamy nieco później” – powiedział.

Senat Wirginii Zachodniej uchwalił 24 głosami za do 7 przeciw projekt ustawy uchylającej sekcje konstytucji stanowej zakazujące budowy elektrowni jądrowych. Projekt trafia teraz do Izby Delegatów, gdzie rozważane są podobne przepisy. Zakaz obowiązuje od 1996 roku.

BWXT otrzymała kontrakt o wartości 4,9 mln USD na zademonstrowanie działania linii paliwowej Triso. Należąca do BWXT Nuclear Operations Group wykona zlecone zadanie w zakładzie BWXT w Lynchburg w stanie Wirginia, gdzie produkcja Triso została wznowiona w listopadzie 2020 r. Projekt jest wspólnie finansowany przez Departament Obrony (DOD) i NASA. Paliwo Triso może wytrzymać ekstremalne temperatury i stanowi bardzo niskie zagrożenie dla proliferacji i środowiska, stwierdza BWXT.

BWXT i Departament Energii (DOE) współpracują przy opracowywaniu i kwalifikacji paliwa na bazie Triso od ponad 15 lat. Według DOE, testowanie paliwa Triso cieszy się zainteresowaniem społeczności konstruktorów zaawansowanych reaktorów, a niektórzy dostawcy reaktorów i DOD planują wykorzystać paliwo Triso w swoich projektach małych reaktorów modułowych i mikroreaktorów. NASA jest zainteresowana paliwem Triso do zasilania misji kosmicznych.

Opracowano w DEJ na podstawie: WNN, NucNet, MAEA