Polski Atom

Materiał informacyjny
opracowany przez Departament Energii Jądrowej
Ministerstwa Klimatu i Środowiska

3 czerwca 2022 r.

I. Bieżące Wydarzenia w Energetyce Jądrowej na Świecie

1. Energoatom pożycza 51 mln USD na zakup dodatkowego paliwa Westinghouse

Ukraiński Energoatom zaciągnął pożyczkę w wysokości 1,5 mld hrywien (51 mln USD) w Ukrgasbanku na zakup większej ilości paliwa jądrowego od Westinghouse. Wynika to z decyzji giganta energetycznego o zaprzestaniu używania rosyjskiego paliwa podjętej na początku tego roku.

W oświadczeniu Energoatom powiedział, że "pożyczone środki zwiększą ilość zakupionego amerykańskiego paliwa i zapewnią sprawną pracę ukraińskich bloków jądrowych po rezygnacji z paliwa rosyjskiego".

Prezes Energoatomu Petro Kotin stwierdził: „Doceniamy nasze strategiczne partnerstwo z Ukrgasbankiem, który w trudnych czasach wojny podał rękę ukraińskiej energetyce jądrowej”.

W ubiegłym roku Energoatom podpisał umowę z Westinghouse na dostawy paliwa jądrowego do reaktorów WWER-440, część trwającego dwie dekady procesu dywersyfikacji – w zeszłym roku paliwo Westinghouse było eksploatowane w sześciu reaktorach konstrukcji rosyjskiej WWER-1000, natomiast paliwo Westinghouse dla dwóch reaktorów WWER-440 ma być dostarczane od 2024 roku.

Energoatom eksploatuje cztery elektrownie jądrowe na Ukrainie, łącznie 15 bloków energetycznych. Koncern podał 1 czerwca, że wszystkie elektrownie działają w zwykłych bezpiecznych granicach, przy czym osiem bloków jest obecnie podłączonych do sieci, a pozostałe zostały wyłączone w celu konserwacji lub trzymane są w rezerwie.

Dyrektor Generalny Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA) Rafael Mariano Grossi poszukuje dostępu do Zaporoża, największej elektrowni jądrowej w Europie, ale jak dotąd nie udało mu się uzyskać zgody na wizytę inspektorów w elektrowni, która nadal jest eksploatowana przez ukraiński personel będąc pod kontrolą rosyjskich sił zbrojnych.

MAEA wysłała ponownie jeden zespół do Czarnobyla – jest to druga misja od sześciu tygodni. MAEA poinformowała, że podczas trzydniowej wizyty „zespół specjalistów MAEA zapewni wsparcie w zakresie ochrony radiologicznej, bezpieczeństwa gospodarki odpadami i bezpieczeństwa jądrowego”.

„Ponadto inspektorzy i technicy MAEA zweryfikują zadeklarowany materiał jądrowy i prowadzone działania oraz potwierdzą zdalne funkcjonowanie transmisji danych o zabezpieczeniach” z Czarnobyla do siedziby MAEA.

Czarnobyl był okupowany przez siły rosyjskie od 24 lutego aż do ich wycofania w końcu marca. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju oszacował w zeszłym miesiącu, że na naprawę szkód oraz wymianę sprzętu i innej infrastruktury w wyniku okupacji potrzeba co najmniej 100 milionów funtów.

Państwowy Inspektorat Dozoru Jądrowego Ukrainy poinformował, że w ubiegłym tygodniu w Rówieńskiej elektrowni jądrowej odbyła się inspekcja MAEA w ramach Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) - celem tego rodzaju inspekcji jest weryfikacja ilości zadeklarowanego materiału jądrowego na miejscu.

2. Utworzenie Południowoczeskiego Parku Jądrowego

Rozmieszczenie małych reaktorów modułowych (SMR) w czeskiej elektrowni jądrowej Temelín będzie nazywane Parkiem Jądrowym Czech Południowych, zgodnie z memorandum dotyczącym utworzenia parku podpisanym przez przedsiębiorstwo energetyczne ČEZ, rząd Czech Południowych i ośrodek badawczy UJV Rez.

Podczas gdy czeski rząd popiera plany ČEZ budowy nowych dużych reaktorów w elektrowniach Dukovany i Temelin, równolegle realizowany jest również plan rozwoju reaktorów SMR. Obszar elektrowni jądrowej Temelín ma zostać zagospodarowany jako Południowoczeski Park Jądrowy, nawiązujący do nazwy regionu samorządowego. Porozumienie w sprawie jego założenia zostało podpisane w ubiegłym tygodniu.

Gubernator Regionu Południowoczeskiego Martin Kuba nazwał nową technologię jądrową „ogromną szansą”. Powiedział: „Widzę przyszłość w małych reaktorach modułowych. Oczywiście bezpieczeństwo naszych mieszkańców jest dla nas kluczowe, ale jednocześnie chcę, aby Czechy Południowe były liderem w tym obszarze”.

ČEZ zaznaczył, że „podpisał już memoranda o współpracy w dziedzinie małych reaktorów modułowych z NuScale, GE-Hitachi, Rolls-Royce, EDF, Korea Hydro and Nuclear Power oraz Holtec”. ČEZ stwierdził, że jakiekolwiek wdrożenie SMR nie zakłóci jego planów dotyczących dużych reaktorów, ale powiedział, że inwestor na budowę SMR „nie został wybrany”.

UJV Rez oświadczył, że jego zaangażowanie będzie „logicznym krokiem” po ponad dziesięciu latach analiz dotyczących małych i zaawansowanych reaktorów, „w tym praktycznych kwestii przygotowania inżynieryjnego do licencjonowania i znalezienia lokalizacji dla prototypów obiecujących globalnych dostawców tych technologii”. Rez w 52% należy do ČEZ, w 17% do firmy inżynieryjnej Škoda, w 28% do słowackiego przedsiębiorstwa energetycznego Slovenské electrárne i w 2% do wsi Husinec w pobliżu Pragi, gdzie znajduje się siedziba tego ośrodka.

ČEZ wytwarza rocznie 55,9 TWh energii elektrycznej, z czego 55% pochodzi z elektrowni jądrowych. Około 6% pochodzi z innych źródeł niskoemisyjnych, takich jak wiatr i słońce, a 39% z paliw kopalnych. ČEZ zaznaczył, że widzi małe reaktory jądrowe jako potencjalne zamienniki bloków węglowych.

3. EDF Energy potwierdza plan zamknięcia Hinkley Point B

Koncern jądrowy EDF Energy poinformował, że nadal zamierza zakończyć wytwarzanie energii elektrycznej w elektrowni jądrowej Hinkley Point B w Somerset w Anglii nie później niż w połowie lipca tego roku, pomimo doniesień mediów, że rząd może zażądać, aby elektrownia działała dłużej.

Wcześniej w tym tygodniu doniesienia mediów podały, że minister kultury Chris Philp stwierdził, że sekretarz ds. Biznesu Kwasi Kwarteng rozważa, czy elektrownia „może kontynuować działalność poza planowanym terminem zakończenia pracy”, aby zapewnić dostawy energii w Wielkiej Brytanii.

Jednak EDF Energy powiedział World Nuclear News: „Chociaż rząd nie pytał nas o to, niemniej jednak przyjrzeliśmy się szczegółowo, czego wymagałoby krótkie przedłużenie pracy elektrowni i postanowiliśmy tego nie kontynuować”.

Hinkley Point B jest jednym z siedmiu reaktorów jądrowych chłodzonych gazem w Wielkiej Brytanii, które zapewniały około 20% dostaw energii w kraju w ciągu ostatnich czterech dekad. Hinkley Point B rozpoczął działalność w 1976 r., a w 2012 r. szacowany koniec jego produkcji energii elektrycznej przedłużono do 2023 r., z +/- 2 letnią rezerwą.

W listopadzie 2020 r. EDF ogłosił, że nie później niż do 15 lipca 2022 r. przeniesie elektrownię jądrową Hinkley Point B do fazy usuwania paliwa – pierwszy etap procesu likwidacji elektrowni jądrowych.

Dwa reaktory w Hinkley Point B zostały wyłączone odpowiednio 21 lutego i 8 czerwca 2020 r. w celu przeprowadzenia serii planowanych inspekcji rdzenia grafitowego. W marcu 2021 roku EDF Energy otrzymał zgodę na ponowne uruchomienie elektrowni. W tym czasie poinformował, że planuje uruchomić reaktory na okres sześciu miesięcy, wstrzymać ich pracę w celu przeprowadzenia dalszych inspekcji i pod warunkiem uzyskania zgody organu regulacyjnego, generować energię przez drugi okres sześciu miesięcy.

„Hinkley Point B bardzo dobrze spełnił swoje zadanie, służąc narodowi energią o zerowej emisji dwutlenku węgla przez 15 lat dłużej niż pierwotnie planowano” – powiedział EDF. „Patrząc w przyszłość, naszym wspólnym celem będzie zapewnienie, że 5500 MWe pozostałej mocy jądrowej będzie wspierać Wielką Brytanię w ciągu najbliższych kilku lat”.

Wszystkie siedem reaktorów AGR w Wielkiej Brytanii – w tym Torness i Hunterston B w Szkocji, Dungeness B w Kent, Hartlepool w Teesside, Heysham 1 i 2 w Lancashire oraz Hinkley Point B w Somerset – mają zostać zamknięte do 2028 roku.

4. Pływające elektrownie jądrowe

Duński startup Seaborg Technologies podpisał umowę o współpracy z południowokoreańskimi regulatorami i władzami w celu określenia wymagań dotyczących eksportu pływających elektrowni jądrowych opartych na kompaktowym reaktorze na stopionych solach (CMSR).

Przedstawiciele Seaborga i południowokoreańskiej firmy konsultingowej Best Engineering in Energy Solutions (BEES) podpisali protokół ustaleń w celu określenia i spełnienia wymagań prawnych i południowokoreańskich standardów dotyczących eksportu pływających elektrowni jądrowych do dowolnego kraju na świecie.

Firma Seaborg stwierdziła, że BEES zapewnia doradztwo regulacyjne dla energetyki jądrowej. Korea Południowa ma jeden z najlepszych na świecie przemysłów jądrowych i wiedzę specjalistyczną, a BEES wesprze ją w uzyskaniu licencji w Korei Południowej.

Dyrektor generalny BEES, Younwon Park, powiedział, że w przemyśle jądrowym istnieje trend w kierunku zaawansowanych reaktorów, a Korea Południowa „musi podjąć to wyzwanie. Powiedział, że cel Seaborga polegający na rozmieszczeniu pływających elektrowni byłby „wybitnym wkładem” jako punkt wyjścia dla Korei Południowej.

Opanowanie technologii stopionej soli jest kluczowym elementem reaktora CMSR IV generacji firmy Seaborg, który firma ta zamierza wdrożyć na „barkach energetycznych”, zapewniając czystą i przystępną cenowo energię elektryczną. Na pierwszych barkach energetycznych zainstalowane zostaną dwa reaktory o mocy 200 MWe. Modułowa konstrukcja pozwala na uzyskanie do 800 MW przez 24 lata.

Seaborg zamierza wyprodukować komercyjne prototypy swojego reaktora do 2024 roku z seryjną produkcją w 2026 roku. W reaktorze CMSR paliwo jest mieszane ze stopioną solą fluorkową, która pełni również funkcję chłodziwa. Według Seaborga zapewnia to znaczne korzyści w zakresie bezpieczeństwa. Pod koniec 12-letniego cyklu paliwowego paliwo jest zwracane do dostawcy, gdzie krótkożyciowe produkty rozszczepienia są oddzielane i przekazywane do magazynu.

W kwietniu 2022 r. Seaborg i południowokoreański Samsung Heavy Industries podpisały umowę o partnerstwie w celu rozwoju pływających elektrowni jądrowych w oparciu o CMSR firmy Seaborg. Umowa obejmowała rozbudowę instalacji do produkcji wodoru oraz amoniaku. Seaborg powiedział, że CMSR jest idealnym źródłem zasilania dla stabilnej, czystej i bezpiecznej energii elektrycznej.

W maju 2020 r. Rosja rozpoczęła komercyjną eksploatację jedynej jak dotąd na świecie pływającej elektrowni jądrowej, Akademik Łomonosow, zacumowanej w portowym mieście Pevek w autonomicznym okręgu Czukotki na dalekim wschodzie Rosji. 21 000-tonowy statek ma zainstalowane dwa reaktory KLT-40S o mocy elektrycznej 35 MW każdy, wystarczającej dla miasta liczącego około 200 000 mieszkańców.

5. Małe reaktory modułowe

SMR mogą być rozwiązaniem problemu wysokich kosztów dużych elektrowni jądrowych, mówi dyrektor Grossi z MAEA. Wojna na Ukrainie, kwestie bezpieczeństwa energetycznego i rosnące ceny energii skłaniają decydentów w kierunku energetyki jądrowej – a małe reaktory modułowe (SMR), które mogą być odpowiedzią na wysokie koszty dużych elektrowni jądrowych, są szczególnie ekscytującą szansą.

Rafael Mariano Grossi, dyrektor generalny Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA), powiedział podczas zakończonego 26 maja Forum Ekonomicznego w Davos w debacie na temat energii jądrowej, że reaktory już teraz odgrywają kluczową rolę w Europie, gdzie co najmniej 25% dostaw – lub połowę bezemisyjnej energii w UE – zapewnia energia jądrowa.

Rośnie zainteresowanie energią jądrową w Europie, Chinach, Indiach, RPA, Turcji, Egipcie i Zjednoczonych Emiratach Arabskich, gdzie nowe reaktory znajdują się już w budowie, albo są rozważane.

„Energia jądrowa może nie jest dla wszystkich, nie proponujemy jej jako panaceum, ale widzimy, że jest bardzo, bardzo użytecznym, wydajnym źródłem energii, którego wykorzystanie rośnie na całym świecie, wbrew niektórym opiniom”, powiedział dyrektor Grossi.

„A rola MAEA nie jest rolą komercyjną. Naszą rolą jest zapewnienie, aby energia jądrowa była wykorzystywana w bezpieczny i nieproliferacyjny sposób”.

Grossi powiedział, że koszty były problemem w przypadku dużych projektów jądrowych, a wdrożenie SMR może stanowić jego rozwiązanie.

Powiedział, że istnieje wiele emocji związanych z SMR, ale nie są one jeszcze wdrażane. „Niektóre reaktory powstają i są opracowywane, ale muszą być wstępnie licencjonowane, zabezpieczone i poddane inspekcji. Powiedział, że kwestia SMR jest niezwykle obiecująca, dodając, że MAEA współpracuje z regulatorami i przemysłem w celu ułatwienia ich wdrażania.

W opinii na stronie Światowego Forum Ekonomicznego Grossi powiedział, że energia jądrowa zyskuje wsparcie w walce ze zmianami klimatu, ale osiągnięcie zerowej emisji dwutlenku węgla będzie wymagało podwojenia globalnej mocy jądrowych w stosunku do obecnych 441 reaktorów o mocy zainstalowanej około 393 GWe.

6. Sąd zabrania ponownego uruchomienia trzech reaktorów w EJ Tomari

Japoński sąd orzekł na korzyść antynuklearnej grupy obywateli na Hokkaido w północnej Japonii, stwierdzając, że trzyblokowa elektrownia jądrowa Tomari nie może działać. Sąd Okręgowy w Sapporo stwierdził w orzeczeniu, że obiekt, którego właścicielem i operatorem jest Hokkaido Electric Power Company, nie jest bezpieczny w eksploatacji ze względu na ryzyko trzęsienia ziemi i tsunami.

Z dokumentów sądowych wynika, że odrębny wniosek o trwałe zamknięcie elektrowni został przez sąd odrzucony. Elektrownia Tomari jest całkowicie wyłączona od 2012 roku. Orzeczenie zostało wydane pośród apeli niektórych japońskich polityków o szybkie ponowne uruchomienie floty zamkniętych reaktorów jądrowych, ponieważ naród stoi w obliczu kryzysu dostaw energii tego lata i nadchodzącej zimy.

Kraj zamknął wszystkie swoje elektrownie jądrowe po katastrofie w Fukushimie w 2011 roku, a tylko nieliczne zostały ponownie uruchomione zgodnie z nowymi zasadami bezpieczeństwa.

Sąd orzekł, że reaktory jądrowe Tomari nie mają urządzenia zabezpieczającego przed tsunami i że zakład nie wykazał odpowiednich środków bezpieczeństwa dla wypalonego paliwa jądrowego. Orzeczenie oznacza, że Hokkaido Electric nie będzie w stanie natychmiast ponownie uruchomić obiektu. Firma zapowiedziała, że złoży odwołanie.

W przemówieniu wygłoszonym niedawno w Londynie premier Japonii Fumio Kishida poparł ponowne uruchomienie reaktorów, które zostały wyłączone po katastrofie w Fukushimie, mówiąc, że Tokio użyje energii jądrowej, aby zmniejszyć zależność swoją i innych krajów od dostaw energii z Rosji.

Kishida, w obliczu lipcowych wyborów i rosnących cen energii, które ograniczają budżety wyborców, powiedział, że energia jądrowa będzie częścią przyszłej polityki energetycznej kraju.

Ponowne uruchomienie reaktorów „kluczem do osiągnięcia celów emisji”

Przed Fukushimą japońska flota jądrowa generowała około 30% energii elektrycznej w kraju. Według Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej liczba ta w 2020 r. wyniosła 5,1%. W 2021 r., zanim Kishida objął urząd, Japonia przyjęła nową politykę energetyczną, która promowała energię jądrową i odnawialne źródła energii jako źródła czystej energii, aby spełnić zobowiązanie kraju dotyczące osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla w 2050 r.

Utrzymała cel dla energii jądrowej na niezmienionym poziomie 20-22% i wspomniane ponowne uruchomienie reaktorów jest kluczem do osiągnięcia celów w zakresie emisji. Dziewięć regionalnych zakładów energetycznych i hurtownik Japan Atomic Power Company (Japco) ma obecnie do użytku komercyjnego 33 reaktory. Firmy miały 54 reaktory działające przed Fukushimą.

Japonia ma obecnie dziewięć komercyjnych reaktorów jądrowych w eksploatacji. Są to Genkai-3, Genkai-4, Ikata-3, Ohi-3, Ohi-4, Sendai-1, Sendai-2, Takahama-3 i Takahama-4. W raporcie z marca 2021 r. Międzynarodowa Agencja Energetyczna wezwała Japonię do przyspieszenia ponownych uruchomień reaktorów jako sposobu na wypełnienie krajowych zobowiązań klimatycznych.

7. Flandria „Zdecydowanie popiera” LTO dla elektrowni jądrowych

Jak wykazało badanie, Flandria, najbardziej zaludniony z trzech regionów federalnych w Belgii*, zdecydowanie popiera długoterminową eksploatację energii jądrowej w kraju po 2025 r. Badanie przeprowadzone przez Uniwersytet w Antwerpii i Wolny Uniwersytet Brukselski (VUB) dla lokalnych mediów wykazało, że 81% Flamandów chciałoby, aby Belgia zachowała produkcję energii jądrowej po 2025 roku.

Podobne badanie z ubiegłego roku wykazało, że 66% Flamandów było tego samego zdania, powiedział VRT News, który zlecił ankietę dziennikowi De Standaard.

VRT News podał, że nowe badanie zostało przeprowadzone wśród około 2000 obywateli flamandzkich między 14 a 31 marca 2022 r., podczas „wczesnych etapów” rosyjskiej inwazji na Ukrainę.

Badanie wykazało poparcie z całego spektrum politycznego i podczas gdy prawicowi i konserwatywni wyborcy w przeważającej mierze popierali energię jądrową, tradycyjnie przeciwni Zieloni wykazali poziom poparcia wynoszący 52%.

VRT News poinformował, że ankieta została przeprowadzona po tym, jak belgijski rząd zdecydował się zatwierdzić eksploatację dwóch najnowszych bloków jądrowych w kraju po roku 2025.

Na początku marca 2022 r., w związku z wojną na Ukrainie i celami zmniejszenia zależności od paliw kopalnych, rząd federalny zdecydował o podjęciu kroków w celu wydłużenia o 10 lat działania bloków jądrowych Tihange-3 i Doel-4 o sumarycznej mocy 2 GWe.

Posunięcie to wymagałoby zmodyfikowania ustawy z 2003 r., która nakazywała wycofanie całej produkcji energii jądrowej w kraju do 2025 r.

Kolejne badanie przeprowadzone w marcu przez francuskojęzyczny dziennik Le Soir wykazało, że tylko 9% Belgów poparłoby natychmiastowe zamknięcie komercyjnej energetyki jądrowej w kraju – znaczna zmiana poparcia społecznego dla tego źródła energii, przy 15% poparciu całkowitego wycofania z energii jądrowej zaledwie trzy miesiące wcześniej.

Belgia dysponuje flotą siedmiu reaktorów – czterech w Doel we Flandrii i trzech w Tihange w Walonii – które w 2021 r. zapewniały 40% produkcji energii elektrycznej w kraju, co stanowi szósty najwyższy procent na świecie.

*Królestwo Belgii składa się z trzech regionów federalnych – Flandrii na północy, Walonii na południu i centralnego regionu stołecznego Brukseli. Około 6,6 miliona z 11,5 miliona mieszkańców Belgii mieszka we Flandrii, co czyni ją najbardziej zaludnionym regionem w kraju.

Inne wiadomości

Westinghouse Electric Company ogłosiła, że zakończyła przejęcie BHI Energy, tworząc „pierwszą w pełni zintegrowaną działalność usługową w zakresie przestojów, konserwacji i modyfikacji w przemyśle jądrowym”. Poprzez zakup BHI, Westinghouse rozszerzył swoje globalne możliwości i wiedzę ekspercką w zakresie usług konserwacji, remontów i modernizacji elektrowni jądrowych, usług przemysłowych, dostaw energii oraz uzupełniających ofert dla energetyki odnawialnej.

Meralco, największy dystrybutor energii na Filipinach, powiedział, że jest skłonny pozyskiwać energię elektryczną z elektrowni jądrowej w Bataan, jeśli rząd zdecyduje się wznowić działanie unieruchomionego i porzuconego obiektu, podał Inquirer.Net. „Meralco rozważy kontraktowanie dostaw energii elektrycznej w rozsądnej i konkurencyjnej cenie od firm wytwórczych, w tym elektrowni Bataan, jeśli ma ona zacząć funkcjonować” – powiedział prezes i dyrektor generalny Meralco Ray Espinosa na dorocznym zgromadzeniu akcjonariuszy. „Jednak Meralco może nie mieć wewnętrznych kompetencji do obsługi i utrzymania zakładu w Bataan” – dodał.

Jak podał Reuters, budowa bloku nr 4 w elektrowni jądrowej Kakrapar w indyjskim stanie Gujarat jest opóźniona ponad rok. Zgodnie z notatką rządową z 10 maja, prezes Nuclear Power Corporation of India Ltd, Bhuwan Chandra Pathak, powiedział: „Jednostka nr 4 jest w budowie i zostanie ukończona do marca 2024 r.”. Według raportu ministerstwa energetyki z 2022 r., reaktor ciśnieniowy na ciężką wodę o mocy 700 MWe miał rozpocząć komercyjną eksploatację w tym roku podatkowym, kończącym się w marcu 2023 r.

II. Opinie, komentarze

Potrzeba harmonizacji przemysłu jądrowego

27.05.2022 r. WNN

Ramzi Jammal, wiceprezes wykonawczy w kanadyjskiej Komisji Bezpieczeństwa Jądrowego (Canadian Nuclear Safety Commission, CNSC) przemawiając na czwartych warsztatach regionalnych CORDEL (Cooperation in Reactor Design Evaluation and Licensing) Światowego Stowarzyszenia Jądrowego (World Nuclear Association, WNA), które odbyły się w Lyonie stwierdził, że międzynarodowa współpraca i inicjatywy mające na celu harmonizację procesu regulacyjnego dla nowych obiektów jądrowych mają fundamentalne znaczenie dla bezpiecznego i pomyślnego rozmieszczenia małych reaktorów modułowych (SMR) na całym świecie, przy czym już podjęto pozytywne kroki.

Warsztaty miały na celu wymianę informacji na temat aktualnej sytuacji i perspektyw harmonizacji w celu wsparcia eksploatacji i budowy nowych elektrowni jądrowych, w tym małych reaktorów modułowych. Temat ten został przeanalizowany z perspektywy krajowej, regionalnej i globalnej. Organy regulacyjne, biorąc pod uwagę ich centralną rolę w procesie licencjonowania, są tutaj kluczowym interesariuszem.

Perspektywa kanadyjska

Kanada, podobnie jak wiele innych krajów, zobowiązała się do osiągnięcia zerowej emisji netto do 2050 r. w obliczu kryzysu klimatycznego i stara się wdrożyć SMR w celu wsparcia realizacji tego celu. Tempo, w jakim kraje o podobnych poglądach dążą do wdrożenia takich reaktorów, wymaga od krajowych organów regulacyjnych sprawnego podejścia do harmonizacji.

W Kanadzie wdrożenie SMR rozpoczęło się w 2019 r. wraz z proponowanym projektem Global First Power w laboratoriach Chalk River w pobliżu Ottawy. Następnie, w grudniu 2021 r., Ontario Power Generation wybrało reaktor GE Hitachi BWRX-300 z wrzącą wodą do projektu Darlington New Nuclear Project w pobliżu Toronto. O pozwolenie na budowę będą się ubiegać jesienią tego roku.

Projekty te sprawiają, że Kanada jest pierwszym spośród krajów G7, który ogłosił wdrożenie SMR w skali sieci, a CNSC pierwszym regulatorem, który dokonał jego przeglądu. Priorytetem CNSC jest skupienie wysiłków na ciągłej gotowości regulacyjnej i rozwijaniu świadomych praktyk, utrzymując bezpieczeństwo na pierwszym miejscu, przy jednoczesnym zapewnieniu, że proces przeglądu jest oparty na analizie ryzyka. CNSC będzie nadal wspierać pracę forum regulatorów SMR Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej, Zachodnioeuropejskiego Stowarzyszenia Regulatorów Jądrowych (WENRA), grupy roboczej CORDEL Światowego Stowarzyszenia Jądrowego oraz Agencji Energii Jądrowej (NEA).

Zmiana kultury

CNSC podchodzi do regulacji w nowy sposób, oparty na współpracy, inaczej niż to było w przypadku nowych elektrowni jądrowych w latach 80. i 90. XX wieku. Takie podejście oznacza zmianę kulturową dla regulatorów. Chociaż ta zmiana kulturowa nie zastępuje bezpieczeństwa jako nadrzędnego priorytetu, to apeluje do kierownictwa wyższego szczebla regulacyjnego o zachęcanie do nowych i innowacyjnych pomysłów jak najlepiej regulować. Organy regulacyjne muszą zacząć zadawać sobie kluczowe pytania, takie jak „Jak bezpieczny jest bezpieczny?”, „Jak możemy zastosować stopniowe podejście z progresywnymi zatwierdzeniami regulacyjnymi?”, „W jaki sposób możemy uwzględnić punkty wstrzymania w licencjach i bieżące środki weryfikacji zgodności, które mogą zostać zniesione po spełnieniu jasno określonych oczekiwań regulacyjnych?”.

Stałe zaangażowanie społeczeństwa kanadyjskiego, w tym rdzennych narodów i społeczności, będzie miało kluczowe znaczenie, wraz z budowaniem zaufania publicznego i narodowej kultury bezpieczeństwa dla organów regulacyjnych, operatorów i agencji rządowych.

Współpraca dwustronna

Kontynuując wspieranie tych szerszych wysiłków na rzecz harmonizacji i współpracy, takich jak CORDEL, CNSC zacieśnia współpracę ze swoimi partnerami, brytyjskim Urzędem Regulacji Jądrowych (UK ONR) i amerykańską Komisją Dozoru Jądrowego (NRC) oraz współpracuje z innymi wschodzącymi krajami jądrowymi (m.in. Rumunią, Polską, ZEA).

Memorandum o współpracy CNSC z NRC przynosi wiele korzyści. Ta współpraca jest priorytetem dla CNSC, ponieważ oba organy dozorowe będą jednocześnie dokonywać przeglądu technologii reaktora GE-H BWRX-300. CSNC i NRC nawiązały bezprecedensową silną relację, w ramach której wspólnie działają. W minionym roku regulatorzy opublikowali trzy ogólnodostępne, wspólne raporty:

• Przegląd podejść do analizy bezpieczeństwa w obu krajach

• Przegląd klasyfikacji kodu zbiornika reaktora X-energy

• Przegląd raportu dotyczącego metodologii analizy bezpieczeństwa w procesie licencjonowania firmy GE-Hitachi

Sukces współpracy CNSC z NRC został odnotowany przez wnioskodawców, w szczególności Ontario Power Generation i Tennessee Valley Authority. Dostrzegli osiągnięcia wspólnych wysiłków i poprosili te dwa organy regulacyjne o znalezienie sposobów na usprawnienie przeglądów w obu krajach poprzez dzielenie się wynikami przeglądów regulacyjnych, wykorzystywanie tych przeglądów, gdy to możliwe, oraz dostosowywanie kodeksów i standardów. Oba zakłady energetyczne podpisały następnie Memorandum o Współpracy, aby wesprzeć inicjatywę w jej ukończeniu.

Przejście od współpracy do harmonizacji

CNSC zdaje sobie sprawę, że połączenie doświadczenia i wiedzy eksperckiej przy jednoczesnym zachowaniu ważnych aspektów suwerenności Kanady pozwoli jej na jak najlepsze wykonywanie swojego mandatu. Międzynarodowa harmonizacja i współpraca mają fundamentalne znaczenie dla bezpiecznego i pomyślnego globalnego wdrożenia SMR, które zostało zatwierdzone przez rząd kanadyjski jako kluczowe narzędzie do walki ze zmianami klimatu.

Prace nakreślone w planie strategicznym CORDEL na lata 2019-2023 dobrze wpisują się w cele CNSC, ale rzucamy wyzwanie CORDEL(owi), MDEP (Multinational Design Evaluation Programme) i MAEA, aby szybko pracowały nad ich planami pracy i były otwarte na ich rewizję, biorąc pod uwagę Nową Inicjatywę Harmonizacji i Normalizacji Jądrowej (Nuclear Harmonisation and Standardisation Initiative ) MAEA ogłoszoną w marcu 2022 r.

Harmonizacja jest innowacyjnym podejściem, które, jeśli się powiedzie, może wspierać zarówno nowe, jak i dojrzałe państwa jądrowe. Globalne organy nadzoru jądrowego, CORDEL Światowego Stowarzyszenia Jądrowego, MAEA i WENRA muszą współpracować, aby zapewnić bezpieczne i efektywne zharmonizowane wdrażanie SMR.

W szczególności organizacje międzynarodowe muszą zapewnić, aby ich inicjatywy harmonizacyjne uzupełniały się nawzajem i wykorzystywały mocne strony każdej organizacji. Przemysł jądrowy nie może sobie pozwolić na pojawienie się konkurencyjnych inicjatyw w tym kluczowym momencie, które ostatecznie utrudniłyby mu osiągnięcie celów harmonizacji przez rozproszenie zasobów i zmniejszenie wydajności.

Przywództwo ze strony rządów krajowych jest wymagane do opracowania odpowiednich ram prawnych, polityk i wspierania zdolności krajowych organów regulacyjnych do przyjęcia nowych sposobów pracy. Efektywna współpraca zostanie osiągnięta szybciej dzięki małej grupie interesariuszy, którzy mogą kierować bezpośrednimi działaniami w celu usprawnienia międzynarodowych ram licencyjnych i regulacyjnych. Przemysł jądrowy powinien wykorzystać wnioski wyciągnięte z wcześniejszej pomyślnej harmonizacji przy opracowywaniu nowych przepisów dotyczących zaawansowanych technologii.

CORDEL jest jedną z Grup Roboczych WNA. Jej misją jest ułatwienie harmonizacji wymagań regulacyjnych oraz kodeksów i norm przemysłowych w celu umożliwienia wdrożenia znormalizowanych projektów reaktorów w kilku krajach. Czwarte regionalne warsztaty CORDEL odbyły się w Lyonie we Francji w dniach 18-20 maja. Zostały one zorganizowane przez WNA we współpracy z EUR i ENISS, a gospodarzem były Framatome i EDF.

W ciągu trzech dni warsztaty zgromadziły ponad 100 uczestników z 19 krajów, z ponad 45 prezentacjami. Reprezentowane były 52 różne przedsiębiorstwa energetyczne, dostawcy technologii, interesariusze krajowi i regionalni, organizacje branżowe, uniwersytety, agencje rządowe i regulacyjne oraz organizacje międzynarodowe.

„CNSC jest i nadal będzie silnie popierał Grupę Roboczą CORDEL, która wyznaczyła kierunek w określaniu korzyści i środków międzynarodowej normalizacji; opieramy się na lekcjach wyciągniętych z tych przedsięwzięć i ustalamy nowe sposoby współpracy” – powiedział Ramzi Jammal w swoim przemówieniu podczas sesji otwierającej.

III. Czy wiesz, że …

Istnieją trzy zaskakujące sposoby wykorzystania energii jądrowej

16.03.2022 r, DOE

Kiedy ludzie mówią o czystej energii, często nie zdają sobie sprawy, że ponad połowa bezemisyjnej energii elektrycznej wytwarzanej w Stanach Zjednoczonych pochodzi z energetyki jądrowej.

Energia jądrowa jest podstawowym narzędziem walki ze zmianami klimatu i zaczyna być bardziej wszechstronna, niż mogłoby się wydawać.

Reaktory komercyjne oferują różne zastosowania poza dostarczaniem energii elektrycznej dla domów i firm. Mogą być również wykorzystywane do zasilania zakładów odsalania wody, dostarczania ciepła do rafinacji metali, a nawet produkcji wodoru jako czysto spalającego się alternatywnego paliwa dla pojazdów.

Oto trzy zaskakujące sposoby, w jakie przemysł może wykorzystać energię jądrową do dalszej dekarbonizacji naszego społeczeństwa.

1. Odsalanie jądrowe

Postęp zachodzący w systemach kanalizacyjnych, odsalaniu wody i oczyszczaniu ścieków znacznie poprawia zdrowie publiczne. Mimo to jedna piąta światowej populacji doświadcza niedoboru wody. Zapotrzebowanie na wodę słodką stale rośnie ze względu na wzrost liczby ludności i wpływ zmian klimatu na regiony suche i półsuche.

W Stanach Zjednoczonych oczyszczalnie wody pitnej i ścieków odpowiadają za około 2% zużycia energii, a szacuje się, że do 2040 r. projekty odsalania będą odpowiadać za 20% związanego z wodą zapotrzebowania na energię.

Zakłady odsalania wody na całym świecie wytwarzają słodką wodę z wody morskiej za pomocą destylacji. Procesy te wymagają energii w postaci ciepła, aby usunąć sól ze słonej wody, co z kolei sprawia, że nadaje się ona do picia. Jednak zakłady odsalania są często zasilane źródłami ciepła emitującymi dwutlenek węgla, takimi jak paliwa kopalne.

Dziesiątki amerykańskich firm zajmujących się energią jądrową pracuje obecnie nad zaawansowanymi systemami reaktorów, które są wolne od emisji dwutlenku węgla, mogą być zlokalizowane praktycznie w dowolnym miejscu na świecie i mogą jednocześnie wytwarzać wodę i energię elektryczną, gdy są połączone z zakładami odsalania.

2. Produkcja czystego wodoru

Wodór jest kluczowym elementem przyszłych systemów energetycznych i może być wytwarzany z niewielką lub zerową emisją za pomocą technologii takich jak energia jądrowa.

Obecnie około 95% wodoru produkowanego w USA pochodzi z gazu ziemnego. Jest wytwarzany w procesie zwanym parowym reformingiem metanu, który emituje około 830 milionów ton dwutlenku węgla rocznie.

Elektrownie jądrowe można by wykorzystać do otrzymywania czystego wodoru do wytwarzania amoniaku i azotu stosowanych w procesie produkcji nawozów sztucznych. Wodór można by również wykorzystać do rafinacji stali lub do otrzymywania paliw syntetycznych dla statków towarowych, aby drastycznie zmniejszyć ich ślad węglowy.

Aby pomóc zwiększyć produkcję czystego wodoru, Departament Energii (DOE) USA wspiera cztery projekty demonstracyjne wodoru w amerykańskich elektrowniach jądrowych. Projekty te są częścią celu Hydrogen Shot DOE, który polega na obniżeniu kosztów wodoru do 1 dolara za kilogram w ciągu jednej dekady (cel 111) i mogą również otworzyć nowe rynki dla przemysłu jądrowego.

3. Ciepło procesowe dla przemysłu

Jest to energia w postaci ciepła wykorzystywana głównie przez sektor przemysłowy do procesów takich jak suszenie, produkcja, rafinacja, ogrzewanie i chłodzenie.

Szacuje się, że zastosowania przemysłowego ciepła procesowego odpowiadają za około jedną trzecią krajowego zużycia energii i większość bezpośredniej przemysłowej emisji CO2 każdego roku. Obecnie większość ciepła technologicznego dla sektora przemysłowego pochodzi ze spalania paliw kopalnych.

Ciepło napędza wiele procesów przemysłowych, od elektrolizy parowej do topienia żelaza i innych materiałów złomowych do produkcji stali. Energia jądrowa jest bezemisyjną alternatywą, która może zasilać obiekty przemysłowe i zapewniać czyste, niezawodne i stałe ciepło o wysokiej temperaturze.

Elektrownie jądrowe wytwarzają ciepło w procesie zwanym rozszczepieniem, który jest wykorzystywany do wytwarzania pary, która obraca turbinę w celu wytwarzania energii elektrycznej. Reaktory jądrowe przetwarzają jedną trzecią wytwarzanego ciepła w energię elektryczną. Pozostałe ciepło jest uwalniane do otoczenia i można wykorzystać je do zaspokojenia zapotrzebowania na ciepło technologiczne.

 

Opracowano w DEJ na podstawie: WNA, NucNet, DOE, MAEA